Χθες πήγα σε ένα μεγάλο μαγαζί με παιχνίδια και πέρασε μπροστά μου ένα αγόρι γύρω στα δέκα, με ένα δρεπάνι στο χέρι και μια τρίαινα, ενώ μπροστά η περήφανη μαμά του κρατούσε την στολή ενός δαίμονα.
Μεγάλωσα μέσα στην πλαστική δεκαετία του 1980 και πάντοτε απεχθανόμουν τις απόκριες. Σιχαινόμουν τις πλαστικές μάσκες, τις μουντές σερπαντίνες και τα ηλεκτρονικά άσματα ενός κεφιού που μάλλον με φόβιζε και με μπούχτιζε με τα εκάστοτε σουξέ μιας λαϊκής αισθητικής που έβγαινε όχι από το στόμα του λαού, αλλά της μάζας. Εκείνης που κατοικεί μες στο τσιμέντο και μοιάζει με τρέφεται με δαύτο, αποκρουστικά υλιστική, μέσα στην απαξίωση της ύλης.
Και ύστερα που βρέθηκα στην Αγγλία, έβλεπα στο δικό τους Χάλογουιν τις μάγισσες, τους δαίμονες και τους δράκουλες να τριγυρίζουν στο μετρό και να πηγαίνουν για την λήθη του αλκοόλ και της ανυπαρξίας. Ε, ξένοι αυτοί παίρναν από την δική τους παράδοση. Έτσι πίστευα…
Από την δική μας παράδοση, θυμάμαι τους γονείς μου να έρχονται παγωμένοι από ένα παραδοσιακό αποκριάτικο γλέντι που τραγουδούσε κάποια γνωστή ιέρεια τα πολύ τολμηρά αποκριάτικα τραγουδάκια, ενώ παιδάκια τρέχαν πέρα δώθε, συνηθισμένα έτσι κι αλλιώς στα προστυχόλογα της τηλεοπτικής δραματικής ζωής πριν έρθει ο μεγαλοπρεπής Σουλεϊμάν να μας θυμίσει την αξία του αξιοπρεπούς; πάθους. Αδιάκριτη επιβολή μιας παράδοσης που οι κρατικές παροχές την κρατούσαν ζωντανή με ένα τρόπο γελοίο. Για μένα γελοίο, όπως ίσως στο παρελθόν τα δημοτικά άσματα της χούντας…
Ε! Η παράδοση δεν είναι unisex, δεν είναι fast food. Έχει σκοπούς, έχει λειτουργίες, έχει την δική της ζωή. Και χρειάζεται διάκριση για να την νιώσεις και να την μοιραστείς. Και το λέω αυτό γνωρίζοντας πως και οι δικές μου προσπάθειες να την αγγίξω μπορεί να είναι για γέλια και για κλάματα.
Και τώρα, μέσα στην κρίση, με πονάει πιο πολύ να βλέπω μαζί με τα άλλα να φοράμε μόνοι μας το σαμάρι των ξένων. Τις μάγισσες και τις σκούπες τους που καλο θα ήταν να συνεχίζουν να τριγυρνούν σε έναν ορίζοντα μακρινό κι όχι στο δικό μας.
Πριν λίγο καιρό ολοκλήρωσα στο Ίδρυμα Θεοχαράκη το θεατρικό μου εργαστήριο για την Αντιγόνη και ένα πράγμα με συγκλόνισε. Αρχαίο ελληνικό κείμενο του 411 π.Χ. και δεν βλέπεις να υπάρχει στάλα σκοταδισμού. Δεν υπάρχουν μπαμπούλες πέρα από τον ίδιο τον άνθρωπο που έχει ελεύθερη βούληση και μόνος του επιλέγει το καλό ή το κακό. Μόνος του απέναντι στην Θεϊκή δύναμη.
Ας μη γυρίσουμε πίσω σε ένα μεσαίωνα που δεν είναι δικός μας. Οι πρόγονοί μας δεν ήταν καθολικοί, δεν κάψαμε ποτέ μάγισσες, δεν λατρέψαμε το σκοτάδι σαν καταφύγιο των παθών μας. Δεν είμαστε παδιά του μεσαίωνα, ούτε της αναγέννησης.
Είμαστε Έλληνες. Με τον ήλιο γελάμε, με τον ήλιο κλαίμε.
