Ποιά είναι η Eurogendfor; Πολλά ακούγονται, αλλά ακόμη υπάρχει αρκετή σύγχυση στο γενικό πληθυσμό, τί είναι αυτό το σώμα, για ποιους σκοπούς δημιουργήθηκε ή από ποιους αποτελείται. Αν πάει κανείς στην επίσημη ιστοσελίδα τους, μπορεί να αποκτήσει μια πρώτη εντύπωση (εδώ η επίσημη ιστοσελίδα) :
Η ευρω-χωροφυλακή είναι ένα κοινοτικό σώμα “περιφρούρισης της τάξης”. Η λέξη Eurogendfor αναλύεται στο European Gendarmerie Force και μεταφράζεται ως ευρωπαικό σώμα χωροφυλακής. Πρόκειται για μια πολυεθνική μονάδα, αποτελούμενη από αστυνομικές δυνάμεις κρατών-μελών της ΕΕ με στρατιωτικό χαρακτήρα, και έχει αντικείμενο την αστυνομική αντιμετώπιση σε περιτώσεις διαχείρισης κρίσεων.
Η ευρω-χωροφυλακή αποτελείται από αστυνομικές δυνάμεις με στρατιωτικό χαρακτήρα των εξής κρατών-μελών, και με τις κάτωθι επωνυμίες:
- Την Εθνική Χωροφυλακή ή Gendarmerie Nationale της Γαλλίας
- Τον Στρατό των Καραμπινιέρων ή Arma dei Carabinieri της Ιταλίας
- Την Βασιλική Χωροφυλακή ή Koninklijke Marechaussee της Ολλανδίας
- Την Εθνική Δημοκρατική Φρουρά ή Guarda Nacional Republicana της Πορτογαλίας
- Την Ρουμανική Χωροφυλακή ή Jandarmeria Româna, της Ρουμανίας και τέλος
- Την Πολιτική Φρουρά, ή Guardia Civil της Ισπανίας
Σημειωτέον στο σώμα συμμετέχουν υπό την ιδιότητα του συνεταίρου οι χωροφυλακές της Λιθουανίας και της Πολωνίας, ενώ σχετικά πρόσφατα απέκτησε ρόλο παρατηρητή η τουρκική χωροφυλακή, υπό την ιδιότητα της Τουρκίας ως υποψήφιας προς ένταξη χώρας.
Με σημερινό δυναμικό τους 800 χωροφύλακες, που μπορούν να αναπτυχθούν μέσα σε 30 μέρες οπουδήποτε, στόχος του σώματος είναι η διενέργεια αστυνόμευσης στα πλαίσια αποστολών διαχείρισης κρίσης, η κάλυψη τυχόν κενών ή αδυναμιών αστυνομικών δυνάμεων ή δυνάμεων ασφαλείας. Πολύ έξυπνα και πονηρά, η διατύπωση στην ιστοσελίδα είναι φροντισμένη και ουδέτερη. Αλλά μια προσεκτική ανάγνωση συμπληρώνει τα εύλογα κενά: η ευρωχωροφυλακή, εάν κι όποτε της ζητηθεί, θα ενεργοποιείται όταν οι αστυνομικές ή οι στρατιωτικές δυνάμεις ενός κράτους-μέλους αδυνατούν για οποιοδήποτε λόγο να φέρουν εις πέρας την επιβολή της ησυχίας, της τάξης και της ασφάλειας. επιπλέον μπορεί να συμμετέχει και στο διεθνές στερέωμα, εκτός συνόρων ΕΕ, καλύπτοντας τις ανάγκες του ΝΑΤΟ, του ΟΗΕ, και του ΟΟΣΑ και συνάπτοντας ad hoc συνασπισμούς με άλλες αστυνομικές-στρατιωτικές δυνάμεις. Έχει ως τώρα συμμετάσχει σε αποστολές σε Βοσνία, Αιτή και Αφγανιστάν.
Η έδρα/στρατιωτικές εγκαταστάσεις της ευρω-χωροφυλακής είναι στην Βιτσέντζα της Ιταλίας στο Στρατόπεδο “Στρατηγός Κινόττο”.
Ας εξετάσουμε επί τροχάδην το σήμα/έμβλημα της ευρω-χωροφυλακής, με βάση όσα διαβάζουμε στην ιστοσελίδα της:
Το βασικό χρώμα του σήματος είναι το σκούρο μπλε, χρώμα το οποίο στην εραλδική ταυτίζεται με την αλήθεια και την αφοσίωση, ενώ είναι επίσης το επίσημο χρώμα της ΕΕ. Το χρυσό και το ασημένιο χρώμα προέρχονται από τα αντίστοιχα μέταλλα που θεωρούνται στην εραλδική, “ευγενή”. Επιπλέον, το κίτρινο του χρυσού συμβολίζει την γενναιοδωρία και την ανάταση του πνεύματος, ενώ το ασημί την ειρήνη και την ειλικρίνεια.
Προχωρώντας σε πιο συγκεκριμένα στοιχεία του σήματος, στο άνω μέρος έχουμε τη λέξη ευρω-χωροφυλακή με χρυσά γράμματα σε μαύρο φόντο. Στο κάτω μέρος του σήματος, σε μπλε φόντο βλέπουμε ένα δίκοπο γκρι/ασημένιο σπαθί που συμβολίζει την ισχύ, μια γκρι/ασημένια χειροβομβίδα απ την οποία ξεπηδούν φλόγες, και την οποία πλαισιώνει ένας στέφανος από φύλλα οξιάς απ τη μία και δάφνης απ’ την άλλη. Η μεν οξιά συμβολίζει την στρατιωτική, η δε δάφνη την αστική “υπόσταση” του σώματος. Η χειροβομβίδα συμβολίζει τις στρατιωτικές καταβολές της χωροφυλακής, ενώ το στεφάνι, εν τω συνόλω, τη νίκη. Σημειωτέον η χειροβομβίδα με τις φλόγες βρίσκεται και στα σύμβολα της γαλλικής και της ιταλικής χωροφυλακής αντίστοιχα.
Κάτω κάτω εμφανίζεται ένα λατινικό μότο με χρυσά γράμματα, σημαίνει “Ο νόμος φέρνει ειρήνη”, κι έτσι τονίζεται η ρητή σχέση της έννομης τάξης με την ασφάλεια.
Απ’ αυτό το σώμα λείπουν πολλά κράτη-μέλη, και αυτή τη στιγμή δεν θα μας απασχολήσει ούτε το γιατί, ούτε τί θα γίνει στο μέλλον.
Αντιθέτως, θα κάνουμε μια μικρή και γενική ιστορική αναδρομή, για να θυμούνται οι παλιοί και να μαθαίνουν οι νεώτεροι. Οι νεώτεροι που γεννηθήκαμε μετά την μεταπολίτευση, δεν έχουμε υπόψη μας τί σήμαινε …να πέσει πάνω σου η σκιά του χωροφύλακα τη δεκαετία του ΄30, του ΄50 ή του ΄70…
Το 1984 η Ελληνική Χωροφυλακή συγχωνεύθηκε με την Αστυνομία Πόλεων για να αποτελέσει την Ελληνική Αστυνομία, διατηρώντας τον αστικό, αλλά χάνοντας τον στρατιωτικό χαρακτήρα της. Ας πάμε όμως προς τα πίσω, χρονικά.
Η Βασιλική Χωροφυλακή ιδρύθηκε το 1828 στο Ναύπλιο με τον τίτλο της Πολιταρχείας, και σταδιακά οργανώθηκε κατά τα δυτικοευρωπαϊκά πρότυπα. Ήταν ένα ένοπλο, στρατιωτικά οργανωμένο τμήμα, που είχε σκοπό την αποκατάσταση και διατήρηση της τάξης.
Στις αρχές του 20ου αιώνα και μέχρι την μεταξική 4η Αυγούστου η Χωροφυλακή χαρακτηρίζονταν από αμιγώς αστυνομικά καθήκοντα. Είναι ιστορικά εξακριβωμένο ότι αποσπάσματα χωροφυλάκων έλαβαν μέρος σε μάχες των Βαλκανικών Πολέμων καθώς και σε ένοπλες συγκρούσεις του Πρώτου Παγκόσμιου. Ο στρατιωτικός χαρακτήρας της Χωροφυλακής καταργήθηκε από τον Ιωάννη Μεταξά και ξαναθεσμοθετήθηκε κατά την περίοδο του εμφυλίου.
Κατά την περίοδο του μεταξικού καθεστώτος η Χωροφυλακή οργάνωσε ένα εκτενέστατο δίκτυο πληροφοριοδοτών και χαφιέδων με έδρα την Ειδική Διεύθυνση Αθηνών. Ο νέος ρόλος της κάνει την εμφάνισή του τον Μάιο του 1936 όταν η Θεσ/νίκη βρίσκεται υπό την κατάληψη χιλιάδων απεργών -εργατών, αγροτών, και υπαλλήλων- που διαμαρτύρονται για άθλιες συνθήκες διαβίωσής και μισθούς φτώχειας. Η μεταξική δικτατορία δρα αποφασιστικά. Ένα σύνταγμα στρατού και δύο Χωροφυλακής θα κληθούν να διαλύσουν την πορεία. Οι επιτελείς της Χωροφυλακής γνωρίζουν καλά από τους χαφιέδες τους ποιους να χτυπήσουν. Ο Θέμος Κορνάρος, δημοσιογράφος της εποχής που κάλυψε τα γεγονότα γράφει για κάποιον συνδικαλιστή Τούση: “Ο Τούσης εκείνο το πρωί έβγαινε από το Καφενείο. Απ’ έξω στέκονταν χαφιέδες της Χωροφυλακής. Ένας του είπε: Θα πεθάνεις σήμερα Τούση. Λίγο αργότερα τον δολοφόνησαν” και παρακάτω τονίζει “οι άνδρες της Χωροφυλακής δεν είχαν παραταχθεί για να φυλάξουν ή να απομονώσουν την πορεία. Είχαν πάρει θέσεις σε στρατηγικής σημασίας στενά όπως ένας στρατός που ετοιμάζεται για την επίθεση.”
Οι Γερμανοί, την άνοιξη του 1941 θα εγκαταστήσουν την κυβέρνηση του προδότη και δoσίλογου Τσολάκογλου. Στην κυβέρνηση αυτή υπάγονται όλες οι κρατικές υπηρεσίες, μαζί και η Χωροφυλακή. Εκατοντάδες Έλληνες γίνονται στόχοι της Γκεστάπο από τους φακέλους της Χωροφυλακής. Επιπροσθέτως, η Χωροφυλακή διενεργεί συλλήψεις και ανακρίσεις όπως και επί Μεταξά, μόνο που την φορά αυτή, τα βασανιστήρια γίνονται στην οδό Μέρλιν.
Με την μεγάλη πείνα του 1941, η ανθρωπιστική βοήθεια και τα λίγα τρόφιμα του Ερυθρού Σταυρού βρίσκονται στα χέρια της κρατικής μηχανής. Εκδίδεται δελτίο για τα τρόφιμα και ο μαυραγοριτισμός οργιάζει. Μέσα στην γενική πείνα η Χωροφυλακή όχι μόνο δεν πατάσσει την μαύρη αγορά, αλλά την υποθάλπει. Οι μαυραγορίτες, που πολλοί από αυτούς είναι και χαφιέδες της Ασφάλειας και της Γκεστάπο, δρουν κάτω από την ομπρέλα της Χωροφυλακής. Παράλληλα τα κρατικά τρόφιμα, περνούν, ήδη λειψά, από τις κρατικές υπηρεσίες στην επίβλεψη της Χωροφυλακής. Εκεί διοχετεύονται στην μαύρη αγορά και τους πιο προνομιούχους και ελάχιστα από αυτά φθάνουν στα πεινασμένα στόματα των “εκτός συστήματος”.
Αξιοπρόσεκτη είναι η κατασταλτική δράση της Χωροφυλακής στο πλευρό του κατακτητή. Χωροφύλακες μαζί με τους Ιταλούς ιππείς χτυπούν τους Αθηναίους που γιορτάζουν την 25 Μαρτίου 1942. Λίγο αργότερα, στις 22 Απριλίου, η καθολική απεργία των δημοσίων υπαλλήλων θα γνωρίσει και αυτή το ρόπαλο και το πιστόλι του χωροφύλακα. Στις 28 Φεβρουαρίου του 1943, η κηδεία του Κωστή Παλαμά θα λάβει διαστάσεις πορείας. Η Χωροφυλακή είναι πάλι εκεί στο πλευρό των κατακτητών με συλλήψεις και χτυπήματα.
Η αποχώρηση των κατοχικών στρατευμάτων και η άφιξη των Άγγλων στην Αθήνα φέρνει την κυβέρνηση Παπανδρέου και τους αφέντες της μπροστά σε ένα ερώτημα: Πως θα κατασταλλούν οι αντάρτες; Ο ελληνικός στρατός που έχει φθάσει απαρτίζεται από ολιγάριθμο προσωπικό και οι Άγγλοι είναι προφανές ότι μπορούν να διαθέσουν περιορισμένες δυνάμεις. Έτσι επιστρατεύεται η Χωροφυλακή και οι δοσίλογοι της Κατοχής. Οι φυλακές αφήνουν ελεύθερα τα κατοχικά καθάρματα των δωσολογικών Ταγμάτων Ασφαλείας και τους διάφορους μικρούς και μεγάλους χαφιέδες και μαυραγορίτες. Οι προαναφερόμενοι θα αποτελέσουν την μαγιά του κατοχικού στρατού του Σκόμπυ και στη συνέχεια θα επανδρώσουν τη Χωροφυλακή της χώρας.
“Οσοι υπηρέτησαν εις τα Τάγματα Ασφαλείας, ας είναι βέβαιοι ότι η πατρίς τους ευγνωμονεί και ότι δόξα και τιμή θα στέφουν αιωνίως την μνήμην εκείνων, οι οποίοι έπεσαν υπέρ αυτής αγωνιζόμενοι εναντίον των κομμουνιστών. Δόξα και τιμή θα στέφη επίσης τα μέτωπα όλων εκείνων οι οποίοι επέζησαν, πλην εξακολουθούν να δοκιμάζουν, και σήμερον ακόμη, πικρίαν εκ της μη άρσεως του εις αυτούς αποδοθέντος χαρακτηρισμού του “προδότου”, διότι θέλομεν να πιστεύωμεν, θα έλθη η ημέρα κατά την οποίαν τούτο θα πραγματοποιηθή. Δεν είναι νοητόν, πρόσωπα υπηρετήσαντα εις τα Τάγματα Ασφαλείας να έχουν προωθηθή και να έχουν καταλάβη ανώτερα και ανώτατα της πολιτείας αξιώματα, εν τούτοις να εξακολουθούν να βαρύνωνται με τον βαρύτατον χαρακτηρισμόν του “προδότου της πατρίδος”. Τούτο, κατά την αντίληψίν μας, είναι ακατανόητον, ούτε η σιωπηρά αναγνώρισις των εθνικών των υπηρεσιών αποτελεί ικανοποιητικόν στοιχείον. Τούτο μετά τινα έτη θα λησμονηθή και μόνον τα γραπτά κείμενα θα αποτελούν τους μάρτυρας. Ας ελπίσωμεν, ή μάλλον ας πιστεύσωμεν, ότι θα ευρεθούν οι άνθρωποι εκείνοι οι οποίοι, ως αρμόδιοι θα θελήσουν να εξετάσουν το όλον θέμα και να δώσουν την πρέπουσαν λύσιν”.
Δημοσιευμένες την άνοιξη του 1974 από ένα παλιό στέλεχος του Τάγματος Ασφαλείας Ναυπάκτου (και, στη συνέχεια, του μεταπολεμικού ελληνικού στρατού), τον υποστράτηγο ε.α. Βασίλειο Σταυρογιαννόπουλο, οι παραπάνω γραμμές αποτυπώνουν με τον πιο εύγλωττο τρόπο το ιδιότυπο καθεστώς εθελούσιας αυτολογοκρισίας, στο οποίο υποβλήθηκαν την επαύριο του παγκοσμίου πολέμου όσοι επάνδρωσαν τον κατεξοχήν ένοπλο δωσιλογικό μηχανισμό της κατεχόμενης Ελλάδας.
Παράλληλα, η μετακατοχική Χωροφυλακή θα επιτελέσει και ένα ακόμα έργο με, και για τους Άγγλους. Ένα έργο που γνωρίζει να το επιτελεί από την εποχή του Μεταξά. Με την βοήθεια της βρετανικής αντικατασκοπείας θα οργανώσει τις πρώτες παρακρατικές ομάδες στις οποίες προσφέρεται οπλισμός, χρήματα, ανοχή και προστασία. Ο ρόλος της Χωροφυλακής, ρόλος συμμόρφωσης και αναμόρφωσης για τον ελληνικό λαό, δεν λήγει εδώ. Στην Χωροφυλακή εντάσσονται αργότερα τα ΜΑΥ και ΜΑΔ και είναι η Χωροφυλακή, μερικά χρόνια μετά που θα κινήσει παρασκηνιακά τα νήματα της δολοφονίας Λαμπράκη, θα καταστείλει τις πορείες του 114, θα βασανίζει στην Μπουμπουλίνας πολλούς πολίτες-αγωνιστές του αντιδικτατορικού αγώνα…
Σε τί άραγε να διαφέρει σήμερα η “ευρω-χωροφυλακή” από τις εθνικές χωροφυλακές των κρατών-μελών που την απαρτίζουν, ή από τα ιστορικά δεδομένα της καθ’ ημάς χωροφυλακής, ή ας πούμε της ισπανικής χωροφυλακής του επί 40 χρόνια δικτάτορα Φράνκο; Πώς έρχεται είτε ένα κρατικό είτε ένα υπερκρατικό μόρφωμα να θέσει εργαλειακά το συστημικό πολίτευμα και τους θεσμούς του για να επιβάλει ειρήνη, τάξη, και ασφάλεια; Τίνος είναι αυτή η ειρήνη, η τάξη κι η ασφάλεια; Με τί κόστος, κοινωνικό, οικονομικό ή ηθικό; Πώς διασφαλίζεται η συλλογική συμμόρφωση, η ατομική υποταγή, η προσωπική αφομοίωση της πρέπουσας συμπεριφοράς;
Απ’ τη μια πολίτες άνεργοι και εξαθλιωμένοι, όπως το 1936, καταπιεσμένοι και θυμωμένοι, όπως το 1946, ή αντιφρονούντες και πολιτικά απείθαρχοι όπως το 1966, κι απ’ την άλλη, ίσως το 2016, ένα πολυεθνικό σώμα βίαιης καταστολής και προληπτικού χαφιεδισμού “εκεί όπου υπάρχουν συνθήκες κρίσης”, με αποστολή να επιβάλει τον “νόμο που φέρνει την ειρήνη”.
Λίγη διαφορά έχουν οι λέξεις όταν οι συνθήκες είναι ανάλογες. Για παράδειγμα, οι ντεμοντέ όροι “χαφιεδισμός” ή “φακέλωμα” –εκ του έχω φάκελο στην ασφάλεια- έχουν αντικατασταθεί από τους οργουελιανούς “μεγάλος αδελφός”, “βάσεις προσωπικών δεδομένων”, “ηλεκτρονική παρακολούθηση”, κλπ.
Στις μεγάλες πορείες του προσεχούς μέλλοντος κατά της εξαθλίωσης, της κοινωνικής αδικίας, της ανισομέριας του πλούτου, των δολοφονημένων οραμάτων και των ανύπαρκτων ευκαιριών των νέων, ή του βιασμού της αξιοπρέπειας των γερόντων, ίσως να μην νιώσουμε στη πλάτη μας το βαρύ χτύπημα ενός χωροφύλακα με τσιγκελωτή μουστάκα και βαριά τρικαλινή προφορά.
Θα έχουμε εξευρωπαιστεί τουλάχιστον ως προς την ξεφτίλα της Δημοκρατίας, διότι θα έχουμε μπροστά μας έναν ολλανδό με άδειο οινοπνευματί βλέμμα ή έναν καραμπινιέρο με περιποιημένο γενάκι που θα χτυπάνε με την ίδια λύσσα, γαυγίζοντας σε γλώσσες που δεν καταλαβαίνουμε.
