H δραματική επιδείνωση της δημοσιονομικής κατάστασης, με το έλλειμμα του τακτικού προϋπολογισμού να κάνει «άλμα» 36,5% στο 11μηνο Ιανουαρίου - Νοεμβρίου, φέρνει αμέσως μετά τις γιορτές την «τρόικα» στην Αθήνα με πιεστικές απαιτήσεις για άμεση λήψη σκληρών διορθωτικών μέτρων.
Την ίδια ώρα, η σύγκρουση των ιδιωτών πιστωτών με το ΔΝΤ, που επιμένει σε γενναίο «κούρεμα», οδηγεί την εθελοντική διαδικασία ανταλλαγής ομολόγων του PSI σε μια υποχρεωτική διαδικασία «κουρέματος», που θα προσγειώσει την Ελλάδα στην κατηγορία «default», σηματοδοτώντας το πρώτο πιστωτικό γεγονός στην Ευρωζώνη.
Οι εξελίξεις αυτές τείνουν να οδηγήσουν στο... χρονοντούλαπο της ιστορίας της Ευρωζώνης και την «ιστορική και σωτήρια» για την Ελλάδα Συμφωνία της 26ης Οκτωβρίου, όπως ακριβώς συνέβη λίγους μήνες νωρίτερα με την... εξίσου «ιστορική και σωτήρια» Συμφωνία της 21ης Ιουλίου.
Το διεθνές οικονομικό σύστημα περιμένει κάποιας μορφής ελεγχόμενη χρεοκοπία της Ελλάδας μέσα στο πρώτο δίμηνο ή ακόμη και μια ανεξέλεγκτη χρεοκοπία τον Μάρτιο, αν οι Ευρωπαίοι αποσύρουν τις χρηματοδοτήσεις τους και μείνουν ακάλυπτα τα ομόλογα 14,4 δισ. ευρώ που λήγουν αυτόν τον μήνα.
Το χειρότερο, ίσως, είναι ότι οι ισχυροί παράγοντες του οικονομικού συστήματος, με πρώτες τις τράπεζες της Ευρωζώνης και των ΗΠΑ, δεν αντιμετωπίζουν πια ως απειλή την πρώτη χρεοκοπία στην ιστορία του ευρώ, αλλά ως μια μεγάλη... ευκαιρία!
Μια ραγδαία επιδείνωση της κρίσης στην Ευρώπη, όπως εκτιμούν, θα δημιουργήσει την πίεση που χρειάζεται στις πολιτικές ηγεσίες και στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα για να γίνει αυτό που ζητούν οι αγορές εδώ και πολύ καιρό:
Να παρέμβει δυναμικά ως έσχατος αγοραστής κρατικών ομολόγων η ΕΚΤ, προσφέροντας «ζεστά» δισεκατομμύρια στους κατόχους ομολόγων, όπως ακριβώς η αμερικανική Fed δαπάνησε εκατοντάδες δισεκατομμύρια δολάρια για να ξεφορτωθούν οι τράπεζες τους αμερικανικούς «τοξικούς» τίτλους της κτηματαγοράς.
Το Μνημόνιο καρκινοβατεί
Η απερίγραπτη αποτυχία του ελληνικού Μνημονίου, εν τω μεταξύ, απειλεί να γκρεμίσει το, ούτως ή άλλως επισφαλές, οικοδόμημα της 26ης Οκτωβρίου, καθώς βασική προϋπόθεση για να προχωρήσει η εφαρμογή της συμφωνίας με τους πιστωτές -κυβερνήσεις και ιδιώτες- ήταν να αποδείξει η κυβέρνηση ότι μπορεί στοιχειωδώς να επιτύχει τους στόχους του προγράμματος.
Την Πέμπτη, όμως, δημοσιοποιήθηκαν τα στοιχεία για την εκτέλεση του προϋπολογισμού μέχρι και τον Νοέμβριο, που έδειξαν ότι, σε ένα περιβάλλον κατάρρευσης της πραγματικής οικονομίας και του κρατικού μηχανισμού, είναι αδύνατον να επιτευχθούν ακόμη και οι νέοι στόχοι του προγράμματος. Ο τακτικός προϋπολογισμός, χωρίς να υπολογίζεται το μειωμένο έλλειμμα του «κουτσουρεμένου» προγράμματος δημοσίων επενδύσεων, εμφανίζει έλλειμμα 18,846 δισ. ευρώ έναντι 13,814 δισ. το 2010, που αντιστοιχεί σε αύξηση κατά 36,5%.
Ακόμη κι αν δεν υπολογίσουμε τους «φουσκωμένους» φέτος τόκους, το έλλειμμα του τακτικού προϋπολογισμού ξεπερνά τα 3,3 δισ. ευρώ, είναι δηλαδή 3,5 φορές μεγαλύτερο από το αντίστοιχο έλλειμμα του 2010 (910 εκατ. ευρώ).
Έτσι, ύστερα από αλλεπάλληλα κύματα των πιο σκληρών μέτρων λιτότητας, η δημοσιονομική διαχείριση έχει ξεφύγει από κάθε έλεγχο!
Η «τρόικα» βλέπει επιπλέον ότι η ύφεση του 2012 θα είναι πολύ βαθύτερη από τις προβλέψεις για συρρίκνωση του ΑΕΠ κατά 3% και θα είναι, συνεπώς, αδύνατον να καλυφθούν οι μεγάλες υστερήσεις του 2011 χωρίς έναν ακόμη γύρο πολύ σκληρών μέτρων, που θα ληφθούν από την αρχή κιόλας του επόμενου χρόνου.
Η συμφωνία αυτή θα πρέπει να κλείσει με την κυβέρνηση Παπαδήμου στην επόμενη επίσκεψη της «τρόικας», δηλαδή μέχρι τις 15 Ιανουαρίου, αλλιώς θα μείνει μετέωρη και η διαδικασία «κουρέματος» του χρέους, που θα πρέπει να ακολουθήσει αμέσως μετά.
Οι πιέσεις αυτές είναι βέβαιο ότι θα οδηγήσουν στα όρια της πολιτικής αντοχής της την κυβέρνηση συνεργασίας, που άρχισε ήδη να κλυδωνίζεται αυτήν την εβδομάδα έντονα με αφορμή την -επιβεβλημένη από το αναθεωρημένο Μνημόνιο- μείωση των επικουρικών συντάξεων.
Χαμένη υπόθεση το PSI;
Με όλες αυτές τις αβεβαιότητες στον ορίζοντα, δεν αποτελεί έκπληξη το ότι η διαπραγμάτευση για το εθελοντικό PSI οδηγείται ολοταχώς σε αδιέξοδο.
Η κυβέρνηση ήδη έχει δώσει γη και ύδωρ στους πιστωτές, αποδεχόμενη έκδοση νέων ομολόγων με βάση το αγγλικό δίκαιο, εξίσωση δικαιωμάτων των ιδιωτών πιστωτών με το EFSF αλλά και την πρόταση των ιδιωτών για αρκετά «τσιμπημένο» επιτόκιο στα νέα ομόλογα (5-6%).
Παρά ταύτα, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο παρενέβη καταλυτικά στη διαπραγμάτευση, τονίζοντας με επιμονή ότι, αν οι ιδιώτες δεν αποδεχθούν επιτόκιο της τάξεως του 4% στα νέα ομόλογα, δηλαδή ένα «κούρεμα» πάνω από 70% σε όρους παρούσας αξίας των ομολόγων, θα προβάλει βέτο στη συμφωνία κυβέρνησης - πιστωτών επειδή δεν θα διασφαλίζεται ότι το χρέος θα μειωθεί στο 120% του ΑΕΠ το 2020.
Με αιτία ή πρόσχημα αυτήν την -εύλογη, κατά τα άλλα- απαίτηση του ΔΝΤ, ήδη αποσύρθηκε από τη διαπραγμάτευση ο βασικός εκπρόσωπος των hedge funds στην επιτροπή των πιστωτών, το ισπανικό fund Vega, που απειλεί ότι αν το «κούρεμα» υπερβεί το 50% θα αρνηθεί τη συμφωνία και θα υποβάλει αγωγή κατά της ελληνικής κυβέρνησης.
Μια δικαστική κίνηση που θα έχει άμεση συνέπεια την ενεργοποίηση των CDS, αφού δεν νοείται η διεθνής αρμόδια επιτροπή, ISDA, να συνεχίσει να υποκρίνεται ότι πρόκειται για «εθελοντική» διαδικασία όταν το «κούρεμα» ξεπερνάει κατά πολύ το 50% και ένας σημαντικός πιστωτής προσφεύγει στη Δικαιοσύνη.
Η εξέλιξη της διαπραγμάτευσης, με νέο στοιχείο την εμμονή του ΔΝΤ σε γενναίο «κούρεμα» (σε όρους παρούσας και όχι ονομαστικής αξίας, η οποία εξαρχής έχει συμφωνηθεί να μειωθεί κατά 50%), δείχνει ότι το «κούρεμα» των πιστωτών πολύ δύσκολα θα προωθηθεί εθελοντικά, αλλά θα γίνει υποχρεωτικά και θα καταλήξει σε πιστωτικό γεγονός, που θα ενεργοποιήσει και τα CDS.
Το μεγάλο ερώτημα είναι πώς θα αντιμετωπίσουν οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις και η ΕΚΤ, που έχει ξεκαθαρίσει ότι δεν θα συνεχίσει να χρηματοδοτεί τις ελληνικές τράπεζες αν περάσουμε σε «default», αυτές τις σοβαρές ανατροπές της 26ης Οκτωβρίου: δηλαδή, τις τεράστιες αστοχίες στην εκτέλεση του Μνημονίου και την πιθανότατη μετατροπή της εθελοντικής διαδικασίας «κουρέματος» σε υποχρεωτική.
Θα βρεθεί, άραγε, και με ποια ανταλλάγματα από την Ελλάδα μια αναθεωρημένη συμφωνία που θα επιτρέψει να συνεχισθεί η χρηματοδότηση του Δημοσίου από τις κυβερνήσεις και των τραπεζών μας από την ΕΚΤ;
Αυτό το ερώτημα θα απαντηθεί μέσα στο πρώτο τρίμηνο του 2012 και με τελευταία προθεσμία τον Μάρτιο, καθώς αν δεν έχουν διευθετηθεί εγκαίρως αυτά τα θέματα η Ελλάδα δεν θα μπορέσει να πληρώσει τα ομόλογα που λήγουν και θα οδηγηθεί σε ανεξέλεγκτη χρεοκοπία.
