More Children in Greece Are Going Hungry
By LIZ ALDERMAN
Published: April 17, 2013
ATHENS — As an elementary-school principal, Leonidas Nikas is used to seeing children play, laugh and dream about the future. But recently he has seen something altogether different, something he thought was impossible in Greece: children picking through school trash cans for food; needy youngsters asking playmates for leftovers; and an 11-year-old boy, Pantelis Petrakis, bent over with hunger pains.
Michalis Petrakis, who is jobless and whose son Pantelis has been going to school hungry, opened his nearly empty refrigerator.
Περισσότερα παιδιά στην Ελλάδα πεινούν
ΑΘΗΝΑ – Ως διευθυντής δημοτικού σχολείου, ο Λεωνίδας Νίκας ήταν συνηθισμένος να βλέπει τα παιδιά να παίζουν, να γελούν και να ονειρεύονται για το μέλλον. Αλλά πρόσφατα έχει δει κάτι εντελώς διαφορετικό, κάτι που σκεφτόταν ως αδύνατο για την Ελλάδα: παιδιά να ψάχνουν μέσα στα δοχεία απορριμμάτων του σχολείου για φαγητό, άπορους νέους να ζητούν από τους φίλους τους περισσεύματα φαγητού και ένα 11χρονο αγόρι, τον Παντελή Πετράκη, διπλωμένο στα δυο, από τους πόνους της πείνας.
“Δεν είχε φάει σχεδόν τίποτα στο σπίτι”, είπε ο κ. Νίκας, ενώ καθόταν στο περιορισμένο γραφείο του σχολείου του, κοντά στο λιμάνι του Πειραιά, σε ένα εργατικό προάστιο, καθώς ο ήχος από ένα σχοινάκι χτυπούσε σε όλη την παιδική χαρά. Αντιμέτωπισε τους γονείς του Παντελή, οι οποίοι ένιωθαν ντροπή και αμηχανία, αλλά παραδέχθηκαν ότι δεν μπορούσαν να βρουν δουλειά για μήνες. Οι αποταμιεύσεις τους είχαν τελειώσει και ζούσαν με μερίδες ζυμαρικών και κέτσαπ.
«Ούτε στους πιο τρελλούς μου εφιάλτες δεν θα περίμενα να δώ την κατάσταση στην οποία βρισκόμαστε», είπε ο κ. Νίκας. «Έχουμε φτάσει σε ένα σημείο όπου τα παιδιά στην Ελλάδα έρχονται στο σχολείο πεινασμένα. Σήμερα, οι οικογένειες αντιμετωπίζουν δυσκολίες όχι μόνο για εργασία, αλλά για επιβίωση».
Η ελληνική οικονομία βρίσκεται σε ελεύθερη πτώση, έχοντας συρρικνωθεί κατά 20% κατά τα τελευταία πέντε χρόνια. Η ανεργία είναι πάνω από 27% , η υψηλότερη στην Ευρώπη, και 6 από τα 10 άτομα που αναζητούν εργασία λένε ότι έχουν να εργαστούν περισσότερο από έναν χρόνο.
Ξερά στατιστικά στοιχεία αναδιαμορφώνουν τις ζωές των Ελληνικών οικογενειών με παιδιά, περισσότερα από τα οποία φθάνουν στα σχολεία πεινασμένα ή ατροφικά, ακόμα και υποσιτισμένα, σύμφωνα με οργανώσεις και την ίδια την κυβέρνηση.
Πέρυσι, εκτιμάται ότι περίπου ένα 10% των μαθητών του δημοτικού και της μέσης εκπαίδευσης υπέφερε από ό, τι οι επαγγελματίες της δημόσιας υγείας αποκαλούν “επισιτιστική ανασφάλεια”, που σημαίνει ότι αντιμετωπίζουν την πείνα ή τον κίνδυνο αυτής, όπως δήλωσε η Δρ Αθηνά Λινού, καθηγήτρια στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, η οποία ηγείται επίσης ενός προγράμματος επισιτιστικής βοήθειας, την «Prolepsis», μια μη κυβερνητική οργάνωση δημόσιας υγείας που έχει μελετήσει την κατάσταση. «Όταν πρόκειται για την επισιτιστική ανασφάλεια, η Ελλάδα έχει πλέον πέσει στο επίπεδο ορισμένων αφρικανικών χωρών», είπε.
Σε αντίθεση με τα σχολεία στις Ηνωμένες Πολιτείες, τα Ελληνικά σχολεία δεν προσφέρουν επιδοτούμενα γεύματα στην καφετέρια. Οι μαθητές φέρνουν το δικό τους φαγητό ή να αγοράζουν πράγματα από μια καντίνα. Το κόστος έχει γίνει ανυπέρβλητο για κάποιες οικογένειες με μικρό ή καθόλου εισόδημα. Τα προβλήματά τους επιδεινώνονται από τα νέα μέτρα λιτότητας που απαιτούνται από τους πιστωτές της Ελλάδας, συμπεριλαμβανομένων των υψηλότερων φόρων της ηλεκτρικής ενέργειας και των περικοπών στα επιδόματα των μεγάλων οικογενειών. Ως αποτέλεσμα, οι γονείς χωρίς εργασία βλέπουν τις αποταμιεύσεις και τις παροχές τους να εξαφανίζονται γρήγορα.
“Όλόγυρα μου ακούω παιδιά να λένε:« Οι γονείς μου δεν έχουν καθόλου χρήματα. Δεν ξέρουμε τι πρόκειται να κάνουμε» “ είπε η Ευαγγελία Κατακάξα, μια ζωηρή 15χρονη από το Ένατο Γυμνάσιο Αχαρνών.
Οι Αχαρνές, μια εργατική πόλη ανάμεσα στα βουνά της Αττικής, έσφυζε απο δραστηριότητα, λόγω των εισαγωγών, μέχρι που η οικονομική κρίση αφάνισε χιλιάδες θέσεις εργασίας στα εργοστάσια.
Τώρα, αρκετοί από τους συμμαθητές της Ευαγγελίας είναι συχνά πεινασμένοι, μας είπε και ένα αγόρι πρόσφατα λιποθύμησε. Μερικά παιδιά έχουν αρχίσει να κλέβουν για να πάρουν φαγητό, πρόσθεσε. Ενώ δεν τους δικαιολογεί, καταλαβαίνει την κατάστασή τους. «Εκείνοι που τρέφονται καλά ποτέ δεν θα καταλάβουν εκείνους που δεν μπορούν», είπε.
«Εχουν τσακιστεί τα όνειρά μας», πρόσθεσε η Ευαγγελία, των οποίων οι γονείς είναι άνεργοι, αλλά δεν είναι στην ίδια δεινή κατάσταση με τους συνομηλίκους της. Σταμάτησε για λίγο, στη συνέχεια συνέχισε με χαμηλή φωνή. “Λένε ότι όταν πνίγεσαι, η ζωή περνάει μπροστά απ’ τα μάτια σου. Η αίσθησή μου είναι ότι στην Ελλάδα, πνιγόμαστε στην ξηρά”.
Η Αλεξάνδρα Περρή, η οποία εργάζεται στο σχολείο, είπε ότι τουλάχιστον 60 από τους 280 μαθητές, υποφέρουν από υποσιτισμό. Τα παιδιά που κάποτε καυχιόνταν για τα γλυκά και το κρέας τώρα συζητούν οτι τρώνε βραστά μακαρόνια, φακές, ρύζι ή πατάτες. “Η’ φθηνότερα πράγματα,” είπε η κα Περρή.
Φέτος, ο αριθμός των περιπτώσεων υποσιτισμού ξέφυγε. “Πριν από ένα χρόνο, δεν ήταν έτσι”, είπε η κα Περρή, συγκρατώντας τα δάκρυά της. “Αυτό που είναι τρομακτικό είναι η ταχύτητα με την οποία συμβαίνει”.
Η κυβέρνηση, η οποία αρχικά απέρριψε τις αναφορές ως υπερβολικές, πρόσφατα αναγνώρισε ότι έπρεπε να “αντιμετωπίσει το ζήτημα του υποσιτισμού στα σχολεία.” Αλλά με τις προτεραιότητες που τίθενται για την αποπληρωμή των κεφαλαίων διάσωσης, υπάρχουν λίγα χρήματα στα ελληνικά ταμεία για να το αντιμετωπίσουν.
Ο κ. Νίκας, ο διευθυντής, μας είπε ότι ξέρει πως η ελληνική κυβέρνηση αγωνίζεται για να φτιάξει την οικονομία. Τώρα που η κουβέντα ότι η Ελλάδα θα βγεί από το ευρώ έχει εξαφανιστεί, τα πράγματα φαίνονται καλύτερα, στον έξω κόσμο. “Αλλά πες το αυτό στην οικογένεια του Παντελή”, είπε. “Δεν αισθάνονται αυτή την βελτίωση στην ζωή τους”.
Στο σκοτεινό διαμέρισμα της οικογένειας κοντά στο σχολείο, ένα πρόσφατο Σαββατοκύριακο, η Θεμελίνα Πετράκη, η μητέρα του Παντελή, μας άνοιξε το ψυγείο και τα ντουλάπια της.. Μέσα ήταν κάτι παραπάνω από μερικά μπουκάλια κέτσαπ και άλλα καρυκεύματα, κάποια μακαρόνια και τα περισσεύματα από το γεύμα που είχε πάρει από το δημαρχείο της πόλης.
Η οικογένεια πήγαινε καλά και βοηθούσε ακόμα και άλλους που είχαν ανάγκη, μέχρι πέρυσι. Ήταν σε θέση να έχουν ένα ευρύχωρο διαμέρισμα με τηλεόραση επίπεδης οθόνης και ένα PlayStation.
Στη συνέχεια, ο σύζυγός της ο Μιχάλης, 41 ετών, απολύθηκε από την δουλειά του σε ναυτιλιακή εταιρεία, τον Δεκέμβριο. Είπε ότι η εταιρεία είχε να καταβάλει τους μισθούς του, πέντε μήνες.
Το ζευγάρι δεν μπορούσε πλέον να αντέξει το ενοίκιο και μέχρι τον Φεβρουάριο είχαν ξεμείνει από χρήματα.
“Όταν ο διευθυντής μας κάλεσε, έπρεπε να του πω, «Δεν έχουμε φαγητό» “, είπε η κα Πετράκη, 36 ετών, ενώ συγκρατούσε το κεφάλι του Παντελή, καθώς ο ίδιος έριχνε τα μάτια του στο έδαφος.
Ο κ. Πετράκης είπε ότι αισθάνθηκε ευνουχισμένος, καθώς επανειλημμένα απέτυχε να βρεί μια νέα εργασία. Όταν το φαγητό για την οικογένεια τελείωνε, σταμάτησε να τρώει σχεδόν εντελώς και γρήγορα έχασε βάρος.
“Όταν ο διευθυντής μας κάλεσε, έπρεπε να του πω, «Δεν έχουμε φαγητό» “, είπε η κα Πετράκη, 36 ετών, ενώ συγκρατούσε το κεφάλι του Παντελή, καθώς ο ίδιος έριχνε τα μάτια του στο έδαφος.
Ο κ. Πετράκης είπε ότι αισθάνθηκε ευνουχισμένος, καθώς επανειλημμένα απέτυχε να βρεί μια νέα εργασία. Όταν το φαγητό για την οικογένεια τελείωνε, σταμάτησε να τρώει σχεδόν εντελώς και γρήγορα έχασε βάρος.
«Όταν δούλευα το περασμένο καλοκαίρι, μέχρι που πετούσα το ψωμί που περίσσευε», είπε, ενώ δάκρυα έτρεχαν στο πρόσωπό του. “Τώρα, κάθομαι εδώ με έναν πόλεμο να γίνεται μέσα στο κεφάλι μου, προσπαθόντας να καταλάβω πώς θα ζήσουμε.”
Όταν έρχεται η πείνα, η κα Πετράκη έχει μια λύση. «Είναι απλό», είπε. “Πεινάς, ζαλίζεσαι και σε παίρνει ο ύπνος”.
Όταν έρχεται η πείνα, η κα Πετράκη έχει μια λύση. «Είναι απλό», είπε. “Πεινάς, ζαλίζεσαι και σε παίρνει ο ύπνος”.
Μια έκθεση της Unicef, το 2012, έδειξε ότι μεταξύ των φτωχότερων Ελληνικών νοικοκυριών με παιδιά, περισσότερο από 26% είχε «οικονομικά ασθενή διατροφή». Το φαινόμενο έχει πλήξει σκληρότερα τους μετανάστες, αλλά εξαπλώνεται γρήγορα και μεταξύ των Ελλήνων στις αστικές περιοχές, όπου ο ένας ή και οι δύο γονείς είναι ουσιαστικά μόνιμα άνεργοι.
Στις αγροτικές περιοχές, οι άνθρωποι μπορούν τουλάχιστον να καλλιεργήσουν. Αλλά αυτό δεν είναι αρκετό για την εξάλειψη του προβλήματος. Μια ώρα δρόμο με το αυτοκίνητο, βορειοδυτικά της Αθήνας, στην βιομηχανική πόλη του Ασπρόπυργου, ο Νίκος Τσουφάρ, 42 ετών, κοιτούσε ανέκφραστα μπροστά, καθώς καθόταν στο σχολείο που πήγαιναν τα τρία παιδιά του. Το σχολείο δέχεται γεύματα από ένα πρόγραμμα που διευθύνεται από την «Prolepsis», την οργάνωση δημόσιας υγείας. Ο κ.Τσουφάρ είπε ότι τα παιδιά του, χρειάζονται απεγνωσμένα τα γεύματα.
Ο ίδιος δεν έχει βρει δουλειά εδώ και τρία χρόνια. Τώρα, είπε, η οικογένειά του ζει με κάτι που αποκάλεσε «η δίαιτα του λάχανου», την οποία συμπληρώνει ψάχνωντας για σαλιγκάρια στα διπλανά χωράφια. «Ξέρω ότι δεν μπορούμε να καλύψουμε τις βασικές διατροφικές μας ανάγκες με λάχανο», είπε πικρά. “Αλλά δεν υπάρχει εναλλακτική λύση.”
Η κυβέρνηση και οι οργανώσεις όπως η «Prolepsis» κάνουν ό, τι μπορούν. Πέρυσι, η «Prolepsis» ξεκίνησε ένα πιλοτικό πρόγραμμα που παρέχει ένα σάντουιτς, φρούτα και γάλα σε 34 δημόσια σχολεία, όπου περισσότερο από το ήμισυ των 6.400 οικογενειών που συμμετέχουν δήλωσαν ότι είχαν βιώσει από “μέτρια εως σοβαρή πείνα”.
Η κυβέρνηση και οι οργανώσεις όπως η «Prolepsis» κάνουν ό, τι μπορούν. Πέρυσι, η «Prolepsis» ξεκίνησε ένα πιλοτικό πρόγραμμα που παρέχει ένα σάντουιτς, φρούτα και γάλα σε 34 δημόσια σχολεία, όπου περισσότερο από το ήμισυ των 6.400 οικογενειών που συμμετέχουν δήλωσαν ότι είχαν βιώσει από “μέτρια εως σοβαρή πείνα”.
Μετά το πρόγραμμα, το ποσοστό αυτό μειώθηκε στο 41%. Χρηματοδοτούμενο με μια επιχορήγηση 8 εκ.δολαρίων από το «Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος», έναν διεθνή φιλανθρωπικό οργανισμό, το πρόγραμμα επεκτάθηκε φέτος για να καλύψει 20.000 παιδιά σε 120 σχολεία.
Ο Κωνσταντίνος Αρβανιτόπουλος, υπουργός Παιδείας, είπε ότι η κυβέρνηση είχε εξασφαλίσει την χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την παροχή φρούτων και γάλακτος στα σχολεία, καθώς και κουπόνια για ψωμί και τυρί. Επίσης, συνεργάζεται με την Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία για την παροχή χιλιάδων πακέτων φροντίδας. «Είναι το λιγότερο που μπορούμε να κάνουμε σε αυτή τη δύσκολη οικονομική συγκυρία», είπε.
Ο κ. Νίκας, ο διευθυντής στο σχολείο του 11χρονου Παντελή, έχει πάρει την κατάσταση στα χέρια του και διοργανώνει διανομές τροφίμων στο σχολείο. Είναι θυμωμένος με αυτό που βλέπει ως ευρύτερη εγκατάλειψη των Ελληνικών προβλημάτων, από την Ευρώπη.
“Δεν λέω ότι πρέπει απλά να περιμένουμε από τους άλλους να μας βοηθήσουν», είπε. “Αλλά άν η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν λειτουργήσει σαν το σχολείο αυτό, όπου οικογένειες βοηθούν άλλες οικογένειες, γιατί όλοι είμαστε μια μεγάλη οικογένεια, έχουμε τελειώσει”.
“Δεν λέω ότι πρέπει απλά να περιμένουμε από τους άλλους να μας βοηθήσουν», είπε. “Αλλά άν η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν λειτουργήσει σαν το σχολείο αυτό, όπου οικογένειες βοηθούν άλλες οικογένειες, γιατί όλοι είμαστε μια μεγάλη οικογένεια, έχουμε τελειώσει”.
Μετάφραση: LEFTeria-news
“He had eaten almost nothing at home,” Mr. Nikas said, sitting in his cramped school office near the port of Piraeus, a working-class suburb of Athens, as the sound of a jump rope skittered across the playground. He confronted Pantelis’s parents, who were ashamed and embarrassed but admitted that they had not been able to find work for months. Their savings were gone, and they were living on rations of pasta and ketchup.
“Not in my wildest dreams would I expect to see the situation we are in,” Mr. Nikas said. “We have reached a point where children in Greece are coming to school hungry. Today, families have difficulties not only of employment, but of survival.”
The Greek economy is in free-fall, having shrunk by 20 percent in the past five years. Unemployment is more than 27 percent, the highest in Europe, and 6 of 10 job seekers say they have not worked in more than a year. Those dry statistics are reshaping the lives of Greek families with children, more of whom are arriving at schools hungry or underfed, even malnourished, according to private groups and the government itself.
Last year, an estimated 10 percent of Greek elementary- and middle-school students suffered from what public health professionals call “food insecurity,” meaning they faced hunger or the risk of it, said Dr. Athena Linos, a professor at the University of Athens Medical School who also heads a food assistance program at Prolepsis, a nongovernmental public health group that has studied the situation. “When it comes to food insecurity, Greece has now fallen to the level of some African countries,” she said.
Unlike those in the United States, Greek schools do not offer subsidized cafeteria lunches. Students bring their own food or buy items from a canteen. The cost has become insurmountable for some families with little or no income. Their troubles have been compounded by new austerity measures demanded by Greece’s creditors, including higher electricity taxes and cuts in subsidies for large families. As a result, parents without work are seeing their savings and benefits rapidly disappear.
“All around me I hear kids saying: ‘My parents don’t have any money. We don’t know what we are going to do,’ ” said Evangelia Karakaxa, a vivacious 15-year-old at the No. 9 junior high school in Acharnes.
Acharnes, a working-class town among the mountains of Attica, was bustling with activity from imports until the economic crisis wiped out thousands of factory jobs.
Now, several of Evangelia’s classmates are frequently hungry, she said, and one boy recently fainted. Some children were starting to steal for food, she added. While she did not excuse it, she understood their plight. “Those who are well fed will never understand those who are not,” she said.
“Our dreams are crushed,” added Evangelia, whose parents are unemployed but who is not in the same dire situation as her peers. She paused, then continued in a low voice. “They say that when you drown, your life flashes before your eyes. My sense is that in Greece, we are drowning on dry land.”
Alexandra Perri, who works at the school, said that at least 60 of the 280 students suffered from malnutrition. Children who once boasted of sweets and meat now talk of eating boiled macaroni, lentils, rice or potatoes. “The cheapest stuff,” Ms. Perri said.
This year the number of malnutrition cases jumped. “A year ago, it wasn’t like this,” Ms. Perri, said, fighting back tears. “What’s frightening is the speed at which it is happening.”
The government, which initially dismissed the reports as exaggerations, recently acknowledged that it needed to “tackle the issue of malnutrition in schools.” But with priorities placed on repaying bailout funds, there is little money in Greek coffers to cope.
Mr. Nikas, the principal, said he knew the Greek government was laboring to fix the economy. Now that talk of Greece’s exiting the euro zone has disappeared, things look better to the outside world. “But tell that to the family of Pantelis,” he said. “They don’t feel the improvement in their lives.”
In the family’s darkened apartment near the school, Themelina Petrakis, Pantelis’s mother, opened her refrigerator and cupboards one recent weekend. Inside was little more than a few bottles of ketchup and other condiments, some macaroni and leftovers from a meal she had gotten from the town hall.
The family was doing well and was even helping others in need until last year. It was able to afford a spacious apartment with a flat-screen TV and a PlayStation.
Then her husband, Michalis, 41, was laid off from his shipping job in December. He said the company had not paid his wages for five months before that. The couple could no longer afford rent, and by February they had run out of money.
“When the principal called, I had to tell him, ‘We don’t have food,’ ” said Ms. Petrakis, 36, cradling Pantelis’s head as he cast his eyes to the ground.
Mr. Petrakis said he felt emasculated after repeatedly failing to find new work. When food for the family ran low, he stopped eating almost entirely, and rapidly lost weight.
“When I was working last summer, I even threw away excess bread,” he said, tears streaming down his face. “Now, I sit here with a war running through my head, trying to figure out how we will live.”
When the hunger comes, Ms. Petrakis has a solution. “It’s simple,” she said. “You get hungry, you get dizzy and you sleep it off.”
A 2012 Unicef report showed that among the poorest Greek households with children, more than 26 percent had an “economically weak diet.” The phenomenon has hit immigrants hardest but is spreading quickly among Greeks in urban areas where one or both parents are effectively permanently unemployed.
In rural areas, people can at least grow food. But that is not enough to eradicate the problem. An hour’s drive northwest of Athens, in the industrial town of Asproprigos, Nicos Tsoufar, 42, stared vacantly ahead as he sat in the middle school that his three children attend. The school receives lunches from a program run by Prolepsis, the public health group. Mr. Tsoufar said his children desperately needed the meals.
He has not found work for three years. Now, he said, his family is living on what he called “a cabbage-based diet,” which it supplements by foraging for snails in nearby fields. “I know you can’t cover nutritional basics with cabbage,” he said bitterly. “But there’s no alternative.”
The government and groups like Prolepsis are doing what they can. Last year, Prolepsis started a pilot program providing a sandwich, fruit and milk at 34 public schools where more than half of the 6,400 families participating said they had experienced “medium to serious hunger.”
After the program, that percentage dropped to 41 percent. Financed by an $8 million grant from the Stavros Niarchos Foundation, an international philanthropic organization, the program was expanded this year to cover 20,000 children at 120 schools.
Konstantinos Arvanitopoulos, Greece’s education minister, said the government had secured European Union financing to provide fruit and milk in schools, and vouchers for bread and cheese. It is also working with the Greek Orthodox Church to provide thousands of care packages. “It is the least we can do in this difficult financial circumstance,” he said.
Mr. Nikas, the principal at 11-year-old Pantelis’s school, has taken matters into his own hands and is organizing food drives at the school. He is angry at what he sees as broader neglect of Greece’s troubles by Europe.
“I’m not saying we should just wait for others to help us,” he said. “But unless the European Union acts like this school, where families help other families because we’re one big family, we’re done for.”
