Αντισυνταγματικές κρίθηκαν σχεδόν ομόφωνα από την Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας οι διατάξεις του Ν. 3838/2010 (νόμος Ραγκούση) που έδωσαν το δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι στους αλλοδαπούς που διαμένουν στην Ελλάδα με τη χορήγηση ιθαγένειας. Η Ολομέλεια με την απόφασή της έκρινε ότι το δικαίωμα του εκλέγειν και του εκλέγεσθαι επιφυλάσσεται από το Σύνταγμα μόνο στους Έλληνες πολίτες και δεν μπορεί να επεκταθεί και στους μη έχοντες την ιδιότητα αυτή, αν δεν γίνει αναθεώρηση της σχετικής διάταξης του Συντάγματος. Μάλιστα, όπως επισημαίνουν νομικοί κύκλοι με την απόφαση αυτή της Ολομέλειας είναι δυνατόν να ακυρωθούν τα αποτελέσματα των δημοτικών εκλογών του 2010, λόγω της συμμετοχής αλλοδαπών εγγεγραμμένων στους σχετικούς καταλόγους στην εκλογική διαδικασία. Πρέπει να σημειωθεί ότι η δημοσίευση της απόφασης της Ολομέλειας του ΣτΕ αναμένονταν με ιδιαίτερο ενδιαφέρον καθώς όταν είχαν γίνει γνωστά τα αποτελέσματα της διάσκεψης που είχε προηγηθεί ο αναπληρωτής υπουργός Εσωτερικών, Χαράλαμπος Αθανασίου είχε ζητήσει το «πάγωμα» των διαδικασιών για χορήγηση ελληνικής ιθαγένειας. Πλέον με βάση την απόφαση της Ολομέλειας που δημοσιεύθηκε αναμένεται να χαραχτεί και η νέα «γραμμή» της κυβέρνησης πάνω στο θέμα αυτό. Η Ολομέλεια του ΣτΕ έκρινε ακόμη ότι ότι η πολιτογράφηση που προβλέπει ο Ν. 3838/2010 γίνεται με βάση τυπικές προϋποθέσεις, όπως είναι χρόνος νόμιμης διαμονής του αιτούντος αλλοδαπού ή της οικογένειας του, φοίτηση σε ελληνικό σχολείο επί ορισμένο χρόνο, κ.ά και χωρίς να γίνεται εξατομικευμένη κρίση. Δηλαδή, προβλέπεται χορήγηση ιθαγένειας χωρίς να εξετάζεται αν υπάρχουν πραγματικοί δεσμοί του αλλοδαπού που υποβάλλει την αίτηση πολιτογράφησης με το ελληνικό έθνος. Στην απόφασή τους τα μέλη της Ολομέλειας του ΣτΕ σημειώνουν μεταξύ άλλων: «Ο νομοθέτης έχει μεν τη δυνατότητα να εκτιμά εκάστοτε τις συγκεκριμένες συνθήκες (πολιτικές, οικονομικές, κοινωνικές) και να καθορίζει τις προϋποθέσεις κτήσεως της ελληνικής ιθαγένειας κατά τρόπο χαλαρότερο ή αυστηρότερο, αλλά δεν μπορεί να παραγνωρίσει το γεγονός ότι το ελληνικό κράτος ιδρύθηκε και υπάρχει ως εθνικό κράτος με συγκεκριμένη ιστορία και ότι ο χαρακτήρας αυτός είναι εγγυημένος από το ισχύον Σύνταγμα. Επίσης, ότι το κράτος αυτό είναι εντεταγμένο σε υπερεθνική κοινότητα εθνικών κρατών με παρόμοιες συνταγματικές παραδόσεις (Ευρωπαϊκή Ένωση), η οποία σέβεται την εθνική τους ταυτότητα που είναι συμφυής με τη θεμελιώδη πολιτική και συνταγματική τους δομή. Συνέπεια δε τούτων είναι ότι ελάχιστος όρος και όριο των σχετικών νομοθετικών ρυθμίσεων για την απονομή της ελληνικής ιθαγένειας είναι η ύπαρξη γνησίου δεσμού του αλλοδαπού προς το ελληνικό κράτος και την ελληνική κοινωνία, τα οποία δεν είναι οργανισμοί ασπόνδυλοι και δημιουργήματα εφήμερα, αλλά παριστούν διαχρονική ενότητα με ορισμένο πολιτιστικό υπόβαθρο, κοινότητα με σχετικώς σταθερά ήθη και έθιμα, κοινή γλώσσα με μακρά παράδοση, στοιχεία τα οποία μεταβιβάζονται από γενεά σε γενεά με τη βοήθεια μικρότερων κοινωνικών μονάδων (οικογένεια) και οργανωμένων κρατικών μονάδων (εκπαίδευση). Εάν παραγνωριζόταν η προϋπόθεση του ουσιαστικού δεσμού και ο νομοθέτης – εναλλασσόμενος κατά θεμελιώδη αρχή του δημοκρατικού πολιτεύματος – μπορούσε να τον αγνοήσει και να ελαχιστοποιήσει τα προσόντα κτήσεως της ιθαγενείας, τότε πρακτικώς θα μπορούσε και να προσδιορίσει αυθαιρέτως τη σύνθεση του λαού, με την προσθήκη απροσδιορίστου αριθμού προσώπων ποικίλης προελεύσεως, με χαλαρή ή ανύπαρκτη ενσωμάτωση, με ό,τι τούτο θα συνεπαγόταν για τη συνταγματική τάξη και τη λειτουργία του πολιτεύματος, καθώς και την ομαλή, ειρηνική εξέλιξη της κοινωνικής ζωής, λαμβανομένου σοβαρά υπόψη και του γεγονότος ότι το status της ιθαγένειας είναι αμετάκλητο, αφού η σχετική συνταγματική ρύθμιση απαγορεύει την αφαίρεση της ιθαγένειας».
Το ιστορικό της υπόθεσης
Η συγκεκριμένη υπόθεση παραπέμφθηκε στην Ολομέλεια από το Δ’ Τμήμα του ΣτΕ που είχε κάνει δεκτή προσφυγή του δικηγόρου και κατοίκου του κέντρου της Αθήνας κ. Ιωάννη Ανδριόπουλου ο οποίος ζητούσε να ακυρωθεί ως αντισυνταγματική η από 30.4.2010 απόφαση του τότε υπουργού Εσωτερικών που καθορίζει τα δικαιολογητικά που πρέπει να προσκομίζονται κατά την αίτηση εγγραφής στο δημοτολόγιο.
Επίσης, ο προσφεύγων ζητούσε να ακυρωθεί και η από 7.5.2010 εγκύκλιος του ίδιου υπουργού η οποία δίνει το δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι (μόνο για τις θέσεις δημοτικών συμβούλων, συμβούλων δημοτικών διαμερισμάτων και τοπικών συμβούλων) στους ομογενείς και στους νομίμως διαμένοντες στην Ελλάδα υπηκόους τρίτων χωρών για την ανάδειξη τους στην πρωτοβάθμια τοπική αυτοδιοίκηση.
