Μήπως το Power Point…είναι της ραθυμίας; του Γιώργου Μαυρογιώργου

Σε μια περίοδο, όπου κυριαρχούν οι «μαραθώνιες» διαπραγματεύσεις για την επικαιροποίηση των διαδοχικών εκδοχών «μνημονίου», η ακατάσχετη προτασεολογία και «ιδεοθύελλα», που προκαλούν οι κυβερνητικές εξαγγελίες για την εκπαίδευση, εξαντλούν τα όρια μας και δεν επιτρέπουν την επαρκή κατανόηση των επιπτώσεων που θα έχουν αυτά που δρομολογούνται. Πρόκειται, μάλλον, για άσκηση εκπαιδευτικής πολιτικής που έχει τα χαρακτηριστικά ενός επείγοντος καταιγισμού μέτρων τα οποία, αν και ανακοινώνονται αποσπασματικά και ασυνάρτητα, σε επίπεδο σχεδιασμού διαθέτουν ενιαίο προσανατολισμό και ιδεολογία. Ο καταιγισμός, ο κατακερματισμός και η αποσπασματικότητα των εξαγγελιών ευνοεί ώστε τόσο οι ιδεολογικοί προσανατολισμοί όσο και οι επιπτώσεις που θα έχει η συνολική εκπαιδευτική πολιτική που ασκείται να είναι, πολλές φορές, δυσδιάκριτοι. Το αποτέλεσμα είναι και η συζήτηση και η αντιπαράθεση που σημειώνονται να επικεντρώνονται σε επιμέρους ζητήματα. Για να αναφέρουμε ένα παράδειγμα:Η συγχώνευση των σχολικών μονάδων, το «νέο σχολείο», το «νέο Λύκειο», το «Ψηφιακό σχολείο», το «ψηφιακό φροντιστήριο»,το Εξεταστικό σύστημα, κ.α. προβάλλονται ως ξεχωριστά ζητήματα. Το πρόβλημα είναι ότι και αυτά ζητήματα αντιμετωπίζονται με αποσπασματικό τρόπο που δεν ευνοεί την πληρέστερη κατανόησή τους. Έτσι, π. χ. οι εξαγγελίες για το «νέο Λύκειο» ανέδειξε ως ζητήματα προτεραιότητας ποιες ειδικότητες «χάνουν» και ποιες «κερδίζουν». Θα χρησιμοποιήσω ως παράδειγμα το θέμα των ΤΠΕ στην εκπαίδευση. Η Πανελλήνια ΄Ένωση Καθηγητών Πληροφορικής (Π.Ε.Κα.Π.) στο 5ο της Συνέδριο (1-3.4.2011) σπεύδει και διαμαρτύρεται που η Πληροφορική «χάνει» τη θέση της στο σχολείο. Το προβληματικό, στην περίπτωση αυτή, είναι που δεν αναδεικνύεται ως σοβαρό ζήτημα η αποθεωτική προβολή του λεγόμενου «ψηφιακού» σχολείου και «ψηφιακού» φροντιστηρίου. Το ζήτημα αντιμετωπίζεται λες και προτεραιότητα έχουν η αποτελεσματική χρήση των ΤΠΕ, η επιμόρφωση των εκπαιδευτικών για το ψηφιακό σχολείο, κτο. Δε φαίνεται, δηλαδή, να μας απασχολούν ζητήματα που έχουν να κάνουν με τις νέες μορφές ελέγχου που θα ασκούνται στην εκπαιδευτική διαδικασία, ποιες αλλαγές επέρχονται στον ορισμό της γνώσης, τι «παθαίνει» ο μαθητής και ο εκπαιδευτικός, η σχέση, η γραφή, η ανάγνωση, κτο. Αυτή τη στιγμή π.χ. που πληκτρολογώ τις σκέψεις μου, αναρωτιέμαι αν μπορώ να ισχυριστώ ότι «γράφω». Γράφω; Σίγουρα, πληκτρολογώ σύμβολα γραφής. Στη συνέχεια θα κάνω κάτι στο οποίο με «σπρώχνει» το πρόγραμμα επεξεργασίας ψηφιακού κειμένου του υπολογιστή μου : με την τεχνική του copy-paste, θα παραθέσω πρόσφατο δημοσιευμένο κείμενό μου ( Πολίτης της Κυριακής,6-2-2011 Κύπρος). Ομολογώ πως, τελευταία, γλιστράω σε αυτή την πρακτική: «αντιγράφω» εύκολα τον εαυτό μου. Αυτή η τεχνική του copy-paste, μήπως, ανοίγει εύκολα την πόρτα για κλοπή της πνευματικής ιδιοκτησίας άλλων; Μέχρι τα τώρα, στο σχολείο αυτή η λογοκλοπή γίνεται με την αποστήθιση στις εξετάσεις, αν και απαγορεύεται η αντιγραφή. Τι θα γίνει με τις προβαλλόμενες ως «καινοτόμες» μαθητικές εργασίες του «νέου Λυκείου»; Περιμένουμε με ενδιαφέρον να δούμε πως θα αξιοποιηθούν οι ΤΠΕ στην επιτήρηση του «αδιάβλητου» των εξετάσεων. Αλλά, ας έλθω στην «αντιγραφή» που υποσχέθηκα. Η πρώτη ημέρα των εργασιών του 5ου συνεδρίου της Π. Ε. Κα. Π. στα Γιάννενα ήταν ο τι έπρεπε για για τον προβληματισμό που θέλω να εκθέσω εδώ. Πέρα από το περιεχόμενο των ανακοινώσεων που ήταν, στην πλειοψηφία τους, αποθεωτικά για τη χρήση των ΤΠΕ στην εκπαίδευση, το σύνολο σχεδόν των εισηγητών αξιοποίησαν την τεχνική του Power Point. Παραθέτω, λοιπόν, το κείμενο (μια άλλη φορά, ίσως, χρειαστεί βελτιωμένη εκδοχή του): Το Power Point έχει κυριαρχήσει στις διαλέξεις στα πανεπιστήμια, στα συνέδρια, στον κόσμο των επιχειρήσεων, στις συνεδριάσεις υπουργικών συμβουλίων… Για να είμαι ειλικρινής ζήλευα. συναδέλφους που κουβαλούσανε τα «έτοιμα» μαθήματά τους στο μαγικό «φλασάκι». Με περισσή αίσθηση ασφάλειας, επιμέλειας, αυταρέσκειας και ετοιμότητας, αρχίζουν τη διάλεξή τους, διαβάζοντας τις κωδικοποιημένες αναλύσεις. Οι ακροατές, συνήθως, κάνουν κι αυτοί τη δική τους ανάγνωση, με ιδιαίτερη προσήλωση κι αφοσίωση, πολλές φορές. Επίκουρη Καθηγήτρια Κοινωνικής Ψυχολογίας, κάποτε στο Τμήμα ΦΠΨ Ιωαννίνων «σάρωνε» τις σελίδες βιβλίου της και έκανε το μάθημα διαβάζοντας! (αυτό, βέβαια, δεν είναι η τεχνική του Power Point). Με απασχόλησε το ζήτημα, τώρα που είμαι σε διαδικασία αφυπηρέτησης: μήπως, είναι βολικό να έχω τα μαθήματά μου έτοιμα; Να ανοίγω τον υπολογιστή, και, χωρίς δυσκολίες , να κάνω τη δουλειά μου. Το σκέφτηκα κι αποφάσισα να αποφύγω τον πειρασμό. Κι αυτό για κάμποσους λόγους. Η τεχνική του Power Point,σκέφτομαι, προσαρμόζει την ανάλυση του αντικειμένου της εισήγησης στα μέτρα της. Κάποιος μου είπε, πρόσφατα, πως η Microsoft διαμορφώνει τον τρόπο που οργανώνουμε τη σκέψη μας Η παρουσίαση υποβιβάζεται σε μια τυποποιημένη κωδικοποίηση διαδοχικών «σημείων»για ανάγνωση και παρακολούθηση. Στη διαδικασία της παρουσίασης, εισηγητής και ακροατές επαναπαύονται, με ελάχιστη επαγρύπνηση και νοητική εγρήγορση, στη ροή των διαδοχικών πεδίων της παρουσίασης. Προκαλούνται, μάλλον, σε κατάσταση ραθυμίας, νωχέλειας, αδράνειας και τεμπελιάς. Αυτή η προσκόλληση και η προσήλωση στη συνθηματική παράθεση σημείων είναι αρκετά προβληματική. Τα μαθήματα, χωρίς τα δεκανίκια της συγκεκριμένης τεχνολογίας, είναι ενδιαφέροντα, αρκεί το περιεχόμενό τους να προκαλεί τη σκέψη. Εκτίθεται κανείς στην περιπέτεια της νοητικής πλοήγησης, με ανοιχτούς τους ορίζοντες. Αυτό για να γίνει, προϋποθέτει διαρκή εγρήγορση και παρακολούθηση του «μίτου» της σκέψης, από τη μεριά του εισηγητή κι από τη μεριά των ακροατών. Αυτό έχει το ρίσκο, βέβαια, του να χαθεί κανείς (Τι λέγαμε;).Την ίδια στιγμή, όμως, προσφέρει στο δάσκαλο και εισηγητή μια απολαυστική άσκηση ενάντια στην απειλή της νόσου Alzheimer! Σημείωση: αυτά, από τη μεριά ενός τεχνολογικά αναλφάβητου. Δεν είναι πρόθεσή μου αυτά να λειτουργήσουν αποπροσανατολιστικά, μπροστά στον ορυμαγδό και στην καταιγίδα των μεγάλων ζητημάτων που έχουν ανοίξει στην εκπαίδευση. * Ιστοσελίδα: http://pep.uoi.gr/gmavrog,