έχει γνωρίσει μεγάλη φτώχεια, πολέμους, διωγμούς, δυστυχίες, εμφυλίους, ξαφνικά αρχίζει και πηδάει από τα παράθυρα, κρεμιέται, πατάει τη σκανδάλη γιατί ήρθε το μνημόνιο και φτωχύναμε? Υπάρχει κάτι πολύ παράξενο σ΄αυτή την ιστορία. Θυμάστε, πιο παλιά, στο κύκλο σας, φίλους, συγγενείς, συναδέλφους που μαθαίνατε πως αντιμετωπίζουν κάποιο μεγάλο προσωπικό δράμα να αυτοκτονούν, σε τέτοια συχνότητα? Άνθρωποι που μέχρι πριν τέσσερα χρόνια δεν πέρναγε καν στην άκρη του μυαλού τους σαν σκέψη?
Και τα συσσίτια? Χιλιάδες άνθρωποι στις ουρές για ένα πιάτο φαΐ? Χωρίς να είναι πόλεμος, χωρίς να υπάρχει κατοχή? Κι άλλοι εκατοντάδες ζητιάνοι, άστεγοι να κοιμούνται στις σκάλες στις πλατείες, κάτω από γεφύρια, να ζητιανεύουν, να παρακαλάνε, άνθρωποι που μέχρι πριν λίγο καιρό αναθρέφανε οικογένεια, δουλεύανε δυο και τρεις δουλειές, ρισκάρανε, ξεπερνάγανε με το κεφάλι ψηλά προβλήματα οικογενειακά, αρρώστιας, αποτυχίας ή ότι άλλο?
Τόσοι πολλοί άνθρωποι με το πρώτο ζόρι, μια φτωχοποίηση, μια προσωπική χρεοκοπία, το ζόρι της ανεργίας, ή τα χρέη, να δείχνουν έτσι απελπισμένοι, με μηδενικό κουράγιο, με μηδενική δυναμικότητα να παλέψουν, να αγριέψουν, να σηκώσουν κεφάλι, να αγωνιστούν?
Αυτό δεν είναι οικονομική κρίση. Είναι ο μπαμπούλας! Μια σκιά που πλάκωσε τους ανθρώπους στον ύπνο και τους πήρε την ανάσα. Δεν υπάρχει λογική αντιστοιχία μεταξύ φτωχοποίησης και τέτοιας απελπισίας κι αδυναμίας να πάρει κάποιος τη ζωή στα χέρια του. Εκτός κι δεχτούμε πως η κοινωνία μας ήταν ένα φοβισμένο παιδί που κοιμόταν με παραμύθια κι ανοιχτό το φωτάκι στο δωμάτιο τις νύχτες και κάποιος του το έσβησε και το τρόμαξε. Αυτό που βλέπουμε γύρω μας δεν είναι απλά το άδειασμα της τσέπης. Είναι το άδειασμα κάθε ενέργειας μέσα από τον άνθρωπο. Είναι ένας πρωτόγνωρος φόβος να κοιτάξει κάποιος την ντουλάπα της ζωής του γιατί έχει πεισθεί πως εκεί μέσα κάτι κακό τον περιμένει. κι είναι ανήμπορος να το πολεμήσει.
Περισσότερο από κρίση μοιάζει με αρρώστια. Μια μόλυνση που απλώνεται σιγά σιγά σε όλα τα επίπεδα της κοινωνίας, με πολύ άσχημα συμπτώματα και μηδενικές αντιστάσεις. Φόβος, κακομοιριά, κλάψα από τη μία και βία, βαρβαρότητα, μίσος, σκοτεινιά στον αντίποδα. Και όχι μια κοινωνία δεν δημιουργεί μια τέτοια "σκιά" από πάνω της, χωρίς να έχει προηγηθεί πολύ βαθύ σκάψιμο στα θεμέλιά της. Η μετάλλαξη της κοινωνίας σε τρομαγμένο παιδάκι έχει ξεκινήσει πολύ πριν το μνημόνιο.
Πρέπει να σου ξηλώσουν όλες τις αντιστάσεις, να σε πείσουν πως είσαι ελάχιστος, ασήμαντος, χωρίς καμιά ελπίδα για να μπορείς έτσι άμεσα να μετατρέπεσαι σε αυτοκτονικό, καταθλιπτικό, σε ζητιάνο, σε τρομοκρατημένο. Πρέπει να σου έχουν αφαιρέσει αξίες δυνατές που σε κρατάνε στη ζωή. Πρέπει να σε έχουν φυλακίσει ολοκληρωτικά στο εγώ σου για να μην μπορείς να πιαστείς από πουθενά. Οι πατεράδες μας οι παππούδες μας πέρασαν πολύ μεγαλύτερη φτώχεια. Μηδενικές ευκαιρίες. Φεύγανε μ΄ενα τρύπιο παπούτσι και με άδειες τσέπες με σαπιοκάραβα στην άλλη άκρη της γης για να βρουν τη τύχη τους. Κάνανε ότι ήταν ανθρωπίνως δυνατό για να μεγαλώσουν τα παιδιά τους, με μεγάλα βάσανα. Και το δελτίο των αυτοκτονιών ήταν ελάχιστο. Τα συσσίτια τα είδαμε μόνο στη κατοχή. Οι ζητιάνοι ήταν λίγοι. Δεν μπορεί έτσι σε δυο και τρεις γενιές μέσα να γίναμε τόσο ανήμποροι.
Οχι, αυτό που βλέπουμε γύρω μας δεν είναι αδυναμία αντίστασης. Είναι αδυναμία αγάπης. Αγάπης για τη ζωή, αδυναμία αναγνώρισης της αληθινής αξίας της, αδυναμία προσέγγισης των ανθρώπων που στέκονται δίπλα μας, αδυναμία να εκφράσουμε τα όνειρά μας.
Δεν βρίσκεται η ελληνική οικονομία σε ένα τούνελ. Οι έλληνες βρίσκονται στο τουνελ που έχουν σκάψει γύρω από τον ευατό τους. Οι διαμορφωτές συνειδήσεων δεν λειτουργούν πλέον με όρους πατριωτικούς, οικονομικούς, πολιτικούς, λειτουργούν ξεκάθαρα σε ψυχολογικό επίπεδο. Δεν χρειάζεται να προκαλέσεις φόβο πχ για μια απειλή πολέμου, ή για μια αλλαγή καθεστώτος. Εστιάζουν στα ουσιαστικά αποθέματα του κάθε ανθρώπου και του τα αφαιρούν. Δεν χρειάζεται να κυνηγήσεις κάποιον για τα πολιτικά του φρονήματα. Αντί να του αφαιρέσεις την ελευθερία του, του αφαιρείς τη δυνατότητα να τη διεκδικεί.
Το μνημόνιο δεν είναι απλά ένα οικονομικό πρόγραμμα λιτότητας. Είναι ένα φαινόμενο nocebo στη ψυχολογία των πολιτών. Ενα ωραίο πρωί, αρχίζεις να βομβαρδίζεις το πλυθησμό με την ίδια απειλητική είδηση. Αν δεν κάνουμε αυτό που λένε οι δανειστές, χαθήκαμε. Βάζεις μπροστά επιστήμονες, δημοσιογράφους, πνευματικούς υποτίθεται ανθρώπους, να παπαγαλίζουν συνέχεια την ίδια ιδέα. Μοιραία σε κάθε κίνηση που συνδυάζεται σε ανυπακοή κατά των δανειστών, οι πολίτες διστάζουν γιατί φοβούνται το μοιραίο. Η αντίσταση κάνει κακό. Αν πούμε όχι χαθήκαμε. Λέγοντας όμως ναι πάλι βλέπουμε πως χανόμαστε. Αρα αδιέξοδο ΧΩΡΙΣ ΛΥΣΗ, άρα μπλοκάρισμα όλων των μηχανισμών προστασίας. Κατάθλιψη, τρέλα, αυτοκτονία, βίαιες αντιδράσεις, περιχαράκωση της κοινωνίας γύρω από το προσωπικό αγώνα επιβίωσης της κάθε μονάδας.
Είναι καλά εκπαιδευμένη μια κοινωνία που λάμβανε συνεχώς φάρμακα placebo κι αισθανόταν υγιής να αισθανθεί αυτόματα άρρωστη μόλις της τα αφαιρέσεις. Η ελληνική κοινωνία τις τελευταίες γενιές επιβίωνε με ψέματα. Δεν γνωρίζει τις πραγματικές τις δυνατότητες, δεν γνωρίζει τους τρόπους αντίστασης στη μόλυνση γιατί δεν μπορεί να κατανοήσει γιατί νοσεί. Εχει πεισθεί πως είναι εν δυνάμει ασθενής. Ακόμα κι αν δεν έχει συμβει τίποτα το αληθινά τραγικό σε κάποιον, εκείνος ΦΟΒΑΤΑΙ πως θα του συμβεί και περιμένει απραγος, τιμωρημένος. Εγώ φταίω, εσύ φταιες, όλοι μας φταίμε.
ΦΟΒΟΣ, ΕΝΟΧΗ, ΑΔΙΕΞΟΔΟ.
Το νοσηρό τρίπτυχο. Γεμίζουν οι αποθήκες με τρόφιμα μη τυχόν και συμβεί κάτι φοβερό. Κάνουμε ότι μας ζησήσουν στη δουλειά ακόμα και τα πιο παράλογα πράγματα μη τυχόν και μείνουμε άνεργοι. Κρυβόμαστε στο σπίτι μη τυχόν και στοχοποιηθούμε. Κάνουμε ουρές στη ΔΕΗ για διακονισμούς μη τυχόν και μας κόψουν το ρεύμα. Κάνουμε διακανονισμούς στην εφορία μη τυχόν και μας πάρουν το σπίτι. Φοβόμαστε νοιώθωντας πως εμείς φταίμε και έχοντας χάσει κάθε ελπίδα γιατί δεν υπάρχει έξοδος.
Κι όσοι έχουν τη δυνατότητα κάνουν κάτι πιο δραστικό. Ανοιγουν τη πόρτα από το σκοτεινό δωμάτιο και το σκάνε. Είτε με τον πιο θλιβερό τρόπο, αφαιρώντας τη ζωή τους είτε φεύγοντας μακριά. Σε άλλες χώρες. Χωρίς να κοιτάζουν πίσω. Μη τυχόν και γίνουν στάχτη...
Πολλές φορές αναρωτιέμαι τι κάνουμε εδώ μέσα όσοι γράφουμε για όλα αυτά. Τίποτα το σπουδαίο. Μοιραζόμαστε κοινές σκέψεις με πολλούς άλλους. Κοινά συναισθήματα. Οχι γιατί θα αλλάξει κάτι. Απλά αποδεικνύουμε στους εαυτούς μας πως μπορούμε, ακόμα, τουλάχιστον να σκεφτόμαστε. Υπάρχουν καλέσματα προς τα έξω. Ελάχιστοι συμμετέχουν. Γιατί? Γιατί δεν πιστεύει κανείς τίποτα. Το πρόβλημα είναι πολύ βαθύτερο από μια εκδήλωση διαμαρτυρίας. Ενας ασθενής δεν γιατρεύεται αν αρχίζει να διαμαρτύρεται γι΄αυτό που του έχει συμβεί. Για να ελπίζει στην γιατρειά του πρέπει πρώτα να αναγνωρίσει από τι πάσχει.
Κι αυτό έχω την εντύπωση πως δεν το γνωρίζουμε ούτε κατά προσέγγιση.
