Όλοι αγωνιούν για το PSI+. Εύχονται να πάει καλά, να ανακουφιστεί έτσι το ελληνικό δημόσιο χρέος, να πάρουμε πάλι την «δόση» μας και τον Μάρτιο να κλείσει η νέα δανειακή σύμβαση με την τρόικα ώστε να «σωθεί» άλλη μια φορά η χώρα.
Στο προηγούμενο κείμενό μου εδώ στο protagon, εξήγησα γιατί θεωρώ το PSI+ μια απάτη που απεγνωσμένα ψάχνει νομιμοποίηση. Εμμένω σε αυτά που έγραφα εκεί (τα οποία τα τελευταία εικοσιτετράωρα φαίνεται να έχουν επιβεβαιωθεί τις τελευταίες μέρες από τον διεθνή τύπο, βλ. εδώ και εδώ). Παρά την «συμφωνία» που μάλλον θα ανακοινωθεί (με φανφάρες πανομοιότυπες με εκείνες που ακολούθησαν τις καταστροφικές Συνόδους-Συμφωνίες της 21η Ιουλίου, της 26η Οκτωβρίου και της 9η Δεκεμβρίου), θα πρόκειται περί νεκρού γράμματος: Τις εβδομάδες που θα ακολουθήσουν θα ξετυλιχθεί ένα κρυφό, παρασκηνιακό δράμα καθώς η ΕΕ και το ΔΝΤ θα διεξάγει μια νέα σειρά διαπραγματεύσεων με τις σκιώδεις τράπεζες (τα hedge funds) τα οποία θα απαιτούν ίδια μεταχείριση των ελληνικών ομολόγων τους με τα ομόλογα που κρατά η ΕΚΤ, και η οποία απαιτεί την εξαίρεσή τους από οιοδήποτε κούρεμα. Εν κατακλείδι, το PSI+ είτε συμφωνηθεί είτε όχι δεν θα φέρει τις «ανάσες» που έχει ανάγκη το δημόσιο χρέος χωρίς να εμπλέξει όλη την Ευρώπη σε μια μεγάλη περιπέτεια που δεν αξίζει τον κόπο.
Σήμερα προχωρώ το επιχείρημα ένα βήμα παραπέρα: Ακόμα και επιτυχημένο να είναι το PSI+ (που δεν θα είναι), το μέγιστο δώρο στην χώρα μας και στην Ευρώπη ολόκληρη θα ήταν να ναυαγήσουν οι διαπραγματεύσεις. Πως μπορεί να το επιδιώξει αυτό η ελληνική κυβέρνηση χωρίς να φανεί ότι είναι εκείνη υπεύθυνη για το ναυάγιο; Με δύο τρόπους: Πρώτον, να συμφωνήσει η με την άποψη του ΔΝΤ ότι το επιτόκιο στα νέα ομόλογα δεν πρέπει επ’ ουδενί να ξεπερνά το 2% (κάτι που ο κ. Dallara δεν έχει εξουσιοδότηση να αποδεχθεί) και, δεύτερον, να ζητήσει συμμετοχή στην συμφωνία των hedge funds (τα οποία δεν την αποδέχονται). Έτσι, ο κ. Dallara θα φύγει άπρακτος και η ελληνική κυβέρνηση θα είναι ελεύθερη να ανακοινώσει ότι οι αποπληρωμές του Μαρτίου αναβάλλονται μέχρι νεοτέρας. Πριν υποστηρίξω την άποψη αυτή, θα ξεκινήσω με τον κατάλογο των ενστάσεων που θα ακουστούν εναντίον της.
Μια τέτοια αναβολή της αποπληρωμής των δανειστών του ελληνικού δημοσίου μετά από την αποτυχία των διαπραγματεύσεων (θα μου πουν πολλοί, αν όχι όλοι):
1. Και βέβαια θα αποτελέσει πιστωτικό γεγονός μια τέτοια εξέλιξη. Τα CDS θα πυροδοτηθούν (με βασικούς χαμένους την Goldman Sachs και την American Insurance Group που τα εξέδωσαν) ωφελώντας τα hedge funds που τα έχουν προμηθευτεί αλλά ζημιώνοντας τα άλλα hedge funds τα οποία (όπως έγραψα στο προηγούμενο άρθρο μου) είχαν αγοράσει (μετά την 27η Οκτωβρίου) ελληνικά ομόλογα λήξης Μαρτίου με σκοπό να παζαρέψουν την πλήρη αποπληρωμή τους απειλώντας ότι, διαφορετικά, θα πυροδοτήσουν τα CDS. Κι όσες γαλλο-γερμανικές τράπεζες, στα κρυφά, έχτισαν νέα συνθετικά στοιχήματα-παράγωγα πάνω στα ελληνικά ομόλογα (ελπίζοντας σε κάποιο swap τύπου PSI+,) κι αυτές θα υποστούν ζημιές. Γιατί είναι κακό αυτό; Ας πρόσεχαν. Κι αν τώρα κινδυνεύουν με χρεοκοπία, ιδού ο δρόμος για το EFSF το οποίο προσφέρεται (μετά την Συμφωνία της 27ης Οκτωβρίου) να τις επανακεφαλαιοποιήσει.
2. Μέχρι τον Ιούλιο, η κυβέρνηση έλεγε ότι η αναδιάρθρωση του χρέους (που κάποιοι προτείναμε από το 2010) θα σήμαινε απώλεια του καλού ονόματος της χώρας στις χρηματαγορές στις οποίες (θυμάστε) «όπου να’ ναι» θα ξαναβγαίναμε. Από την 27η Οκτωβρίου όμως και μετά, ούτε η κυβέρνηση δεν το λέει αυτό. Από την ώρα που συμφωνήθηκε ένα κούρεμα στην ονομαστική αξία των ομολόγων μας της τάξης του 50%, και μια επιμήκυνση του υπόλοιπου 50% για 20 με 30 χρόνια, η Ελλάδα πτώχευσε και επισήμως. Μόνο που, για λόγους Οργουελιανού ευφημισμού, το ονομάσαμε PSI+. Όμως οι άνθρωποι των αγορών δεν είναι ανόητοι. Στα μάτια τους η Ελλάδα πτώχευσε και αθέτησε τις υποχρεώσεις της. Το ότι η ΕΕ έβαλε το πιστόλι στον κρόταφο του κ. Dallara για να τον «πείσει» να πει ότι δέχεται «εθελοντικά» αυτή την διαγραφή χρέους δεν σημαίνει ότι δεν πρόκειται για πτώχευση. (Να σας θυμίσω ότι και οι εταιρείες – π.χ. η Lehman Brothers –, όταν πτωχεύουν, πάντα αποπληρώνουν ένα μέρος των χρεών τους. Πτωχευμένες κηρύσσονται όταν κριθεί ότι είναι ανίκανες να τα αποπληρώσουν στο ακέραιο.) Άρα, το επιχείρημα ότι αν ναυαγήσει το PSI+ θα χάσουμε το καλό μας όνομα, ενώ αν πετύχει θα το κρατήσουμε, απορρίπτεται ως γελοίο.
3. Οι ελληνικές τράπεζες, αγαπητές και αγαπητοί φίλοι, είναι ήδη πτωχευμένες. Η λειτουργία τους δεν εξαρτάται από το αν θα πάρουν τον Μάρτιο το 15% των χρημάτων που τους χρωστά το ελληνικό δημόσιο (καθώς το PSI+ αυτό προβλέπει, συν νέα 30ετή ομόλογα τα οποία δεν πρόκειται να αλλάξουν σημαντικά την δραματική κατάσταση των λογιστικών τους βιβλίων). Αυτό το ποσό, που αντιστοιχεί στο 15%, δεν θα κρίνει την βιωσιμότητά τους. Όπως και σήμερα, θα εξακολουθήσουν να λειτουργούν στην βάση της συνεχιζόμενης παροχής ρευστότητας από την ΕΚΤ (με το νέο LTRO να παίζει σημαντικό ρόλο). Ίσως μάλιστα το ναυάγιο του PSI+ να εξαναγκάσει τους τραπεζίτες μας να αποδεχθούν κεφάλαια από το EFSF (κάτι που θα ήταν ευχής έργο για τις τράπεζες αλλά όχι, βέβαια, για τους ίδιους). [Όσο για τις ανησυχίες ότι η ΕΚΤ θα σταματήσει την παροχή ρευστότητας στις ελληνικές τράπεζες σε περίπτωση που το PSI+ ναυαγήσει, δεν υπάρχει περίπτωση η ΕΚΤ να κάνει κάτι τέτοιο δεδομένου ότι θα πυροδοτούσε την αλυσιδωτή κατάρρευση του τραπεζικού συστήματος της ευρωζώνης.] Τέλος, τα ασφαλιστικά ταμεία, τα οποία και αυτά τελούν υπό πτώχευση, με ή χωρίς το PSI+, μπορούν ενισχυθούν βραχυπρόθεσμα (για τους επόμενους μήνες) με τα απαιτούμενα χρήματα τα οποία είναι μια σταγόνα μπροστά στον ωκεανό των αποπληρωμών του Μαρτίου. [Ό,τι στο μέλλον θα έχουμε πρόβλημα με τα ασφαλιστικά ταμεία, αυτό είναι σίγουρο. Όμως αυτό θα συμβεί και να «πετύχει» το PSI+.]
4. Η νέα δανειακή σύμβαση, το Μνημόνιο Νο.2, που συμφωνήθηκε την 27η Οκτωβρίου, μαζί με το PSI+, παρουσιάζεται σήμερα ως ο νέος εθνικός στόχος – η τελευταία ευκαιρία να μπορέσει για λίγο ακόμα καιρό να χρηματοδοτείται το κράτος. Δεν είναι όμως. Ξέρετε, είναι αλήθεια ότι, έως τώρα, στο πλαίσιο του Μνημονίου Νο.1, ένα ποσοστό των νέων δανεικών (που παίρναμε σε δόσεις) της τάξης του 15% με 20% πήγαινε σε μισθούς, συντάξεις και, γενικότερα, στην χρηματοδότηση του πρωτογενούς ελλείμματος του δημοσίου (δηλαδή των ελλειμμάτων που θα είχαμε ακόμα κι αν δεν αποπληρώναμε τα παλαιά χρέη). Από εδώ και στο εξής όμως, αυτό τελείωσε. Η Γερμανία το έχει δηλώσει κατηγορηματικά: «Δεν θα πάρετε ευρώ πάνω από το ποσό που χρειάζεστε για να αποπληρώνετε τα δανεικά σας.» Άρα, τα πράγματα είναι απλά: Η νέα δανειακή σύμβαση δεν θα καλύπτει καμία από τις νέες δαπάνες του ελληνικού δημοσίου. Οι μόνοι που θα πρέπει να αγωνιούν για το αν θα προχωρήσει ή όχι είναι οι δανειστές μας, συμπεριλαμβανόμενης της τρόικας (και ιδίως της ΕΚΤ) που δεν θα πάρει τα χρήματα του Μνημονίου Νο.1 παρά μόνο αν προχωρήσει το Μνημόνιο Νο.2! Περιληπτικά, είτε προχωρήσει το Μνημόνιο Νο.2 (με ή χωρίς επιτυχημένο PSI+) είτε όχι, το ελληνικό δημόσιο, από τούδε και στο εξής, δεν θα μπορεί να δανείζεται από την τρόικα για να πληρώνει μισθούς, συντάξεις, εξοπλισμούς, σχολεία, υγεία κλπ.
5. Αυτός ο φόβος είναι κατάλοιπο της προ ευρώ εποχής και εκτός θέματος σήμερα. Όταν είχαμε την δραχμή, οι επιχειρήσεις που εισήγαγαν είδη πρώτης ανάγκης (π.χ. πετρέλαιο) έπρεπε να κάνουν χρήση των αποθεμάτων συναλλάγματος της χώρας. Σήμερα, δεν έχουν κανέναν τέτοιο περιορισμό. Αγοράζουν από το εξωτερικό σε ευρώ, χρησιμοποιώντας τον δικό τους τραπεζικό λογαριασμό, και πουλάνε στην εγχώρια αγορά στο ίδιο νόμισμα. Το κράτος δεν παρεμβαίνει (ιδίως από τότε που τα διυλιστήρια και άλλοι οργανισμοί ιδιωτικοποιήθηκαν). Είναι σφάλμα να θεωρούμε ότι η πτώχευση του ελληνικού δημοσίου σημαίνει και πτώχευση της, π.χ., Πετρόλα.
6. Όλοι θεωρούν δεδομένο ότι μια εξέλιξη σαν αυτή που πρεσβεύω (το εσκεμμένο ναυάγιο των διαπραγματεύσεων του PSI+ και η μη υπογραφή της νέας δανειακής συμφωνίας με την τρόικα) θα σημάνει, αυτομάτως, έξοδο της χώρας από την ευρωζώνη. Όχι μόνο δεν είναι δεδομένο κάτι τέτοιο αλλά, θα μου επιτρέψετε να πω, είναι αδύνατον να συμβεί. Έστω ότι το PSI+ ναυαγεί, το Μνημόνιο Νο.2 καθυστερεί και το ελληνικό δημόσιο αναβάλει την αποπληρωμή των ομολόγων του Μαρτίου. Πως θα εκδιωχθεί η χώρα από την ευρωζώνη; Πρώτον, δεν προβλέπεται μια τέτοια διαδικασία σε καμία Συνθήκη, ούτε και σε κάποιο νομικό κείμενο. Και να ψηφίσουν οι 16 υπόλοιπες χώρες της ευρωζώνης (κάτι το οποίο είναι απολύτως αδύνατον, καθώς τουλάχιστον η Ιρλανδία και η Πορτογαλία ξέρουν ότι μια τέτοια εξέλιξη ανοίγει το παράθυρο και για εκείνες) την εκπαραθύρωση της Ελλάδας από το ευρώ, μια τέτοια απόφαση δεν έχει κανένα νομικό αντίκρισμα. Δεύτερον, και να έβρισκαν νομικό τρόπο να το κάνουν, δεν θα το ήθελαν καθώς μια τέτοια κίνηση θα σφράγιζε την μοίρα ολόκληρης της ευρωζώνης: Τα spreads της Ιταλίας και των ομολόγων του EFSF θα πήγαιναν στα ουράνια, η Ιρλανδία θα αιμορραγούσε από μια μαζική απόδραση των αποταμιεύσεων που θα ανάγκαζε το Δουβλίνο να ορθώσει (παράνομα) τείχη στις μεταφορές κεφαλαίων κλπ κλπ. Τότε, θα με ρωτήσετε, γιατί η κα Merkel και η ίδια η ελληνική κυβέρνηση, από τον Οκτώβριο και μετά, απειλούν ότι μία αποτυχία τους δίδυμου PSI+-Μνημονίου Νο.2 θα σήμαινε έξοδο της χώρας από το ευρώ; Δεν έχω καμία αμφιβολία ότι πρόκειται περί μιας, κενής περιεχομένου, χυδαίας απειλής στην οποία αξίζει η περιφρόνηση από όλους μας.
Σας υποσχέθηκα ότι, αφού απαντήσω στις ενστάσεις, θα εξηγήσω γιατί το εσκεμμένο ναυάγιο του PSI+ θα ήταν το μη χείρον για την Ελλάδα και, παράλληλα, μια ευκαιρία για την ευρωζώνη να αποδράσει από την Κρίση. Θα αρχίσω από την Ευρώπη και θα κλείσω με τους λόγους που, μεταξύ όλων των δεινών που μας απειλούν, το ναυάγιο του PSI+ είναι η πιο ανώδυνη εξέλιξη για την πατρίδα μας.
Τα οφέλη της Ευρώπης από ένα ναυάγιο του PSI+
1. Η πυροδότηση των CDS, και οι απώλειες των γαλλογερμανικών τραπεζών από μια ελληνική στάση πληρωμών, θα αναγκάσει την ευρωπαϊκή ηγεσία να αντιμετωπίσει (επί τέλους) την τραπεζική κρίση που μαίνεται στα σιωπηλά στην Βόρεια Ευρώπη. Πιο συγκεκριμένα, δίνει στους ηγέτες του Βορρά (Γερμανία, Ολλανδία, Βέλγιο και Γαλλία) την ευκαιρία και την δικαιολογία (απέναντι στους τραπεζίτες που τόσο φοβούνται οι πολιτικοί) να βάλουν το νυστέρι στο κόκκαλο – να απαιτήσουν ουσιαστική επανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, δηλαδή νέα κεφάλαια και όχι αύξηση του ποσοστού κεφαλαιοποίησης των τραπεζών με μείωση των δανείων που παρέχουν, κάτι που ενισχύει τους ανέμους της ύφεσης που πλήττει ολοένα και περισσότερο την Ευρώπη.
2. Θα υποχρεώσει την ΕΚΤ να αποδεχθεί ότι δεν είναι δυνατόν τα ελληνικά ομόλογα που διαθέτει εκείνη να είναι στο απυρόβλητο ενώ εκείνα που διαθέτει το ΙΚΑ μπορούν να κουρευτούν. Θα την υποχρεώσει να σταματήσει να προσποιείται ότι οι παρεμβάσεις της έχουν καθαρά νομισματικό χαρακτήρα και πως δεν είναι δική της δουλειά να βοηθά στην ορθολογική, κεντρική διαχείριση του δημόσιου χρέους της ευρωζώνης. Εν τέλει, θα είναι ένα σημαντικό βήμα στην απαραίτητη μεταμόρφωση της ΕΚΤ σε μια πραγματική Κεντρική Τράπεζα (όπως η Fed, Bank of England κλπ).
3. Το ναυάγιο της Μνημονιακής πολιτικής στην Ελλάδα, όπου και ξεκίνησε, αποτελεί προαπαιτούμενο για τον επανασχεδιασμό της ευρωπαϊκής πολιτικής αντιμετώπισης της Κρίσης της Ευρωζώνης. Όσο η «ελληνική πληγή» καλύπτεται με τσιρότα, τόσο οι ευρωπαίοι ηγέτες μας θα κρύβονται πίσω από το δάκτυλό τους με αποτέλεσμα να καταρρέει το σύμπαν γύρω τους, στις δικές τους κραταιές χώρες, την ώρα που εκείνοι σφυρίζουν αδιάφορα. Το ναυάγιο του PSI+, από αυτή την άποψη, είναι ακριβώς αυτό που χρειάζεται η Ευρώπη σήμερα. Αμέσως μετά η Ευρώπη θα εξαναγκαστεί να αποφασίσει είτε να διαλύσει την ευρωζώνη είτε να την επανασχεδιάσει σε νέα, ορθολογική βάση.
Τα οφέλη της Ελλάδας από ένα ναυάγιο του PSI+
1. Στην τελευταία πρόταση έγραφα πως το ναυάγιο του PSI+ θα υποχρεώσει την Ευρώπη «να αποφασίσει είτε να διαλύσει την ευρωζώνη είτε να την επανασχεδιάσει σε νέα, ορθολογική βάση». Και στην μία και στην άλλη περίπτωση, η Ελλάδα θα έχει μια ευκαιρία να ξεφύγει από την σημερινή σκοτοδίνη. Όπως έχει γίνει πλέον (ελπίζω) σαφές σε όλους μας, η Κρίση στην Ελλάδα δεν μπορεί να ξεπεραστεί με νέα δάνεια υπό τον όρο της περεταίρω συρρίκνωσης του ΑΕΠ (την αυστηρή λιτότητα δηλαδή) και ενόσω η Ευρώπη τελεί υπό άρνηση, δημιουργώντας έτσι υφεσιακές συνθήκες σε ολόκληρη την ήπειρο. Στο βαθμό που το PSI+ δεν είναι παρά ένα φύλο συκής για την συνέχιση της πολιτικής αυτής, το ναυάγιό του είναι καθήκον της χώρας μας προς τον εαυτό της. Στο πλαίσιο του επανασχεδιασμού της ευρωζώνης που θα ακολουθήσει, θα μας δοθεί (για πρώτη φορά από τότε που ξέσπασε η Κρίση) η ευκαιρία να εκπονήσουμε ένα ρεαλιστικό Σχέδιο Απόδρασης.
2. Το ελληνικό δημόσιο, ό,τι και να γίνει με το PSI+, θα πρέπει από τώρα να αυτοχρηματοδοτείται. (Έχω αναφερθεί εδώ σε δύο τρόπους που μπορεί να επιτευχθεί η αυτοχρηματοδότηση για μια περίοδο έκτακτης ανάγκης.) Αν η ίδια η ελληνική κυβέρνηση πάρει την απόφαση ότι από εδώ και εμπρός (και μέχρι η ευρωζώνη είτε να διαλυθεί είτε να επανασχεδιαστεί) το δημόσιο θα ζει από τα έσοδά του, απορρίπτοντας επί τέλους τις ψευδαισθήσεις ότι ο συνδυασμός PSI+ και Μνημονίου Νο.2 θα μας επιτρέψουν να έχουμε πρωτογενή ελλείμματα και στο μέλλον, θα έχουμε κάνει ένα μεγάλο άλμα προς τα εμπρός.
3. Δύο χρόνια τώρα, η οικονομία της χώρας μας έχει στεγνώσει από επενδύσεις. Βασικός παράγοντας είναι το «έργο» που θα μπορούσαμε να ονομάσουμε «Περιμένοντας την Πτώχευση». Σε μια χώρα όπου όλοι ρωτούν (αν και ξέρουν την απάντηση) «Τι θα γίνει; Θα την αποφύγουμε την πτώχευση;», κανείς δεν επενδύει. Σε μια χώρα όπου το ερώτημα «Τελικά θα πτωχεύσουμε;» ισοδυναμεί με το ερώτημα «Θα μας δώσουν την επόμενη δόση;», η στάση επενδύσεων είναι φυσιολογική. Για αυτό πρέπει να πυροδοτηθούν τα CDS, για αυτό τον λόγο πρέπει να ειπωθούν τα λόγια «στάση πληρωμών», «default» κλπ ώστε να μπει ένα τέλος σε αυτή την αγωνία που εγγυάται ότι, όσο διαιωνίζεται, κανένας, έλληνας ή ξένος, δεν πρόκειται ποτέ να επενδύσει. Σκεφτείτε το: Με μηδενικό κόστος για το ελληνικό δημόσιο (καθώς έτσι κι αλλιώς κανείς δεν θα του χρηματοδοτεί τα πρωτογενή του ελλείμματα πλέον, ούτε καν η τρόικα), θα έχουμε σταματήσει αυτό το σήριαλ με την χρεοκοπία. Θα έχει εξαγγελθεί στα πρωτοσέλιδα και θα γυρίσουμε σελίδα. Εντός του ευρώ. Και με μια Ευρώπη που θα αναγκαστεί να επιστρέψει στο σχεδιαστήριο με στόχο την αναδόμηση της ευρωζώνης.
Συμπερασματικά, το μήνυμά μου είναι τόσο απλό όσο και αντίθετο με όλα όσα μας βομβαρδίζουν: Το πατριωτικό και ευρωπαϊκό μας καθήκον είναι να οδηγήσουμε το PSI+ σε ναυάγιο ώστε να προβούμε σε μια αναβολή της αποπληρωμής των δανείων μας τον Μάρτιο (η οποία θα καταγραφεί ως χρεοκοπία και θα πυροδοτήσει τα CDS). Αντί για την «καταστροφή», που μας λένε ότι θα φέρει, ένα ναυάγιο των διαπραγματεύσεων του PSI+ θα δώσει στην Ελλάδα μια ύστατη (έστω και μικρή) ευκαιρία απόδρασης από την Κρίση και στην Ευρώπη ένα κίνητρο να επιστρέψει στον δρόμο του ορθολογισμού. Το ότι, δυστυχώς, οι ηγέτες μας μάλλον θα θριαμβολογήσουν άλλη μια φορά για μια δήθεν σημαντική «συμφωνία» θα πρέπει να μας προβληματίσει. Και να μας κάνει να αναρωτηθούμε: Γιατί τους ανεχόμαστε ακόμα;
http://www.protagon.gr/?i=protagon.el.8emata&id=11915
Στο προηγούμενο κείμενό μου εδώ στο protagon, εξήγησα γιατί θεωρώ το PSI+ μια απάτη που απεγνωσμένα ψάχνει νομιμοποίηση. Εμμένω σε αυτά που έγραφα εκεί (τα οποία τα τελευταία εικοσιτετράωρα φαίνεται να έχουν επιβεβαιωθεί τις τελευταίες μέρες από τον διεθνή τύπο, βλ. εδώ και εδώ). Παρά την «συμφωνία» που μάλλον θα ανακοινωθεί (με φανφάρες πανομοιότυπες με εκείνες που ακολούθησαν τις καταστροφικές Συνόδους-Συμφωνίες της 21η Ιουλίου, της 26η Οκτωβρίου και της 9η Δεκεμβρίου), θα πρόκειται περί νεκρού γράμματος: Τις εβδομάδες που θα ακολουθήσουν θα ξετυλιχθεί ένα κρυφό, παρασκηνιακό δράμα καθώς η ΕΕ και το ΔΝΤ θα διεξάγει μια νέα σειρά διαπραγματεύσεων με τις σκιώδεις τράπεζες (τα hedge funds) τα οποία θα απαιτούν ίδια μεταχείριση των ελληνικών ομολόγων τους με τα ομόλογα που κρατά η ΕΚΤ, και η οποία απαιτεί την εξαίρεσή τους από οιοδήποτε κούρεμα. Εν κατακλείδι, το PSI+ είτε συμφωνηθεί είτε όχι δεν θα φέρει τις «ανάσες» που έχει ανάγκη το δημόσιο χρέος χωρίς να εμπλέξει όλη την Ευρώπη σε μια μεγάλη περιπέτεια που δεν αξίζει τον κόπο.
Σήμερα προχωρώ το επιχείρημα ένα βήμα παραπέρα: Ακόμα και επιτυχημένο να είναι το PSI+ (που δεν θα είναι), το μέγιστο δώρο στην χώρα μας και στην Ευρώπη ολόκληρη θα ήταν να ναυαγήσουν οι διαπραγματεύσεις. Πως μπορεί να το επιδιώξει αυτό η ελληνική κυβέρνηση χωρίς να φανεί ότι είναι εκείνη υπεύθυνη για το ναυάγιο; Με δύο τρόπους: Πρώτον, να συμφωνήσει η με την άποψη του ΔΝΤ ότι το επιτόκιο στα νέα ομόλογα δεν πρέπει επ’ ουδενί να ξεπερνά το 2% (κάτι που ο κ. Dallara δεν έχει εξουσιοδότηση να αποδεχθεί) και, δεύτερον, να ζητήσει συμμετοχή στην συμφωνία των hedge funds (τα οποία δεν την αποδέχονται). Έτσι, ο κ. Dallara θα φύγει άπρακτος και η ελληνική κυβέρνηση θα είναι ελεύθερη να ανακοινώσει ότι οι αποπληρωμές του Μαρτίου αναβάλλονται μέχρι νεοτέρας. Πριν υποστηρίξω την άποψη αυτή, θα ξεκινήσω με τον κατάλογο των ενστάσεων που θα ακουστούν εναντίον της.
Μια τέτοια αναβολή της αποπληρωμής των δανειστών του ελληνικού δημοσίου μετά από την αποτυχία των διαπραγματεύσεων (θα μου πουν πολλοί, αν όχι όλοι):
- Θα αποτελέσει πιστωτικό γεγονός με συνέπεια την άμεση πυροδότηση των CDS (των ασφαλιστήριων που έχουν αγοράσει όσοι, ουσιαστικά, στοιχημάτισαν ότι θα έχουμε πιστωτικό γεγονός)
- Μια τέτοια αθέτηση των υποχρεώσεών μας απέναντι στους δανειστές μας (έστω και για μερικούς μήνες) θα αμαυρώσει το όνομα της Ελλάδας για δεκαετίες
- Θα πτωχεύσουν οι ελληνικές τράπεζες και τα ασφαλιστικά ταμεία, καθώς δεν θα πάρουν τα χρήματα του Μαρτίου που τους χρωστά το ελληνικό δημόσιο
- Θα ναυαγήσει η νέα δανειακή σύμβαση (της 27ης Οκτωβρίου) και το ελληνικό δημόσιο, το οποίο εδώ και καιρό δεν μπορεί να δανειστεί από τις αγορές, δεν θα μπορεί να δανείζεται ούτε καν από την τρόικα
- Η χώρα δεν θα μπορεί να εισάγει τα αναγκαία αγαθά (π.χ. πετρέλαιο)
- Η χώρα θα εξαναγκαστεί εκτός ευρωζώνης και, λόγω της Συνθήκης της Λισαβόνας, και εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
1. Και βέβαια θα αποτελέσει πιστωτικό γεγονός μια τέτοια εξέλιξη. Τα CDS θα πυροδοτηθούν (με βασικούς χαμένους την Goldman Sachs και την American Insurance Group που τα εξέδωσαν) ωφελώντας τα hedge funds που τα έχουν προμηθευτεί αλλά ζημιώνοντας τα άλλα hedge funds τα οποία (όπως έγραψα στο προηγούμενο άρθρο μου) είχαν αγοράσει (μετά την 27η Οκτωβρίου) ελληνικά ομόλογα λήξης Μαρτίου με σκοπό να παζαρέψουν την πλήρη αποπληρωμή τους απειλώντας ότι, διαφορετικά, θα πυροδοτήσουν τα CDS. Κι όσες γαλλο-γερμανικές τράπεζες, στα κρυφά, έχτισαν νέα συνθετικά στοιχήματα-παράγωγα πάνω στα ελληνικά ομόλογα (ελπίζοντας σε κάποιο swap τύπου PSI+,) κι αυτές θα υποστούν ζημιές. Γιατί είναι κακό αυτό; Ας πρόσεχαν. Κι αν τώρα κινδυνεύουν με χρεοκοπία, ιδού ο δρόμος για το EFSF το οποίο προσφέρεται (μετά την Συμφωνία της 27ης Οκτωβρίου) να τις επανακεφαλαιοποιήσει.
2. Μέχρι τον Ιούλιο, η κυβέρνηση έλεγε ότι η αναδιάρθρωση του χρέους (που κάποιοι προτείναμε από το 2010) θα σήμαινε απώλεια του καλού ονόματος της χώρας στις χρηματαγορές στις οποίες (θυμάστε) «όπου να’ ναι» θα ξαναβγαίναμε. Από την 27η Οκτωβρίου όμως και μετά, ούτε η κυβέρνηση δεν το λέει αυτό. Από την ώρα που συμφωνήθηκε ένα κούρεμα στην ονομαστική αξία των ομολόγων μας της τάξης του 50%, και μια επιμήκυνση του υπόλοιπου 50% για 20 με 30 χρόνια, η Ελλάδα πτώχευσε και επισήμως. Μόνο που, για λόγους Οργουελιανού ευφημισμού, το ονομάσαμε PSI+. Όμως οι άνθρωποι των αγορών δεν είναι ανόητοι. Στα μάτια τους η Ελλάδα πτώχευσε και αθέτησε τις υποχρεώσεις της. Το ότι η ΕΕ έβαλε το πιστόλι στον κρόταφο του κ. Dallara για να τον «πείσει» να πει ότι δέχεται «εθελοντικά» αυτή την διαγραφή χρέους δεν σημαίνει ότι δεν πρόκειται για πτώχευση. (Να σας θυμίσω ότι και οι εταιρείες – π.χ. η Lehman Brothers –, όταν πτωχεύουν, πάντα αποπληρώνουν ένα μέρος των χρεών τους. Πτωχευμένες κηρύσσονται όταν κριθεί ότι είναι ανίκανες να τα αποπληρώσουν στο ακέραιο.) Άρα, το επιχείρημα ότι αν ναυαγήσει το PSI+ θα χάσουμε το καλό μας όνομα, ενώ αν πετύχει θα το κρατήσουμε, απορρίπτεται ως γελοίο.
3. Οι ελληνικές τράπεζες, αγαπητές και αγαπητοί φίλοι, είναι ήδη πτωχευμένες. Η λειτουργία τους δεν εξαρτάται από το αν θα πάρουν τον Μάρτιο το 15% των χρημάτων που τους χρωστά το ελληνικό δημόσιο (καθώς το PSI+ αυτό προβλέπει, συν νέα 30ετή ομόλογα τα οποία δεν πρόκειται να αλλάξουν σημαντικά την δραματική κατάσταση των λογιστικών τους βιβλίων). Αυτό το ποσό, που αντιστοιχεί στο 15%, δεν θα κρίνει την βιωσιμότητά τους. Όπως και σήμερα, θα εξακολουθήσουν να λειτουργούν στην βάση της συνεχιζόμενης παροχής ρευστότητας από την ΕΚΤ (με το νέο LTRO να παίζει σημαντικό ρόλο). Ίσως μάλιστα το ναυάγιο του PSI+ να εξαναγκάσει τους τραπεζίτες μας να αποδεχθούν κεφάλαια από το EFSF (κάτι που θα ήταν ευχής έργο για τις τράπεζες αλλά όχι, βέβαια, για τους ίδιους). [Όσο για τις ανησυχίες ότι η ΕΚΤ θα σταματήσει την παροχή ρευστότητας στις ελληνικές τράπεζες σε περίπτωση που το PSI+ ναυαγήσει, δεν υπάρχει περίπτωση η ΕΚΤ να κάνει κάτι τέτοιο δεδομένου ότι θα πυροδοτούσε την αλυσιδωτή κατάρρευση του τραπεζικού συστήματος της ευρωζώνης.] Τέλος, τα ασφαλιστικά ταμεία, τα οποία και αυτά τελούν υπό πτώχευση, με ή χωρίς το PSI+, μπορούν ενισχυθούν βραχυπρόθεσμα (για τους επόμενους μήνες) με τα απαιτούμενα χρήματα τα οποία είναι μια σταγόνα μπροστά στον ωκεανό των αποπληρωμών του Μαρτίου. [Ό,τι στο μέλλον θα έχουμε πρόβλημα με τα ασφαλιστικά ταμεία, αυτό είναι σίγουρο. Όμως αυτό θα συμβεί και να «πετύχει» το PSI+.]
4. Η νέα δανειακή σύμβαση, το Μνημόνιο Νο.2, που συμφωνήθηκε την 27η Οκτωβρίου, μαζί με το PSI+, παρουσιάζεται σήμερα ως ο νέος εθνικός στόχος – η τελευταία ευκαιρία να μπορέσει για λίγο ακόμα καιρό να χρηματοδοτείται το κράτος. Δεν είναι όμως. Ξέρετε, είναι αλήθεια ότι, έως τώρα, στο πλαίσιο του Μνημονίου Νο.1, ένα ποσοστό των νέων δανεικών (που παίρναμε σε δόσεις) της τάξης του 15% με 20% πήγαινε σε μισθούς, συντάξεις και, γενικότερα, στην χρηματοδότηση του πρωτογενούς ελλείμματος του δημοσίου (δηλαδή των ελλειμμάτων που θα είχαμε ακόμα κι αν δεν αποπληρώναμε τα παλαιά χρέη). Από εδώ και στο εξής όμως, αυτό τελείωσε. Η Γερμανία το έχει δηλώσει κατηγορηματικά: «Δεν θα πάρετε ευρώ πάνω από το ποσό που χρειάζεστε για να αποπληρώνετε τα δανεικά σας.» Άρα, τα πράγματα είναι απλά: Η νέα δανειακή σύμβαση δεν θα καλύπτει καμία από τις νέες δαπάνες του ελληνικού δημοσίου. Οι μόνοι που θα πρέπει να αγωνιούν για το αν θα προχωρήσει ή όχι είναι οι δανειστές μας, συμπεριλαμβανόμενης της τρόικας (και ιδίως της ΕΚΤ) που δεν θα πάρει τα χρήματα του Μνημονίου Νο.1 παρά μόνο αν προχωρήσει το Μνημόνιο Νο.2! Περιληπτικά, είτε προχωρήσει το Μνημόνιο Νο.2 (με ή χωρίς επιτυχημένο PSI+) είτε όχι, το ελληνικό δημόσιο, από τούδε και στο εξής, δεν θα μπορεί να δανείζεται από την τρόικα για να πληρώνει μισθούς, συντάξεις, εξοπλισμούς, σχολεία, υγεία κλπ.
5. Αυτός ο φόβος είναι κατάλοιπο της προ ευρώ εποχής και εκτός θέματος σήμερα. Όταν είχαμε την δραχμή, οι επιχειρήσεις που εισήγαγαν είδη πρώτης ανάγκης (π.χ. πετρέλαιο) έπρεπε να κάνουν χρήση των αποθεμάτων συναλλάγματος της χώρας. Σήμερα, δεν έχουν κανέναν τέτοιο περιορισμό. Αγοράζουν από το εξωτερικό σε ευρώ, χρησιμοποιώντας τον δικό τους τραπεζικό λογαριασμό, και πουλάνε στην εγχώρια αγορά στο ίδιο νόμισμα. Το κράτος δεν παρεμβαίνει (ιδίως από τότε που τα διυλιστήρια και άλλοι οργανισμοί ιδιωτικοποιήθηκαν). Είναι σφάλμα να θεωρούμε ότι η πτώχευση του ελληνικού δημοσίου σημαίνει και πτώχευση της, π.χ., Πετρόλα.
6. Όλοι θεωρούν δεδομένο ότι μια εξέλιξη σαν αυτή που πρεσβεύω (το εσκεμμένο ναυάγιο των διαπραγματεύσεων του PSI+ και η μη υπογραφή της νέας δανειακής συμφωνίας με την τρόικα) θα σημάνει, αυτομάτως, έξοδο της χώρας από την ευρωζώνη. Όχι μόνο δεν είναι δεδομένο κάτι τέτοιο αλλά, θα μου επιτρέψετε να πω, είναι αδύνατον να συμβεί. Έστω ότι το PSI+ ναυαγεί, το Μνημόνιο Νο.2 καθυστερεί και το ελληνικό δημόσιο αναβάλει την αποπληρωμή των ομολόγων του Μαρτίου. Πως θα εκδιωχθεί η χώρα από την ευρωζώνη; Πρώτον, δεν προβλέπεται μια τέτοια διαδικασία σε καμία Συνθήκη, ούτε και σε κάποιο νομικό κείμενο. Και να ψηφίσουν οι 16 υπόλοιπες χώρες της ευρωζώνης (κάτι το οποίο είναι απολύτως αδύνατον, καθώς τουλάχιστον η Ιρλανδία και η Πορτογαλία ξέρουν ότι μια τέτοια εξέλιξη ανοίγει το παράθυρο και για εκείνες) την εκπαραθύρωση της Ελλάδας από το ευρώ, μια τέτοια απόφαση δεν έχει κανένα νομικό αντίκρισμα. Δεύτερον, και να έβρισκαν νομικό τρόπο να το κάνουν, δεν θα το ήθελαν καθώς μια τέτοια κίνηση θα σφράγιζε την μοίρα ολόκληρης της ευρωζώνης: Τα spreads της Ιταλίας και των ομολόγων του EFSF θα πήγαιναν στα ουράνια, η Ιρλανδία θα αιμορραγούσε από μια μαζική απόδραση των αποταμιεύσεων που θα ανάγκαζε το Δουβλίνο να ορθώσει (παράνομα) τείχη στις μεταφορές κεφαλαίων κλπ κλπ. Τότε, θα με ρωτήσετε, γιατί η κα Merkel και η ίδια η ελληνική κυβέρνηση, από τον Οκτώβριο και μετά, απειλούν ότι μία αποτυχία τους δίδυμου PSI+-Μνημονίου Νο.2 θα σήμαινε έξοδο της χώρας από το ευρώ; Δεν έχω καμία αμφιβολία ότι πρόκειται περί μιας, κενής περιεχομένου, χυδαίας απειλής στην οποία αξίζει η περιφρόνηση από όλους μας.
Σας υποσχέθηκα ότι, αφού απαντήσω στις ενστάσεις, θα εξηγήσω γιατί το εσκεμμένο ναυάγιο του PSI+ θα ήταν το μη χείρον για την Ελλάδα και, παράλληλα, μια ευκαιρία για την ευρωζώνη να αποδράσει από την Κρίση. Θα αρχίσω από την Ευρώπη και θα κλείσω με τους λόγους που, μεταξύ όλων των δεινών που μας απειλούν, το ναυάγιο του PSI+ είναι η πιο ανώδυνη εξέλιξη για την πατρίδα μας.
Τα οφέλη της Ευρώπης από ένα ναυάγιο του PSI+
1. Η πυροδότηση των CDS, και οι απώλειες των γαλλογερμανικών τραπεζών από μια ελληνική στάση πληρωμών, θα αναγκάσει την ευρωπαϊκή ηγεσία να αντιμετωπίσει (επί τέλους) την τραπεζική κρίση που μαίνεται στα σιωπηλά στην Βόρεια Ευρώπη. Πιο συγκεκριμένα, δίνει στους ηγέτες του Βορρά (Γερμανία, Ολλανδία, Βέλγιο και Γαλλία) την ευκαιρία και την δικαιολογία (απέναντι στους τραπεζίτες που τόσο φοβούνται οι πολιτικοί) να βάλουν το νυστέρι στο κόκκαλο – να απαιτήσουν ουσιαστική επανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, δηλαδή νέα κεφάλαια και όχι αύξηση του ποσοστού κεφαλαιοποίησης των τραπεζών με μείωση των δανείων που παρέχουν, κάτι που ενισχύει τους ανέμους της ύφεσης που πλήττει ολοένα και περισσότερο την Ευρώπη.
2. Θα υποχρεώσει την ΕΚΤ να αποδεχθεί ότι δεν είναι δυνατόν τα ελληνικά ομόλογα που διαθέτει εκείνη να είναι στο απυρόβλητο ενώ εκείνα που διαθέτει το ΙΚΑ μπορούν να κουρευτούν. Θα την υποχρεώσει να σταματήσει να προσποιείται ότι οι παρεμβάσεις της έχουν καθαρά νομισματικό χαρακτήρα και πως δεν είναι δική της δουλειά να βοηθά στην ορθολογική, κεντρική διαχείριση του δημόσιου χρέους της ευρωζώνης. Εν τέλει, θα είναι ένα σημαντικό βήμα στην απαραίτητη μεταμόρφωση της ΕΚΤ σε μια πραγματική Κεντρική Τράπεζα (όπως η Fed, Bank of England κλπ).
3. Το ναυάγιο της Μνημονιακής πολιτικής στην Ελλάδα, όπου και ξεκίνησε, αποτελεί προαπαιτούμενο για τον επανασχεδιασμό της ευρωπαϊκής πολιτικής αντιμετώπισης της Κρίσης της Ευρωζώνης. Όσο η «ελληνική πληγή» καλύπτεται με τσιρότα, τόσο οι ευρωπαίοι ηγέτες μας θα κρύβονται πίσω από το δάκτυλό τους με αποτέλεσμα να καταρρέει το σύμπαν γύρω τους, στις δικές τους κραταιές χώρες, την ώρα που εκείνοι σφυρίζουν αδιάφορα. Το ναυάγιο του PSI+, από αυτή την άποψη, είναι ακριβώς αυτό που χρειάζεται η Ευρώπη σήμερα. Αμέσως μετά η Ευρώπη θα εξαναγκαστεί να αποφασίσει είτε να διαλύσει την ευρωζώνη είτε να την επανασχεδιάσει σε νέα, ορθολογική βάση.
Τα οφέλη της Ελλάδας από ένα ναυάγιο του PSI+
1. Στην τελευταία πρόταση έγραφα πως το ναυάγιο του PSI+ θα υποχρεώσει την Ευρώπη «να αποφασίσει είτε να διαλύσει την ευρωζώνη είτε να την επανασχεδιάσει σε νέα, ορθολογική βάση». Και στην μία και στην άλλη περίπτωση, η Ελλάδα θα έχει μια ευκαιρία να ξεφύγει από την σημερινή σκοτοδίνη. Όπως έχει γίνει πλέον (ελπίζω) σαφές σε όλους μας, η Κρίση στην Ελλάδα δεν μπορεί να ξεπεραστεί με νέα δάνεια υπό τον όρο της περεταίρω συρρίκνωσης του ΑΕΠ (την αυστηρή λιτότητα δηλαδή) και ενόσω η Ευρώπη τελεί υπό άρνηση, δημιουργώντας έτσι υφεσιακές συνθήκες σε ολόκληρη την ήπειρο. Στο βαθμό που το PSI+ δεν είναι παρά ένα φύλο συκής για την συνέχιση της πολιτικής αυτής, το ναυάγιό του είναι καθήκον της χώρας μας προς τον εαυτό της. Στο πλαίσιο του επανασχεδιασμού της ευρωζώνης που θα ακολουθήσει, θα μας δοθεί (για πρώτη φορά από τότε που ξέσπασε η Κρίση) η ευκαιρία να εκπονήσουμε ένα ρεαλιστικό Σχέδιο Απόδρασης.
2. Το ελληνικό δημόσιο, ό,τι και να γίνει με το PSI+, θα πρέπει από τώρα να αυτοχρηματοδοτείται. (Έχω αναφερθεί εδώ σε δύο τρόπους που μπορεί να επιτευχθεί η αυτοχρηματοδότηση για μια περίοδο έκτακτης ανάγκης.) Αν η ίδια η ελληνική κυβέρνηση πάρει την απόφαση ότι από εδώ και εμπρός (και μέχρι η ευρωζώνη είτε να διαλυθεί είτε να επανασχεδιαστεί) το δημόσιο θα ζει από τα έσοδά του, απορρίπτοντας επί τέλους τις ψευδαισθήσεις ότι ο συνδυασμός PSI+ και Μνημονίου Νο.2 θα μας επιτρέψουν να έχουμε πρωτογενή ελλείμματα και στο μέλλον, θα έχουμε κάνει ένα μεγάλο άλμα προς τα εμπρός.
3. Δύο χρόνια τώρα, η οικονομία της χώρας μας έχει στεγνώσει από επενδύσεις. Βασικός παράγοντας είναι το «έργο» που θα μπορούσαμε να ονομάσουμε «Περιμένοντας την Πτώχευση». Σε μια χώρα όπου όλοι ρωτούν (αν και ξέρουν την απάντηση) «Τι θα γίνει; Θα την αποφύγουμε την πτώχευση;», κανείς δεν επενδύει. Σε μια χώρα όπου το ερώτημα «Τελικά θα πτωχεύσουμε;» ισοδυναμεί με το ερώτημα «Θα μας δώσουν την επόμενη δόση;», η στάση επενδύσεων είναι φυσιολογική. Για αυτό πρέπει να πυροδοτηθούν τα CDS, για αυτό τον λόγο πρέπει να ειπωθούν τα λόγια «στάση πληρωμών», «default» κλπ ώστε να μπει ένα τέλος σε αυτή την αγωνία που εγγυάται ότι, όσο διαιωνίζεται, κανένας, έλληνας ή ξένος, δεν πρόκειται ποτέ να επενδύσει. Σκεφτείτε το: Με μηδενικό κόστος για το ελληνικό δημόσιο (καθώς έτσι κι αλλιώς κανείς δεν θα του χρηματοδοτεί τα πρωτογενή του ελλείμματα πλέον, ούτε καν η τρόικα), θα έχουμε σταματήσει αυτό το σήριαλ με την χρεοκοπία. Θα έχει εξαγγελθεί στα πρωτοσέλιδα και θα γυρίσουμε σελίδα. Εντός του ευρώ. Και με μια Ευρώπη που θα αναγκαστεί να επιστρέψει στο σχεδιαστήριο με στόχο την αναδόμηση της ευρωζώνης.
Συμπερασματικά, το μήνυμά μου είναι τόσο απλό όσο και αντίθετο με όλα όσα μας βομβαρδίζουν: Το πατριωτικό και ευρωπαϊκό μας καθήκον είναι να οδηγήσουμε το PSI+ σε ναυάγιο ώστε να προβούμε σε μια αναβολή της αποπληρωμής των δανείων μας τον Μάρτιο (η οποία θα καταγραφεί ως χρεοκοπία και θα πυροδοτήσει τα CDS). Αντί για την «καταστροφή», που μας λένε ότι θα φέρει, ένα ναυάγιο των διαπραγματεύσεων του PSI+ θα δώσει στην Ελλάδα μια ύστατη (έστω και μικρή) ευκαιρία απόδρασης από την Κρίση και στην Ευρώπη ένα κίνητρο να επιστρέψει στον δρόμο του ορθολογισμού. Το ότι, δυστυχώς, οι ηγέτες μας μάλλον θα θριαμβολογήσουν άλλη μια φορά για μια δήθεν σημαντική «συμφωνία» θα πρέπει να μας προβληματίσει. Και να μας κάνει να αναρωτηθούμε: Γιατί τους ανεχόμαστε ακόμα;
http://www.protagon.gr/?i=protagon.el.8emata&id=11915
