Τα 25 έτη ασφάλισης στο Δημόσιο και τα 35 στον ιδιωτικό τομέα σημείο αναφοράς για όσους θεμελίωσαν δικαίωμα έως το 2012
Να «ξεκλειδώσουν» ευκολότερα την πόρτα εξόδου και να βγουν στη σύνταξη μπορούν οι ασφαλισμένοι που θα αξιοποιήσουν συγκεκριμένες διατάξεις της νομοθεσίας. Μια σειρά ευνοϊκών ρυθμίσεων δίνει τη δυνατότητα σε συγκεκριμένες ομάδες να θεμελιώσουν δικαίωμα ακόμα και χωρίς τη συνδρομή των ορίων ηλικίας, ενώ διαβατήριο για ταχύτερη έξοδο αποτελεί η αναγνώριση πλασματικών ετών ασφάλισης.
Πέντε κλειδιά που ανοίγουν πιο γρήγορα την πόρτα της εξόδου
Ωστόσο χρειάζεται προσοχή, καθώς στις περιπτώσεις πρόωρης συνταξιοδότησης προβλέπεται «πέναλτι», δηλαδή υπάρχει μείωση του καταβαλλόμενου ποσού. Παράλληλα πρέπει να επισημανθεί πως η έκδοση της οριστικής απόφασης -για πλήρη ή μειωμένη σύνταξη- μπορεί να αποδειχτεί χρονοβόρα διαδικασία και τη λύση μπορεί να δώσει η καταβολή προσωρινής σύνταξης.
Το «Εθνος - Συντάξεις» με τη βοήθεια του δικηγόρου Διονύση Ρίζου, που είναι ειδικός σε θέματα εργατικού και ασφαλιστικού δικαίου, δημοσιεύει σήμερα πέντε οδηγίες SOS για την ευκολότερη έξοδο στη σύνταξη:
Θεμελίωση δικαιώματος μόνο με τον χρόνο ασφάλισης. Αυτό αφορά συγκεκριμένες κατηγορίες ασφαλισμένων:
Δημόσιο. Οι ασφαλισμένοι δεν χρειάζεται να συμπληρώσουν όριο ηλικίας, ώστε να θεμελιωθεί το συνταξιοδοτικό τους δικαίωμα. Ετσι μπορούν με μόνη τη συμπλήρωση του σχετικού χρόνου να «κλειδώσουν» τις προϋποθέσεις συνταξιοδότησης.
Η γενική προϋπόθεση είναι η συμπλήρωση 25 ετών ασφάλισης. Γι' αυτόν τον σκοπό προσμετρώνται τα χρόνια που έχει ο ασφαλισμένος στο Δημόσιο (από την ημερομηνία διορισμού του και ορκωμοσίας) αλλά και τα χρόνια σε φορείς του ιδιωτικού τομέα. Επίσης ο στρατός εάν έχει εξαγοραστεί αλλά και οι πλασματικοί χρόνοι του Ν. 3865/2010 (σπουδές, τέκνα, άδειες ανατροφής κ.λπ.). Oσοι επομένως έχουν συμπληρώσει την 25ετία μέχρι 31 Δεκεμβρίου 2012 δεν επηρεάζονται από τις πρόσφατες αλλαγές με την προσθήκη επιπλέον δύο ετών. Μπορούν να συνταξιοδοτηθούν με τη συμπλήρωση του ορίου ηλικίας που ισχύει τη στιγμή της συμπλήρωσης 25ετίας.
Να σημειωθεί εδώ πως οι γονείς ανήλικων τέκνων θεμελιώνουν δικαίωμα με πρόσθετη προϋπόθεση την ενηλικίωση του τέκνου το έτος συμπλήρωσης της 25ετίας ή νωρίτερα. Oσον αφορά τους τρίτεκνους απαιτείται να συμπληρώσουν 20 έτη ασφάλισης για να θεμελιώσουν συνταξιοδοτικό δικαίωμα.
Ιδιωτικός τομέας. Οι κατηγορίες που η θεμελίωση δικαιώματος γίνεται με μόνη τη συνδρομή του χρόνου ασφάλισης είναι όσες απαιτούν 35ετία ή 10.500 ημέρες ασφάλισης. Για τους ασφαλισμένους της εν λόγω κατηγορίας η συμπλήρωση της 35ετίας γίνεται με χρήση όλων των χρόνων που έχουν διανυθεί σε φορείς κύριας ασφάλισης αλλά και των πλασματικών ετών.
Τα SOS που οδηγούν στη θεμελίωση δικαιώματος
Ο ασφαλισμένος κατοχυρώνει με τη συμπλήρωση της 35ετίας το όριο ηλικίας και τον χρόνο ασφάλισης που ισχύει εκείνη τη στιγμή. Αυτό μπορεί να είναι από τα 58 και 59 για το ΙΚΑ και τα 60 για τον ΟΑΕΕ και τα υπόλοιπα Ταμεία.
Η συμπλήρωση της 35ετίας δεν σημαίνει αυτόματα και τη λήξη της ασφάλισης, μια και μπορεί να απαιτείται επιπλέον χρόνος για την πλήρωση όλων των προϋποθέσεων για αίτηση συνταξιοδότησης (καθώς σταδιακά τα απαιτούμενα έτη ασφάλισης φτάνουν τα 40).
Επιπρόσθετα θεμελίωση με μόνο τον χρόνο ασφάλισης αλλά και τη συνδρομή της ανηλικότητας τέκνου μπορούν να επιτύχουν οι μητέρες σε όσα Ταμεία παρέχουν αυτήν τη δυνατότητα. Ετσι για το ΙΚΑ αρκεί η συμπλήρωση 5.500 ημερών και ανηλικότητας, ενώ για τα Ταμεία των ΔΕΚΟ απαιτείται 25ετία. Για το Ταμείο Νομικών ο απαραίτητος χρόνος είναι τα 21,5 έτη.
Ειδική περίπτωση θεμελίωσης με μόνο τον χρόνο ασφάλισης γίνεται στο ΙΚΑ με τη συμπλήρωση 10.000 ημερών ασφάλισης. Για την εν λόγω κατηγορία ισχύει ό,τι και για την 35ετία.
Βαρέα.
Σε δύο κατηγορίες βαρέων ενσήμων στο ΙΚΑ η θεμελίωση δικαιώματος γίνεται με μόνη τη συνδρομή του χρόνου ασφάλισης. Για τις γυναίκες που συμπληρώνουν 4.500 ημέρες, εκ των οποίων 3.600 στα βαρέα, και για τους άνδρες που συμπληρώνουν συνολικά 10.500 ημέρες, εκ των οποίων 7.500 ημέρες στα βαρέα. Οι ασφαλισμένοι που συμπληρώνουν τις προϋποθέσεις αυτές κατοχυρώνουν το ηλικιακό όριο της στιγμής συμπλήρωσης.
Προσωρινή σύνταξη.
Το μέτρο εφαρμόζεται ήδη στα ασφαλιστικά ταμεία, ενώ εκκρεμεί η «επέκτασή» του και στον δημόσιο τομέα. Ειδικότερα, προσωρινή σύνταξη απονέμεται σε όλες τις περιπτώσεις ασφάλισης και ενδείκνυται στις περιπτώσεις της διαδοχικής που όμως υπάρχει επαρκής χρόνος ασφάλισης στον απονέμοντα φορέα, για να διαφαίνεται η δυνατότητα λήψης της σύνταξης εκ των προτέρων.
Το ποσό της προσωρινής σύνταξης είναι περίπου το 80% του τελικού ποσού της κύριας σύνταξης. Στις περιπτώσεις που είναι δύσκολος ο υπολογισμός του ποσού από τον απονέμοντα φορέα (δεν υπάρχουν σαφή στοιχεία, υπάρχουν χρόνοι διάσπαρτοι σε πολλά Ταμεία κ.λπ.) χορηγείται το 80% του αντίστοιχου κατώτατου ορίου.
Με την οριστική απόφαση ο ασφαλισμένος λαμβάνει αναδρομικά τις διαφορές που προκύπτουν ανάμεσα στα ποσά που έχει λάβει μέχρι σήμερα και σε όσα κανονικά θα λάμβανε.
Συνταξιοδότηση χωρίς όριο ηλικίας.
Μετά τις αλλαγές που επήλθαν στα όρια ηλικίας με τους Νόμους 3863 και 3865 του 2010 καταργήθηκε η μέχρι τότε δυνατότητα ορισμένων κατηγοριών ασφαλισμένων να συνταξιοδοτούνται χωρίς όριο ηλικίας. Ετσι από την 1η Ιανουαρίου 2011 κανείς ασφαλισμένος δεν μπορεί να ενταχθεί σε κατηγορία που να προβλέπει συνταξιοδότηση χωρίς όριο.
Παρ' όλα αυτά υπήρχαν ορισμένοι ασφαλισμένοι που ήδη είχαν κατοχυρώσει σχετικό δικαίωμα το οποίο και δεν προσβλήθηκε από τις αλλαγές και έτσι διατήρησαν αυτήν τη δυνατότητα. Ας δούμε αναλυτικά ποιες είναι αυτές οι κατηγορίες:
Δημόσιο.
Οι άνδρες και οι άγαμες γυναίκες προσληφθέντες πριν από το 1983 που συμπληρώνουν 35ετία συνταξιοδοτούνται από το Δημόσιο χωρίς όριο ηλικίας.
Οι έγγαμες γυναίκες και οι μητέρες προσληφθείσες στο Δημόσιο πριν από το 1983 μπορούν να συνταξιοδοτηθούν χωρίς όριο ηλικίας με τουλάχιστον 24 έτη και 6 μήνες ασφάλισης. Και στην παρούσα περίπτωση χρησιμοποιείται και ο χρόνος που έχει διανυθεί σε άλλα ασφαλιστικά ταμεία.
Οι μητέρες τριών και άνω τέκνων που είχαν τουλάχιστον 20 έτη ασφάλισης μέχρι το τέλος του 2010 μπορούν να συνταξιοδοτηθούν χωρίς όριο ηλικίας. Σε αυτό το καθεστώς εντάσσονται και όσες συμπληρώνουν την 20ετία με εξαγορά πλασματικού χρόνου τέκνων και θεμελιώνουν αναδρομικά το 2010.
Τέλος, οι άνδρες και οι γυναίκες προσληφθέντες στο Δημόσιο μεταξύ 1983 και 1993 που συμπληρώνουν 37 πραγματικά έτη ασφάλισης. Η εν λόγω κατηγορία ασφαλισμένων θεμελίωσε το συνταξιοδοτικό της δικαίωμα με τη συμπλήρωση 25 ετών ασφάλισης μέχρι το τέλος του 2010.
Ταμεία ΔΕΚΟ - τράπεζες.
Οι άνδρες ασφαλισμένοι για πρώτη φορά πριν από το 1983 μπορούν να συνταξιοδοτηθούν χωρίς όριο ηλικίας. Ετσι όσοι έχουν έστω μία ημέρα ασφάλισης πριν από την 31η Δεκεμβρίου 1982 έχουν κατοχυρώσει σχετικό δικαίωμα και μπορούν να το ενεργοποιήσουν με τη συμπλήρωση 37 ετών ασφάλισης. Για τον εν λόγω χρόνο λαμβάνονται υπόψη όλοι οι χρόνοι που έχουν διανυθεί σε φορείς κύριας ασφάλισης και ο χρόνος του στρατού εφόσον έχει συμπληρωθεί το 58ο έτος της ηλικίας.
ΙΚΑ και ΟΑΕΕ.
Από το 2011 καταργήθηκε το δικαίωμα συνταξιοδότησης χωρίς όριο ηλικίας. Ομως όσοι είχαν μέχρι την ημερομηνία αυτή συμπληρωμένες 11.100 ημέρες ασφάλισης στον ίδιο φορέα μπορούν να συνταξιοδοτηθούν χωρίς όριο ηλικίας.
Σημειώνεται πως χωρίς όριο ηλικίας μπορούν να συνταξιοδοτηθούν και οι μητέρες αναπήρων τέκνων ασφαλισμένες στα ταμεία αρμοδιότητας του υπουργείου Εργασίας, που έχουν συμπληρώσει 25 πραγματικά έτη ασφάλισης. Δεν μπορούν να εξαγοραστούν πλασματικά για τη συμπλήρωση 25ετίας.
Το «πέναλτι» για τη μειωμένη
Στον ιδιωτικό τομέα η μείωση είναι πάντοτε 6% για κάθε έτος πριν από τη συμπλήρωση των προϋποθέσεων για την πλήρη σύνταξη. Το ίδιο ισχύει και όταν κάποιος από τους φορείς συμμετέχει στην απονεμόμενη σύνταξη με τις διατάξεις της διαδοχικής. Ομως, στο Δημόσιο το ποσοστό δεν είναι ίδιο για όλες τις περιπτώσεις. Ετσι για όσους έχουν θεμελιώσει δικαίωμα πριν από την 31η Δεκεμβρίου 2010 και αιτηθούν τη χορήγηση μειωμένης σύνταξη, το ποσό μείωσης είναι 4,5% για κάθε χρόνο πριν από την πλήρη. Για όσους θεμελιώνουν από το 2011 και μετά το ποσοστό μείωσης γίνεται και στο Δημόσιο 6% για κάθε χρόνο πριν από το όριο της πλήρους σύνταξης.
Σανίδα σωτηρίας από τα πλασματικά
Διαφορετικές ταχύτητες ισχύουν για την αναγνώριση πλασματικών ετών ασφάλισης, με στόχο την επίσπευση της συνταξιοδότησης.
Με τους Νόμους 3863/2010 και 3996/2011 για τον ιδιωτικό τομέα και τον Νόμο 3865/2010 για το Δημόσιο άλλαξε το τοπίο όσον αφορά τα πλασματικά. Ταυτόχρονα θεσπίστηκε και όριο στη δυνατότητα εξαγοράς πλασματικού χρόνου ανάλογα με το έτος θεμελίωσης του ασφαλισμένου.
Ειδικότερα για το 2011 το εν λόγω όριο είναι στα τέσσερα έτη, πέρυσι αυξήθηκε στα πέντε χρόνια και σταδιακά φτάνει στα επτά. Παρ' όλα αυτά υπάρχει δυνατότητα οι ασφαλισμένοι να χρησιμοποιήσουν επιπλέον χρόνο από αυτόν που ο νόμος θέτει ως ανώτατο όριο. Ειδικότερα προβλέπονται τα εξής:
Δημόσιο.
Οπως ήδη αναφέρθηκε οι ασφαλισμένοι δικαιούνται τέσσερα έτη για να θεμελιώσουν το 2011 και πέντε το 2012. Ομως σε αυτό τον αριθμό δεν περιλαμβάνονται τα πλασματικά έτη των τέκνων που μπορούν να εξαγοραστούν έξτρα και να χρησιμοποιηθούν για θεμελίωση και προσαύξηση της σύνταξης (ένα έτος για το πρώτο παιδί και από δύο για το δεύτερο και το τρίτο αντίστοιχα).
Μοναδική προϋπόθεση γι' αυτό να έχει συμπληρωθεί 15ετής δημόσια υπηρεσία με όποια σχέση εργασίας, είτε συμβάσεις, είτε αορίστου, είτε μονιμότητα.
ΙΚΑ.
Ο έξτρα χρόνος πλασματικής ασφάλισης μπορεί να βρεθεί στη στρατιωτική θητεία. Ο στρατός στο ΙΚΑ εξαγοράζεται για 30 ημέρες τον μήνα. Ετσι μπορεί να ξεπεράσει ο ασφαλισμένος εάν αυτό χρειαστεί τις 1.200 ημέρες (4 έτη) για το 2011 και τις 1.500 (5 έτη) για το 2012 εάν εξαγοράσει τον στρατό, αρκεί να μην ξεπεράσει τους συνολικούς μήνες 48 και 60 αντίστοιχα. Βέβαια εδώ υπάρχει το μειονέκτημα της ακριβότερης εξαγοράς, αφού ο στρατός είναι από τους πιο επαχθείς οικονομικά πλασματικούς χρόνους.
ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΚΟΚΚΑΛΙΑΡΗ - ΕΘΝΟΣ / ΣΥΝΤΑΞΕΙΣ
