Γράφει ο Δημήτρης Κωνσταντακόπουλος
Είναι δυνατόν, εν έτει 2013, να χρειαζόμαστε εντατικά μαθήματα για το τι συνέβη και τι συνέπειες είχε αυτό που συνέβη στη μεσοπολεμική Γερμανία, της Βαϊμάρης και του Χίτλερ; Πρέπει, άραγε, να αρχίσουμε τώρα να (ξανα)διαβάζουμε Φρομ, Γκερέν, Τρότσκι, Ράιχ*;
Φαίνεται ότι όντως χρειάζεται, όσο τραγικά απελπιστικό κι αν μοιάζει τέτοιο συμπέρασμα.
Αντί οι πολιτικές δυνάμεις, κυβέρνηση, αντιπολίτευση, καλλιτέχνες, «διανοούμενοι» –τρομάρα τους!–, Εκκλησία, φορείς άπαντες να ’χουν βγει στα κάγκελα, πανευρωπαϊκώς και παγκοσμίως, να λένε «μπάστα, δολοφονείτε μια χώρα», να κατηγορούν για γενοκτονία, κοινωνικό ολοκαύτωμα τις ηγεσίες Ευρωπαίων και ΔΝΤ, υπεύθυνες για το αποδείξιμα χειρότερο, καταστροφικότερο οικονομικό πρόγραμμα της Ιστορίας, θα αρχίσουμε τώρα να σκοτωνόμαστε μεταξύ μας; Αυτό, άραγε, χρειάζονται ο ελληνικός λαός και η Ελλάδα;
Υποστηρίξαμε εδώ και τρία χρόνια την άποψη ότι βρισκόμαστε, στην Ελλάδα, αντιμέτωποι με κρίση «τύπου Βαϊμάρης», προκληθείσα από το Μνημόνιο και τις Δανειακές, από τις μεθόδους που επελέγησαν για την αντιμετώπιση (δήθεν) της ελληνικής κρίσης. Η κρίση της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης (1919-1933) στη Γερμανία προέκυψε ως άμεσο αποτέλεσμα του εξαναγκασμού της να καταβάλει τερατώδεις πολεμικές αποζημιώσεις για τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, σε συνδυασμό με τις συνέπειες της παγκόσμιας κρίσης του 1929. Η γερμανική κοινωνία συνεθλίβη από την εξωτερική οικονομική πίεση και κατευθύνθηκε τελικά στο ναζισμό.
Η γερμανική άρχουσα τάξη, μη μπορώντας να διαχειριστεί την κατάσταση, συγκατατέθηκε και ενίσχυσε παρασκηνιακά την άνοδο του Χίτλερ στην εξουσία. Μια τέτοια άνοδος θα ήταν όμως αδύνατη αν η γερμανική Αριστερά δεν αρνούνταν στην πραγματικότητα να αγωνιστεί για την εξουσία, προσφέροντας τη δική της διέξοδο στο γερμανικό λαό. Για να εκφραστούμε σε «ορολογία Κομιντέρν», ο «δεξιός οπορτουνισμός» των σοσιαλιστών συνέκλινε με τον «αριστερό οπορτουνισμό» των σταλινικών, προκαλώντας την ιστορικά σημαντικότερη ήττα των σοσιαλιστικών προσδοκιών που δημιούργησε η Ρωσική Επανάσταση στην Ευρώπη, ήττα της ίδιας της ιδέας του σοσιαλισμού, και οδηγώντας την ήπειρο σε τρομακτικό πόλεμο. Αφού κατέστρεψε την Ευρώπη και παρ’ ολίγον την ΕΣΣΔ, η χιτλερική Γερμανία κατεστράφη και η ίδια.
Ελλάδα: Ομοιότητες και αναλογίες
Στην Ελλάδα, η εφαρμοζόμενη μετά το 2010 πολιτική οδηγεί σε ακραία πορεία καταστροφής της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας, υπονόμευση των όρων αναπαραγωγής του κοινωνικού σχηματισμού και της αστικής, κοινοβουλευτικής Δημοκρατίας, μαζική μετανάστευση της νεολαίας, καταστροφή του ελληνικού έθνους-κράτους, μετατροπή του σε αποικία χρέους, υπό διοίκηση κυβέρνησης ελεγχόμενης από τους πιστωτές. Ομοίως και χειρότερα στην Κύπρο. Μνημόνια και Δανειακές καταλαμβάνουν τη θέση της Συνθήκης των Βερσαλλιών.
Διάφοροι υποτιθέμενοι «φίλοι», «της Αριστεράς», που προσπαθούν να είναι/φαίνονται διανοούμενοι, όχι μόνο σταλινικοί ιντριγκαδόροι, όπως συχνά μαθαίνει κανείς να είναι μετά από πολλά χρόνια ως στέλεχος του ενός και μόνου «Κόμματος», κατηγορούν εδώ και καιρό το γράφοντα για «συνωμοσιολογία» και «κινδυνολογία», ίσως, μάλιστα, τα πιστεύουν κιόλας. Μας κατηγορούν στο παρασκήνιο βέβαια, ποτέ δημοσίως, αφού είναι φυτά «εσωτερικού χώρου». Προτιμούν να λένε στους πολιτικούς ηγέτες της Αριστεράς τα καθησυχαστικά που –υποθέτουν– θέλουν να ακούνε, καταρτίζοντας οι ίδιοι (παντελώς ανόητες) προσωπικές στρατηγικές (στο πλαίσιο καταστρεφόμενης χώρας). Ουδέποτε τους άρεσε όταν επισημαίναμε το δραματικό χαρακτήρα της κατάστασης ή το ριζικό χαρακτήρα που επιβάλλει η αντιμετώπισή της.
Ενοχλούνται επίσης, για λόγους που γνωρίζουν καλύτερα από μας, για τη σημασία που αποδίδουμε στην «Αυτοκρατορία του Χρήματος», τη χρηματιστική ολιγαρχία και τον «τοκογλυφικό» ιμπεριαλισμό της – θέλουν να περιορίζουν αυστηρά την όποια κριτική σε Μέρκελ - Γερμανία, να μιλάνε μόνο εναντίον της λιτότητας, δεν τους αρέσει να αναφέρεσαι στο ρόλο τραπεζών όπως η GoldmanSachs, αρχιτέκτων του νέου ολοκληρωτισμού ή των ΗΠΑ, δύναμης με δεσπόζουσα επιρροή στο ΔΝΤ και στα της Μεσογείου.
Το ότι οι προβλέψεις μας για την ελληνική/ευρωπαϊκή κρίση επαληθεύονται –δυστυχέστατα!–, το ότι συμβαίνουν πράγματα που, αν λέγαμε ότι θα συμβούν λίγα χρόνια πριν, θα μας έπαιρναν για τρελούς, ουδόλως τους επηρεάζει. Οι ίδιοι δεν είναι «συνωμωσιολόγοι», είναι συνωμότες – συμμετέχουν ενεργά σε ιδιοτελείς μικρο-συνωμοσίες, που τους οδηγούν συνήθως με τη μεγαλύτερη ευκολία στο να «κολλάνε» κατά καιρούς στους πιο διαφορετικούς πολιτικούς και ιδέες. Προτιμούν να διατυπώνουν όσο πιο ανώδυνες θεωρίες μπορούν, προσαρμοσμένες όχι στην (τραγική) αντικειμενική πραγματικότητα και τις ανάγκες αντιμετώπισής της, αλλά στις ψυχολογικές ανάγκες πολιτικών που συμβουλεύουν.
Βαϊμάρη plus
Η Ελλάδα δεν γίνεται «Βαϊμάρη» γιατί ανήκει στην ΕΕ, γράφει ο Ρότζερ Κοέν, διαψεύδοντας την πραγματικότητα στους NewYorkTimes. Γίνεται Βαϊμάρη ακριβώς γιατί ανήκει στην ΕΕ, θα μπορούσε ίσως να του απαντήσει ο Αλαβάνος.
Και οι δύο έχουν άδικο. Η Ελλάδα δεν γίνεται «Βαϊμάρη» εξαιτίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά γιατί η ίδια επέτρεψε στην ΕΕ να ενεργήσει όπως ενήργησε στην κρίση. Ασφαλώς η συμμετοχή της Ελλάδας στην ΕΕ είναι εμπόδιο, ανεπαρκές ωστόσο τελικά στη «Βαϊμαροποίησή» της. Συμβαίνει και το αντίστροφο – η «Βαϊμαροποίηση» είναι τρόπος τελικής αποβολής της χώρας μας από την ΕΕ. Δεν πρέπει να θεωρούμε αυτό το ενδεχόμενο αδύνατο ούτε για την Ελλάδα ούτε για την Κύπρο. Και δεν είναι θετικό, πέραν των άλλων, γιατί εδώ δεν έχουμε στοιχειωδώς λειτουργούν έθνος-κράτος στο οποίο θα «γυρίσουμε» φεύγοντας από Ευρωζώνη/ΕΕ. Η συμμετοχή μας είναι στοιχείο ισχύος, όχι αδυναμίας του κράτους μας στις συγκεκριμένες συνθήκες και βάλλεται/αμφισβητείται η κυριαρχία του κράτους μας.
Σε Ελλάδα/Κύπρο δεν έχουμε απλώς κρίση τύπου Βαϊμάρης, αλλά «Βαϊμάρη plus», με έντονη γεωπολιτική διάσταση. Που δεν συναντάμε σε κανένα άλλο σημείο της ευρωπαϊκής περιφέρειας, όπως πουθενά δεν συναντάμε τα φοβερά νούμερα του οικονομικού κραχ (ΑΕΠ/ανεργία) Ελλάδας και (προβλεπόμενα) Κύπρου.
Η Ελλάδα δεν έχει τη γεωπολιτική αυτονομία της μεσοπολεμικής Γερμανίας ή της Ρωσίας του 1917. Το τέλος αυτής της ιστορίας μπορεί να μας γυρίσει από την οικονομική σε καθαρά εθνική καταστροφή, με πιθανότερο σημείο αρχικής εκδήλωσης την Κύπρο.
Φυσικά, όλες οι αναλογίες έχουν όρια. Ο γερμανικός εθνικισμός μπορούσε να επιδιώξει την κατάκτηση της Ευρώπης. Ως εθνικιστές εμείς μόνο τους ξένους θα μπορούσαμε να σφάξουμε – αν δοκιμάζαμε να τα βάλουμε με την Τουρκία στις σημερινές συνθήκες όχι μόνο θα τρώγαμε τα μούτρα μας, θα βάζαμε την τελική ταφόπλακα στο σχέδιο του 1821, ανεξάρτητου/κυρίαρχου ελληνικού κράτους.
Το αναγκαίο «εθνικο-απελευθερωτικό» υποκείμενο
Υποστηρίξαμε ότι ο ΣΥΡΙΖΑ έχει μόνο δύο δρόμους να διαλέξει ετεκλογικά: Είτε να συμβάλει στην εμφάνιση αποτελεσματικού, συνεπούς κοινωνικο-εθνικού αντιμνημονιακού πολιτικού υποκειμένου, ικανού να οργανώσει και να ηγηθεί σε συμμαχία με κάθε πατριωτική δύναμη στη χώρα στην πάλη λαού και έθνους για τη σωτηρία της Ελλάδας, είτε να μην το επιδιώξει/καταφέρει, με τη χώρα να κυλά σε καταστροφικές εξελίξεις, όπως εμφύλιες, φυλετικές ή εξωτερικές συρράξεις, χαμηλής ή υψηλής έντασης.
Λέμε ο ΣΥΡΙΖΑ, γιατί αυτόν ανέδειξε το εκλογικό αποτέλεσμα και ο συσχετισμός πολιτικών δυνάμεων στη χώρα. Θεωρητικά θα μπορούσε να είναι και άλλο υποκείμενο, αλλά δεν το βλέπουμε πρακτικά.
Το τελευταίο που χρειάζονται οι πιστωτές είναι μια ελληνική (κυπριακή) Δημοκρατία που διεκδικεί τα δικαιώματά της στην Ευρώπη ορθολογικά και συγκροτημένα. Χρειάζονται είτε υποδουλωμένη πειθήνια Ελλάδα είτε Ελλάδα χάους και αίματος. Από τις ελληνικές πολιτικές δυνάμεις, την ικανότητά τους να αρθούν στο ύψος των περιστάσεων, θα κριθεί το αποτέλεσμα.
* Τις καλύτερες αναλύσεις για το γερμανικό μεσοπόλεμο, την άνοδο του φασισμού και την τεράστια ιστορική ευθύνη Αριστεράς και Στάλιν έγραψε ο Τρότσκι. Τα σχετικά κείμενά του θεωρούνται κλασικά ως εγχειρίδια πολιτικής τακτικής/στρατηγικής και ερμηνευτικά εργαλεία για την καταστροφή του γερμανικού σοσιαλισμού - κομουνισμού. Δημοσιεύτηκαν στην ολότητά τους σε δύο τόμους, με τους τίτλους "Και τώρα;" και "Γερμανία: Φασισμός και Εργατικό Κίνημα", από τις εκδόσεις «Πρωτοποριακή Βιβλιοθήκη». Ο Έριχ Φρομ συνδέει την ψυχολογία των Γερμανών εργατών με τη νίκη του φασισμού, σε μια εργασία που βρέθηκε στα χαρτιά του – ο ίδιος δεν τη δημοσίευσε όσο ζούσε, λόγω του «εκρηκτικού», «αιρετικού» χαρακτήρα της. Ο Ντανιέλ Γκερέν έγραψε ένα εξαιρετικό οδοιπορικό, μετά δύο ταξίδια στη Γερμανία στα 1931-1932, όπως και μια μελέτη για τη σχέση του φασισμού με τις μεγάλες επιχειρήσεις. Κλασική είναι η συγκλονιστική μελέτη της μαζικής ψυχολογίας του φασισμού από τον Βίλχελμ Ράιχ. Ενδιαφέρον έχει και το κεφάλαιο για τον αντισημιτισμό, στη Διαλεκτική του Διαφωτισμού (Χορκχάιμερ - Αντόρνο).
Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο περιοδικό ΕΠΙΚΑΙΡΑ (Τεύχος 206)
