Γράφει ο Ν. Τόσκας
Υποστράτηγος (ε.α.)
Προβληματισμός στις μέρες μας από τις απανωτές επισκέψεις εκπροσώπων μεγάλων δυνάμεων. Από τη μια ο Υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας κ. Σόϊμπλε και από την άλλη ο Αμερικανός ομόλογός του κ. Λιού.
Για τον πρώτο υπάρχουν πολλές αιτιολογίες για την επίσκεψη. Η χορήγηση της δόσης των 2,5 δις, οι γερμανικές εκλογές για τις οποίες πρέπει να δείξει στους γερμανούς ψηφοφόρους ότι το πείραμα στο νότο δεν απέτυχε.
Για τον κ. Λιού όμως ποιοι ήταν οι λόγοι της επίσκεψης; Κι αυτός ισχυρίσθηκε ότι μια σταθερή οικονομικά Ευρώπη ευνοεί μια σταθερή Αμερική, όμως συμπλήρωσε ότι ο δημοσιονομικός δρόμος επίλυσης των προβλημάτων μέσω της λιτότητας που εφαρμόζεται στην Ευρώπη διαφέρει από τον αμερικανικό, ο οποίος κινείται πιο χαλαρά, δίνοντας τη δυνατότητα σε παράθυρα ανάκαμψης, με αύξηση της ρευστότητας και κεντρικές παρεμβάσεις με βοήθεια σε μισθούς, συντάξεις και δημόσια έργα, όπως ήδη διαφαίνεται μετά την πτώχευση του Ντιτρόϊτ. Ήρθαν όμως οι εκπρόσωποι της οικονομικής πολιτικής των κυριότερων ατμομηχανών της Δύσης για να κάνουν επίδειξη της οικονομικής πολιτικής τους ή διακυβεύονται μεγαλύτερα γεωπολιτικά συμφέροντα; Ή μήπως στο μικρόκοσμό μας θεωρούμε ότι όλοι περιστρέφονται γύρω από μας και χωρίς εμάς όλα χάνονται;
Από τις αρχές της δεκαετίας του 1970 οι ΗΠΑ στράφηκαν οικονομικά από τη βιομηχανική παραγωγή στο χρηματοπιστωτικό τομέα. Η συμφωνία του Μπρέτον Γούντς που θεωρούσε το χρυσό σαν βάση των χρηματικών αξιών κατέρρευσε. Σύμφωνα με τον καθηγητή του Πανεπιστημίου της Ν. Υόρκης Ντέϊβιντ Χάρβεϊ, οι ιαπωνικές και γερμανικές βιομηχανίες αμφισβητούσαν τις αμερικανικές, οι στρατιωτικές δαπάνες δεν μπόρεσαν παρά μόνο βραχυπρόθεσμα να δώσουν λύση στην ανάπτυξη της οικονομίας (όπλα και βούτυρο) μια και τα έξοδα από τον πόλεμο στο Βιετνάμ και την αντιπαράθεση με το σύμφωνο της Βαρσοβίας ήταν υπερβολικά μεγάλα.
Επιπλέον το υπερβολικό χρέος κυβερνήσεων και δήμων λόγω των κοινωνικών παροχών (χρεωκοπία της Ν. Υόρκης το 1975), κλόνισε το παγκόσμιο σύστημα και οι νεοφιλελεύθερες αντιλήψεις που πήραν τα πάνω τους θεώρησαν ότι τα κεφάλαια που βρίσκονταν υπό κρατικό έλεγχο έπρεπε να απελευθερωθούν για να δημιουργήσουν ένα νέο κύκλο ανάπτυξης. Οι ΗΠΑ κυριάρχησαν χρηματοπιστωτικά παγκόσμια αλλά υπονόμευσαν τη βιομηχανική τους παραγωγή (πλην υψηλής τεχνολογίας).
Οι πόλεμοι που ακολούθησαν στο Κουβέϊτ, Αφγανιστάν, Ιράκ, είχαν επιδιώξεις με συνδυασμό διατήρησης ηγεμονίας, ιδεαλισμών περί επέκτασης της δημοκρατίας, διαφόρων ειδών φονταμενταλισμών και νοοτροπίας ανάσχεσης της Ρωσίας σαν απόρροια εκείνης του ψυχρού πολέμου (Βαλκάνια). Σήμερα το κέντρο βάρους της διπλωματικής πολιτικής των ΗΠΑ έχει μεταφερθεί στον Ειρηνικό.
Η κυβέρνηση Ομπάμα αποσύρει τις στρατιωτικές δυνάμεις από το Ιράκ και Αφγανιστάν και φυσικά τις υπόλοιπες από την Ευρώπη για να μειώσει το κόστος, να αναδιοργανωθούν και να προσανατολισθεί μελλοντικά σε ζωτικότερες περιοχές στην Άπω Ανατολή. Πίσω της σχεδίασε να αφήσει περιφερειακούς ηγεμόνες όπως τη Γερμανία στην Ευρώπη και την Τουρκία στη Μ. Ανατολή. Αυτούς τους ήθελε ελεγχόμενους. Όμως μια βδομάδα μετά την επίσκεψη Ερντογάν στο Λευκό Οίκο αναγκάσθηκε να τον κατηγορήσει ότι εφάρμοσε υπερβολική βία απέναντι στους διαδηλωτές που δεν ήθελαν περισσότερη ισλαμοποίηση. Με απλά λόγια οι σχεδιασμοί έχουν «κοντά πόδια» και κυριαρχεί η ρευστότητα.
Σε ότι αφορά τη Γερμανία, όπως αναλύει ο καθηγητής Ν. Κοτζιάς στο βιβλίο του «Ελλάδα-αποικία χρέους, ευρωπαϊκή αυτοκρατορία & γερμανική πρωτοκαθεδρία», πήρε αποστάσεις από τις ΗΠΑ στο δεύτερο πόλεμο στο Ιράκ, μερικοί δε τη θεώρησαν «δύναμη αντίβαρο» στις ΗΠΑ. Δεν έχει αναδυθεί σε ηγεμόνα της Ε.Ε. αλλά κατέχει θέση πρωτοκαθεδρίας σε αυτήν. Με αντίληψη ανερχόμενου οικονομικού εθνικισμού, παριστάνει ότι έχει πληγεί από το ευρώ ενώ στη πραγματικότητα το χρησιμοποιεί για να παίξει παγκόσμιο ρόλο. Η Γερμανία εκτιμάται στο βιβλίο αυτό ότι επιδιώκει την πολιτική ένωση της ΕΕ αλλά με δομές Ομοσπονδιακές, όπου η χώρα αυτή θα είναι το πρότυπο και θα τιμωρεί τους «αμαρτωλούς» με μέτρα τάξης και πειθάρχησης, προωθεί δε μια οικονομική αυτοκρατορία με αποικίες χρέους στην ΕΕ και στο περίγυρό της.
Φαίνεται ότι με το ξέσπασμα των αραβικών «ανοίξεων» επιδιώχθηκε κύρια από τις ΗΠΑ η δημιουργία νέων αγορών, σε ένα κόσμο που πλειοψηφούν οι νέες γενιές και σφύζει από δυναμική. Ήταν η ελπίδα για τις δυτικές καθηλωμένες οικονομίες που κινούνται με ρυθμούς 0-2%, σε αντίθεση με τις ανερχόμενες οικονομίες που κινούνται με 5-7%. Σε αυτό το πλαίσιο γίνεται τελευταία μια προσπάθεια ανοίγματος των αγορών της Αφρικής. Όμως το «τζίνι» βγήκε από το μπουκάλι αλλά όπως φάνηκε δεν ελέγχεται και αυτό δημιουργεί σκέψεις επανακαθορισμού των γραμμών άμυνας και ασφάλειας των δυτικών χωρών.
Η πτωτική τάση του ποσοστού κέρδους δημιουργεί κρίσεις και ο διεθνής ανταγωνισμός γίνεται πιο σκληρός. Τα πιο αδύναμα περιφερειακά κέντρα εξουσίας μπορεί να υποκύψουν μετά από εμπορικούς και νομισματικούς πολέμους, οι οποίοι για την ώρα διατηρούνται στο καπιταλιστικό πεδίο και όχι στο εδαφικό. Οι στρατιωτικές συγκρούσεις σε επόμενη φάση δεν μπορούν να αποκλειστούν.
Φαίνεται ότι είναι η ώρα της αναδιοργάνωσης. Μετά την αποτυχία ελέγχου της χρηματοπιστωτικής οικονομίας, επιστρέφουν οι κυρίαρχες χώρες στην παραγωγή. Για να μη «σβήσουν οι κινητήρες» της οικονομίας τους απαιτούνται φυσικοί πόροι, μεταλλεύματα, σπάνιες γαίες, υδρογονάνθρακες από χώρες όπου υπάρχει σταθερότητα και άνθρωποι με γνώσεις. Απαιτούνται επίσης ζώνες προστασίας (buffer zones) μια και η Μ. Ανατολή, πιθανόν και η Τουρκία έχουν μεγάλο βαθμό επικινδυνότητας.
Η χώρα μας διαθέτει αρκετά τέτοια πλεονεκτήματα. Μπορεί όμως να γίνει«συμπληρωματική» οικονομία, ζώνη προστασίας σε θέματα ασφάλειας της ΕΕ και «μαύρη τρύπα» υποδοχής των μεταναστευτικών ρευμάτων; Μπορούμε να αποδεχτούμε τέτοια συμπληρωματικότητα, η οποία είναι σε βάρος της εθνικής μας κυριαρχίας; Μπορούμε να είμαστε μαζί με την Κύπρο το εργαστήριο των οικονομικών πειραμάτων της Γερμανίας;
Και η αμέσως εύλογη ερώτηση: και με ποιόν θα είμαστε;
Απάντηση: με κανένα προστάτη.
Μπορούμε να εφαρμόσουμε μια πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική, εκμεταλλευόμενοι τις αντιθέσεις των περιφερειακών κέντρων, ελισσόμενοι ανάμεσά τους ώστε να πετύχουμε το καλύτερο για τη χώρα μας, χωρίς να παγιδευόμαστε στις δικές τους επιδιώξεις. Αλλάζοντας τη δομή της οικονομίας μας σύμφωνα με δικούς μας στόχους και όχι «συμπληρωματικούς» άλλων, φτιάχνοντας κοινωνικές δομές για τους ανήμπορους, αυξάνοντας τα βάρη για την ολιγαρχία και γι αυτούς που μπορούν, μειώνοντας τις σπατάλες, στηρίζοντας τις μικρές επιχειρήσεις με ελεγχόμενες τράπεζες, με τη δημιουργία πατριωτικών μετώπων που θα στηρίζουν την κυριαρχία της χώρας και τα συμφέροντα των ανθρώπων της. Βελτιώνοντας την άμυνα και ασφάλεια της χώρας που έχει και μεγάλες ελλείψεις και λάθος προτεραιότητες σε πολλές περιπτώσεις.
Συμπέρασμα: σε συνθήκες γενικευμένης κρίσης και παγκόσμιας ρευστότητας, είναι σημαντικό να ξέρεις την κατάσταση, να γνωρίζεις τι θέλεις και τι μπορείς και να τολμάς έξοδο από τη στασιμότητα και λύσεις που εσύ επιλέγεις. Και να εκμεταλλεύεσαι τις αντιθέσεις και τα λάθη των φίλων σου στη διεθνή σκηνή.
Πηγή: On Alert
