από Λεωνίδας
Με μια γρήγορη ματιά στο λεξιλόγιο κάθε γενιάς, μπορούμε να αντιληφθούμε σημαντικές αλλαγές στο κοινωνικό και πολιτικό σύστημα της χώρας. Λέξεις που παλαιότερα είχαν νόημα, ισχύ και περιεχόμενο, σήμερα είτε έχουν ευτελιστεί είτε έχουν αλλάξει σημασία. Λίγο η μόδα του ξενόφερτου, λίγο η αδιαφορία των πολιτών, λίγο η υποβάθμιση της παιδείας, λίγο η έκρηξη της τεχνολογίας και του διαδικτύου, όλα έχουν συνεισφέρει στην λεξιλογική υποβάθμιση της άλλοτε ζάμπλουτης σε λέξεις και περιεχόμενο ελληνικής γλώσσας.
Έτσι, φτάνουμε σήμερα στο σημείο κάθε γενιά να έχει εντελώς διαφορετικό κώδικα επικοινωνίας. Μάλιστα όσο περνάνε οι γενιές ο κώδικας αυτός απομακρύνεται όλο και περισσότερο από οποιοδήποτε αρχέτυπο. Φαινόμενα των καιρών είναι η γραμματική και ορθογραφία του Office και του Google, η μεταγραφή των λέξεων με αγγλικούς-λατινικούς χαρακτήρες (τα περίφημα greeklish) τα εκφραστικότατα smileys καθώς και η βιβλιοθήκη Βικιπαίδεια (Wikipedia) στην οποία δύναται ο καθένας να γράψει τη δική του (ιστορική;) άποψη πάνω σε διάφορα θέματα.Παρόμοιο φαινόμενο είναι και η αυτόματη μετάφραση, η οποία μολονότι σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να αντικαταστήσει την ανθρώπινη και παράγει αποτελέσματα που πολλές φορές μόνο αστεία μπορούν να χαρακτηριστούν, εν τούτοις όχι μόνο την προτιμάμε (θεωρώντας ίσως τους εαυτούς μας ικανούς να αποκρυπτογραφήσουμε το αποτέλεσμα), αλλά και προτείνεται συχνά από τις ίδιες τις ιστοσελίδες. Οι αλλαγές στην ορθογραφία των λέξεων που εφαρμόζονται στα προγράμματα σύνταξης κειμένων εντείνουν ακόμα περισσότερο το πρόβλημα. Για παράδειγμα, εάν αναζητήσουμε μια ελληνική λέξη γραμμένη ανορθόγραφα, μέσα στο χάος των κειμένων και αναρτήσεων της μηχανής αναζήτησης (επί προκειμένου της Google) είναι σίγουρο ότι θα βρεθούν αποτελέσματα!* Επίσης, είναι πολλές οι περιπτώσεις ορθογράφων κειμένων που αγνοούν εντελώς κάποιες λέξεις, αλλά και που προτείνουν άκαιρες διορθώσεις. Με τον καιρό λοιπόν, ο ανυποψίαστος χρήστης μυείται σε μια νέα γραμματική και ορθογραφία!
Το πρόβλημα όμως δεν σταματά εκεί. Στα πλαίσια του δήθεν εκσυγχρονισμού και της προόδου, λέξεις μεγάλης σημασίας με ισχυρό περιεχόμενο και νόημα που μπορεί να σημαίνουν πολλά μόνο για κάποιον Έλληνα, τείνουν όχι μόνο να αλλάζουν νόημα, αλλά και να θεωρούνται λέξεις ταμπού! Από τα ονόματα των Αγίων που πρόσφατα η κ. Πιπιλή ζήτησε να αφαιρεθούν από τις στάσεις του Μετρό, παρ’ ότι κάποια από αυτά όπως ο Άγιος Δημήτριος χαρακτηρίζουν ολόκληρες περιοχές της Αθήνας, μέχρι και λέξεις συναισθηματικά δεμένες με την ελληνικότητα, όπως η πατρίδα, είτε προκαλούν είτε ενοχλούν στην σημερινή παγκόσμια κοινωνία. Η λέξη «εθνικισμός»** που στο παρελθόν είχε θετική χροιά και σήμαινε τον υποστηρικτή της έννοιας του έθνους, σήμερα έχει εντελώς αρνητική έννοια και υποδηλώνει φανατισμό και απόρριψη του οποιουδήποτε διαφορετικού, ταυτιζόμενος με το σωβινισμό. Πολλά λέγονται και ακόμα περισσότερα επενδύονται πάνω στην έννοια του «εθελοντισμού», μια έννοια γνωστή από την αρχαιότητα. Άλλοι την έλεγαν προσφορά, άλλοι διακονία και άλλοι αγάπη για το συνάνθρωπο. Σήμερα προσπαθούμε, μάταια θεωρώ, να αναβιώσουμε την έννοια του εθελοντισμού μέσα από διαφημίσεις, ΜΚΟ κλπ (επίσημος εθελοντισμός), χωρίς να ξυπνήσουμε πρώτα το ενδιαφέρον για τον συνάνθρωπό μας, χωρίς να αποτινάξουμε την ξενοφοβία, τον ρατσισμό και τόσα άλλα ασυμβίβαστα με τον πραγματικό (ανεπίσημο) εθελοντισμό. Μια λέξη επίσης που κλείνει μέσα της ιστορία και αγώνες, η «ελευθερία», οδεύει σήμερα προς εξαφάνιση, ειδικά στην “κατεχόμενη” Ελλάδα αλλά και παγκοσμίως, αφού κινούμαστε προς μια παγκόσμια και ισοπεδωτική διακυβέρνηση. Κυρίως όμως υπεύθυνοι είμαστε εμείς οι ίδιοι, έρμαια και σκλάβοι τόσων υλικών πραγμάτων και στερημένοι από την πραγματική (εσωτερική) ελευθερία. Με την κρίση μάς δίνεται η μεγάλη ευκαιρία να απεξαρτητοποιηθούμε από αυτά που μας δεσμεύουν και να επανανοηματοδοτήσουμε την λέξη ελευθερία, αλλάζοντας για μια ακόμα φορά ως άνθρωποι.
Η γλώσσα αποτελεί καθρέφτη των αλλαγών μιας κοινωνίας. Στην περίπτωσή μας ενδεικνύει την αλλοτρίωση που έχει επέλθει στον ελληνικό λαό, και μας έκανε να ξεχάσουμε την ιστορία μας, να απομακρυνθούμε από τη θρησκεία μας, να αλλάξουμε τις συνήθειές μας, να απαρνηθούμε τις αξίες και τα ιδανικά μας, να γίνουμε επαναστάτες χωρίς νόημα και αιτία παραμένοντας διαρκώς υποδουλωμένοι. Σε μια κοινωνία όπου οι λέξεις αλλάζουν νόημα κατά το δοκούν για να εξυπηρετήσουν συμφέροντα και φιλοδοξίες, σε ένα πολιτικό σκηνικό όπου αραδιάζονται κουβέντες χωρίς περιεχόμενο, με μοναδικό σκοπό τον εντυπωσιασμό. Πολίτες μπερδεμένοι, σε σύγχυση, να μην μπορούν να ξεχωρίσουν το σωστό από το λάθος και το ωφέλιμο από το επιζήμιο, εύκολα θύματα στα χέρια των επίδοξων δανειστών μας, τους οποίους πολιτικοί και κυβερνώντες προσπαθούν με σθένος και στόμφο να τους βαπτίσουν σωτήρες. Πολίτες χωρίς πατρίδα και προορισμό, χωρίς αυτοσυνειδησία και προσωπικότητα, καθηλωμένοι και μαγευμένοι από μια ακατάσχετη και ρηχή πολυλογία. Οφείλουμε σήμερα περισσότερο από ποτέ, να θυμίζουμε στους εαυτούς μας αλλά και στους νέους τι σημαίνει Ελλάδα. Οφείλουμε να κινηθούμε πισωπατώντας για να μην παρασυρθούμε από τον χείμαρρο της ισοπέδωσης. Κοιτάζοντας το παρελθόν, να ατενίζουμε το μέλλον. Έχουμε καθήκον, μέσα από την παιδεία που θα προσφέρουμε στα παιδιά μας, να διατηρήσουμε τον χαρακτήρα και την ταυτότητά μας. Να μεταφέρουμε στην επόμενη γενιά όλα αυτά που μας κάνουν να ξεχωρίζουμε σαν λαός, συμπεριλαμβανομένης και της ανεπανάληπτης ελληνικής γλώσσας, μιας γλώσσας με παγκόσμια απήχηση και αναγνώριση.
————————————————————————————————————————————————-
* Παραδείγματα: Η λέξη «δωθούν» εμφανίζει 236.000 αποτελέσματα, το «θεωρούντε» 17.100, η «διάδωση» 3.080.000 (και η «διάδοση» 12.800.000).
** «Ο καλώς εννοούμενος εθνικισμός έχει σαν πρώτο βασικό γνώρισμα τη φιλοπατρία, δηλαδή την αγάπη προς τη γενέθλια γη και την εθνότητα. Από την αγάπη αυτή απορρέουν κι άλλα γνωρίσματα, όπως η επιδίωξη για αποκατά¬σταση εθνικών δικαίων, η επιδίωξη της εθνικής αυτοτέλειας και η άρνηση κάθε μορφής υποτέλειας, η πίστη και η προσήλωση στις ιστορικές παρα¬δόσεις, ο σεβασμός των μνημείων και των παραδόσεων, η διαφύλαξη με θρησκευτική ευλάβεια όλων των εκδηλώσεων στις οποίες το έθνος αποτύπωσε με τρόπο ανάγλυφο την ψυχή του. Όπως όμως όλα τα ανθρώπινα, έτσι και ο εθνικισμός πρέπει να υπόκειται στην αρχή του μέτρου». (Σαράντος Καργάκος, Άρθρο: Εθνικισμός και διεθνισμός, Πηγή: Μαθήματα Εκθέσεων )
Κοινωνική Ανατολή
http://exomatiakaivlepo.blogspot.com/2012/12/blog-post_2379.html
