Δημοσιεύουμε το συγκεκριμένο άρθρο που αναρτήθηκε στην ιστοσελίδα alfavita.gr και υποβάλλουμε ερωτήματα που καταγράψαμε στην ιστοσελίδα στο συγγραφέα του!
Σοφία Τζιώρα: Γη και ελευθερία σε μια χώρα που μόνιμα προσπαθούν να μας ξεριζώσουν!!! Θα ήθελα να ρωτήσω με ποια ιδιότητα έγραψε αυτό το κείμενο ο κ. Σάμιος! Με την ιδιότητα του ιστορικού ή αυτή του δασκάλου;; Γιατί ένα σχολικό εγχειρίδιο χρησιμοποιείται από τον εκπαιδευτικό σα σημείο αναφοράς προσαρμόζοντας τη διδασκαλία του στις ανάγκες και στα προβλήματα της τάξης του! Μετά το εγχειρίδιο της κυρίας Ρεπούση που πλέον καταφανώς δεν εξυπηρετούσε την ιστορική αλήθεια, θα έπρεπε να εφευρεθεί κάποιος αντίλογος και για το νέο βιβλίο! Η ιστορία δεν παραγράφεται, δε διαγράφεται και κυρίως δεν εφευρίσκεται!!! Εγγόνι κάποιου συνωστισμένου στο λιμάνι της Σμύρνης κι εγώ, έχοντας η οικογένειά μου υποστεί τις επιπτώσεις της μικρασιατικής καταστροφής, ευτυχώς μπορώ ακόμη να αρθρώνω την αλήθεια!!!
Θανάσης Καλλιανιώτης: 1. Αμάρτυρη η γραφή.
2. Ο Θανάσης Καλλιανιώτης δεν είναι σχολικός σύμβουλος, αλλά δάσκαλος της ΣΤ΄ τάξης.
3. Ο συγγραφέας του κειμένου με ποια ιδιότητα γράφει, ως μάχιμος δάσκαλος ή ως ιστορικός; Αν διαθέτει την πρώτη ιδιότητα, αγνοεί πως κάθε βιβλίο είναι μία πρόταση την οποία ο διδάσκων χειρίζεται σύμφωνα με τις οδηγίες, τα εφόδια, την εμπειρία, τα περικείμενα και την κοσμοαντίληψή του; Στην περίπτωση που σπούδασε Ιστορία, γνωρίζει α) ότι ταγματασφαλίτες δεν υπήρχαν στη Βόρεια Ελλάδα β) τις ιδιαίτερες συνθήκες και πεπραγμένα εκάστου τόπου;
σσd :Ο κ. Καλλιανιώτης είναι δάσκαλος σχολείου της Κοζάνης
Η Ιστορία ξανά στο κρεβάτι του Προκρούστη:
Πρώτες σκέψεις σχετικά με το νέο βιβλίο ιστορίας της Στ΄ τάξης Δημοτικού. Παναγιώτης Σάμιος, δάσκαλος.
Λίγα λόγια για την ιστορία του νέου βιβλίου:
- Το 2006 εισάγονται στην εκπαίδευση τα νέα βιβλία. Τα περισσότερα παρουσιάζουν προβλήματα: δύσκολη ύλη, πολλά λάθη, ασύνδετες γνώσεις, δύσχρηστα κλπ. Δάσκαλοι, καθηγητές, γονείς, επιστημονικές ενώσεις ασκούν κριτικές, επισημαίνουν τις παραλείψεις και τα λάθη. Ωστόσο σάλος ξεσπά με το βιβλίο της ιστορίας της Στ΄τάξης Δημοτικού με υπεύθυνη συγγραφέα την κυρία Ρεπούση. Το βιβλίο αυτό βάλλεται από πολλές πλευρές.1. Τελικά το 2007 ο Υπουργός Παιδείας Ευρ. Στυλιανίδης αποσύρει το βιβλίο και αναθέτει (χωρίς διαγωνισμό) τη συγγραφή νέου βιβλίου Ιστορίας για την ΣΤ΄τάξη στον καθηγητή ιστορίας (ΑΠΘ), Ιωάννη Κολιόπουλο, δίνοντας μάλιστα και οδηγίες. 2.
- Στις 13 Φλεβάρη 2012, (Υπουργός Α. Διαμαντοπούλου), το Υπουργείο Παιδείας με την υπουργική απόφαση 15099 /Γ1/13 -02- 2012, εγκρίνει, για τη νέα σχολική χρονιά 2012-13, την εκτύπωση «του εν χρήσει διδακτικού βιβλίου της Ιστορίας Στ΄ Δημοτικού, Στα Νεότερα Χρόνια» και απορρίπτει το εγχειρίδιο που είχε ήδη ολοκληρώσει η συγγραφική ομάδα Κολιόπουλου Την υπουργική απόφαση, υπογράφει η υφυπουργός Εύη Χριστοφιλοπούλου.
- Στη συνέχεια η κυβέρνηση Γ. Παπανδρέου πέφτει και στις 30 Απρίλη 2012, έξι μόλις ημέρες πριν τις εκλογές, (Υπουργός Γ. Μπαμπινιώτης), το Υπουργείο Παιδείας με την υπουργική απόφαση 48493 /Γ1/30 -04- 2012, χωρίς καμία εξήγηση, ακυρώνει την προηγούμενη υπουργική απόφαση. Αποσύρει το εν χρήσει παλιό διδακτικό βιβλίο και εγκρίνει την εκτύπωση του νέου διδακτικού πακέτου ιστορίας της συγγραφικής ομάδας Κολιόπουλου για το επόμενο σχολικό έτος 2012-2013. Την υπουργική απόφαση, υπογράφει και πάλι η υφυπουργός Εύη Χριστοφιλοπούλου!!!
- Από τα παραπάνω γίνεται φανερό πως υπάρχει ένα τεράστιο πρόβλημα με τον τρόπο που γράφονται και εγκρίνονται τα βιβλία ιστορίας και γενικότερα όλα τα σχολικά βιβλία. Η συγγραφή των βιβλίων δεν γίνεται με επιστημονικούς-παιδαγωγικούς όρους, με ανταλλαγή επιχειρημάτων, συνθέσεις ή ακόμα και ιδεολογικές συγκρούσεις που αρμόζουν στη ζωντανή, σύγχρονη, μαχόμενη εκπαιδευτική κοινότητα. Οι στόχοι, το περιεχόμενο, η ύλη και η μεθοδολογία της ιστορίας δεν καθορίζονται με βάση την ιστορική έρευνα, τις ανάγκες και τις δυνατότητες των μαθητών, αλλά προσαρμόζονται στην πολιτική συγκυρία, στους υπολογισμούς των κομμάτων εξουσίας και στις διασυνδέσεις των συγγραφέων με κόμματα, διάφορα ιδρύματα και πολιτικούς παράγοντες. Με αυτό τον τρόπο ερμηνεύεται το γεγονός ένα σχολικό εγχειρίδιο ιστορίας να απορρίπτεται το Φεβρουάριο και να εγκρίνεται τον Απρίλιο!!!!
Δυο λόγια για τη σχολική ιστορία και τη διδασκαλία της.
«Αυτός που ελέγχει το παρόν, ελέγχει το παρελθόν.
Αυτός που ελέγχει το παρελθόν, ελέγχει το μέλλον». Τζ. Όργουελ, «1984»
Η ιστορία και όλες οι επιστήμες οι οποίες μελετούν τον ανθρώπινο πολιτισμό δεν είναι ουδέτερες. Επηρεάζονται, τέμνουν, υπηρετούν, γεννιούνται από τις κοσμοαντιλήψεις και τις ιδεολογίες των επιστημόνων και με τη σειρά τους διαμορφώνουν στους μαθητές και στους πολίτες συγκεκριμένη εικόνα, αντίληψη και στάση. Η κυρίαρχη πολιτικά και οικονομικά τάξη έχει ιδιαίτερο συμφέρον να ελέγχει και να αναπαράγει τη δική της ιδεολογία και άποψη. Κόβει, ράβει, υμνεί ή καταβαραθρώνει, ηρωοποιεί ή κατασυκοφαντεί, αποσιωπά ή φωτίζει ιστορικά γεγονότα και πρόσωπα. Η αστική τάξη γράφει τη δική της ιστορία και μέσω του σχολικού δικτύου τη διοχετεύει στους αυριανούς πολίτες.
-------------------------------------
1. Για την κριτική στα νέα σχολικά βιβλία και την αντιπαράθεση για το βιβλίο της Ιστορίας δες http://www.alfavita.gr/artro.php?id=3695
2. εφ. Έθνος 26/9/07: «Χέρι χέρι για την ιστορία».
Η σύγκρουση για το βιβλίο της Ιστορίας της Στ΄τάξης του Δημοτικού έφερε στην επιφάνεια τα δύο ρεύματα σκέψης της άρχουσας, κυρίαρχης, αστικής ιδεολογίας. Το ένα είναι το παραδοσιακό, συντηρητικό εθνοκεντρικό ρεύμα που περιλαμβάνει την Δεξιά, την ακροδεξιά, την Εκκλησία και καθυστερημένα μικροαστικά στρώματα και το άλλο είναι το κοσμοπολίτικο, εκσυγχρονιστικό ευρωκεντρικό πνεύμα που περιλαμβάνει τη σοσιαλδημοκρατία (ΠΑΣΟΚ-ΔΗΜΑΡ), τμήματα της διανόησης και του κοσμοπολιτισμού.
Η ιστορία που γράφουν και οι δύο είναι «σιδερωμένη». Αγνοεί ή ερμηνεύει επιδερμικά τις κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες, παρουσιάζει ασύνδετα γεγονότα και πρόσωπα, υποβαθμίζει ή εξαφανίζει το λαϊκό παράγοντα, τους ταξικούς αγώνες και τις επαναστάσεις, ηρωοποιεί τις κυρίαρχες τάξεις, διαστρέφει το ρόλο των μεγάλων αποικιοκρατικών δυνάμεων.
Κατά τη γνώμη μας η σχολική ιστορία θα έπρεπε να δίνει στους μαθητές σταδιακά τα νοητικά εργαλεία για να ερμηνεύουν, να αναλύουν και να αλλάζουν τον κόσμο. Αυτό σημαίνει πως πρέπει να μάθουμε τα παιδιά να συνδέουν τα ιστορικά γεγονότα με το χώρο και το χρόνο, με την οικονομία, την κοινωνία και την πολιτική. Η σχολική ιστορία πρέπει να απαλλαγεί από τις ιδεοληψίες του εθνικισμού και του κοσμοπολιτισμού. Πολύ σωστά έχει επισημανθεί:
«Η σχολική ιστορία πρέπει να βγει οριστικά στο ξέφωτο : μακριά από τα μαύρα δάση της εθνικιστικής μυθολογίας, από την παράδοση του Παπαρηγόπουλου, τις μεταφυσικές αντιλήψεις για την «αδιάλειπτη συνέχεια του έθνους ανά τους αιώνες» και να προσεγγίσει το φαινόμενο του έθνους και της ανάπτυξης εθνικής συνείδησης με κοινωνικούς και πολιτικούς όρους. Η εθνική μυθολογία, μπορεί να διδάσκεται στα πανεπιστήμια και μόνο εκεί, ως μελέτη της κυρίαρχης κουλτούρας της εποχής της Μεγάλης Ιδέας και του μετεμφυλιακού κράτους. Η σχολική ιστορία πρέπει όμως να πάρει διαζύγιο και από τον ευρωκεντρικό φρονηματισμό, τον εξωραϊσμό και την ωραιοποίηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που τείνουν να πάρουν το χαρακτήρα κατήχησης. Αντίθετα, πρέπει να θέσει στο κέντρο της, τον άνθρωπο – και μάλιστα τον εργαζόμενο άνθρωπο - και τα προβλήματά του, τους αγώνες του για απελευθέρωση και κοινωνική χειραφέτηση, τη συλλογική του δράση, τα πάθη του και τα λάθη του. Οι «ακάλεστοι», οι ηττημένοι και οι «αποκλεισμένοι», πρέπει να βρουν τη θέση τους σε μια τέτοια απελευθερωτική ιστορία, όχι ως ωραιοποιημένες καρικατούρες αλλά ως τμήμα μιας πραγματικότητας που αγνοούσαμε. Απέναντι στη μυθοπλασία του εθνικισμού και το μεταμοντέρνο «θρυμματισμένο καθρέφτη», να αντιπαραθέσουμε την «πλήρη ιστορία», δηλαδή την ιστορία ως «ένα αδιαίρετο ιστό στον οποίο όλες οι ανθρώπινες δραστηριότητες… υλικές και πολιτισμικές δυνάμεις και σχέσεις παραγωγής… είναι αλληλοσυνδεόμενες» και ερμηνεύουν την ανθρώπινη εξέλιξη, όπως λέει ο Eric Hobsbawm…..». 3.
Συνοπτικά για το νέο σχολικό εγχειρίδιο της Στ΄τάξης του Δημοτικού: «Ιστορία του νεότερου και σύγχρονου κόσμου»
Συγγραφείς του βιβλίου είναι ο Ιωάννης Κολλιόπουλος (ομότιμος καθηγητής Ιστορίας στο ΑΠΘ, αντιπρόεδρος του Ίδρυμα Μελετών Χερσονήσου του Αίμου και, ταυτόχρονα, μέλος του Επιστημονικού Συμβουλίου και του εκδοτικού τμήματος του "Ινστιτούτου Δημοκρατίας Κων/νος Καραμανλής"), ο Ιάκωβος Μιχαηλίδης (καθηγητής ΑΠΘ), ο Αθανάσιος Καλλιανιώτης (Σχολικός Σύμβουλος) και Χαράλαμπος Μηνάογλου (εκπαιδευτικός Δ.Ε).
------------------------------
3. Μαριόλης Δημήτρης, «Η σχολική Ιστορία στο τραπέζι του Προκρούστη», περ. Ρωγμές εν τάξει, τ. 1, καλοκαίρι 2007.
Για την ιδεολογία και το έργο της συγγραφικής ομάδας είναι αποκαλυπτικό το άρθρο της εφ. Ελευθεροτυπίας (21/6/08). Όπως αναφέρει το άρθρο:
«…Τρία τουλάχιστον από τα μέλη της έχουν τοποθετηθεί δημόσια, με το έργο τους, υπέρ της ιστοριογραφικής αποκατάστασης του εθνικόφρονος δωσιλογισμού της Κατοχής…..…Από το 1994, ο Κολιόπουλος φρόντισε να δικαιώσει τους ταγματασφαλίτες της Βόρειας Ελλάδας, που «δεν υστερούσαν σε πατριωτισμό έναντι εκείνων που ακολούθησαν τους Αντάρτες» αλλά συνεργάστηκαν με τους Γερμανούς για να αντισταθούν στην «κομμουνιστική-ολοκληρωτική εξουσία» του ΕΑΜ, το οποίο στηριζόταν στο «βρετανικό χρυσό» και με την «προκλητική στάση» της νεολαίας του «έσπειρε τη διχόνοια και υπονόμευσε τους συνεκτικούς δεσμούς που συνείχαν τις παραδοσιακές κοινότητες των χωρικών» («Λεηλασία Φρονημάτων», σ. 91-2, 116, 192 & 195).
…. Ο Ιάκωβος Μηχαηλίδης έχει γράψει τη βιογραφία ενός από τους επιφανέστερους (και πιο μισητούς) δωσιλόγους της Κατοχής, του «υπερυπουργού» Οικονομικών, Εθν. Οικονομίας, Επισιτισμού, Γεωργίας και Εργασίας των κυβερνήσεων Τσολάκογλου και Λογοθετόπουλου («Σωτήριος Γκοτζαμάνης. Ο άνθρωπος, ο πολιτικός, ο μύθος», εκδ. Βάνιας, Θεσ/νίκη 2001), ύστερα από πρόταση -και με χρηματοδότηση- μιας Ιστορικής & Λαογραφικής Εταιρείας των Γιαννιτσών. «Είναι αλήθεια πως οι κατοχικές κυβερνήσεις δεν μπορούν να καυχηθούν για την αποτελεσματικότητά τους», διαβάζουμε εκεί. «Δεν είναι δίκαιο όμως να φέρουν στις πλάτες τους συνολικά τη ρετσινιά της προδοσίας. Σήμερα μισόν αιώνα αργότερα, είναι ανάγκη να γίνει μια πιο ψύχραιμη αποτίμηση της περιόδου, απαλλαγμένη από τα εμφυλιοπολεμικά σύνδρομα που ταλάνισαν επί μακρόν την ελληνική κοινωνία». Χαρακτηριστικό δείγμα αυτής της «ψύχραιμης αποτίμησης» συνιστούν οι εκτιμήσεις του συγγραφέα ότι ο βιογραφούμενος μπορεί να μην «δικαιώθηκε στις πολιτικές του εκτιμήσεις», αφού «η Γερμανία δεν επικράτησε κατά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο», δεν μπορεί όμως με τίποτα να θεωρηθεί ‘κουϊσλιγκ’, όπως ειρωνικά τον αποκαλούσαν μεταπολεμικά οι πολιτικοί του αντίπαλοι».
Σε πολύ διαφορετικό επίπεδο κινείται, τέλος, ο σχολικός σύμβουλος Θανάσης Καλλιανιώτης. Επίσημος ομιλητής σε ακροδεξιά «μνημόσυνα» ταγματασφαλιτών της Βόρειας Ελλάδας, στα κείμενά του συνδυάζει την ένθερμη συνηγορία του ένοπλου δωσιλογισμού με έναν παλιομοδίτικο αντικομμουνισμό, πιστή αναπαραγωγή της ψυχροπολεμικής προπαγάνδας των πρώτων μετεμφυλιακών χρόνων. «Η εξουσία επέτρεπε τόσα χρόνια να δυσφημίζονται ως προδότες οι εθνικιστές της Κατοχής, για λόγους εκλογικής πελατείας», διαβάζουμε σε μια τυπική παρέμβασή του, ενώ αλλού θεωρεί «άοπλη αντίσταση» τον ...«πολιτισμικό προεταιρισμό των Γερμανών» από τους βορειοελλαδίτες εθνικόφρονες…..». 4.
Σημειώνουμε εδώ ότι ο Ι. Κολιόπουλος έχει γράψει - μαζί με άλλους ιστορικούς - και το βιβλίο Ιστορίας της Γ' Λυκείου «Ιστορία του νεότερου και σύγχρονου κόσμου», το οποίο έχει δεχθεί πολλές αρνητικές κριτικές για το περιεχόμενό και τη μεθοδολογία του. Το βιβλίο αυτό γράφτηκε κι αυτό επίσης με ανάθεση επί υπουργίας της κ. Γιαννάκου. Το ίβιβλίο έχει προκαλέσει αναστάτωση στα σχολεία αλλά και στο Κοινοβούλιο, όπου έγιναν οξείες πολιτικές αντιπαραθέσεις και οι συγγραφείς του κατηγορήθηκαν από συναδέλφους τους ιστορικούς για «καλλωπισμό» της αποικιοκρατίας που παρουσιάζεται ως «δυναμικής εξόδου των προηγμένων χωρών της Ευρώπης».
Καθηγητές βαθμολόγησαν το ίδιο βιβλίο («Ιστορία του Νεότερου και Σύγχρονου Κόσμου» της Γ' Λυκείου) ως το χειρότερο εγχειρίδιο της Β/θμιας εκπαίδευσης σε μελέτη του Κέντρο Μελετών και Τεκμηρίωσης (ΚΕΜΕΤΕ) της ΟΛΜΕ που παρουσιάστηκε στο πλαίσιο του 8ου Εκπαιδευτικού Συνεδρίου της Ομοσπονδίας. Στην έρευνα συμμετείχαν 1.475 εκπαιδευτικοί που βαθμολόγησαν το συγκεκριμένο βιβλίο μόλις με έξι μονάδες με άριστα το 20. Οι εκπαιδευτικοί ζητούσαν περικοπή ύλης τονίζοντας ότι δεν μπορούν να ολοκληρώσουν την παράδοσή της καθώς το περιεχόμενο του βιβλίου «είναι δυσνόητο και αποσπασματικό». 5.
----------------------------------
4. εφ. Ελευθεροτυπία, ΙΟΣ, «Το ξαναγράψιμο (του βιβλίου) της Ιστορίας», 21/6/2008.
5. Εφ. Το Βήμα, «Ξαναγράφουν την ιστορία επί το εθνικότερον», 1/6/2008.
Το Νέο Βιβλίο (Ν.Β) της Στ΄τάξης έχει τίτλο «Ιστορία του νεότερου και σύγχρονου κόσμου», όπως ακριβώς και το αντίστοιχο βιβλίο της Γ΄Λυκείου. Κοιτώντας όμως στα περιεχόμενα αντιλαμβανόμαστε πως ο τίτλος είναι εντελώς λαθεμένος γιατί δεν έχει καμία σχέση με την ιστορία που αφηγείται το βιβλίο. Οι συγγραφείς στην Α΄ Ενότητα «τσουβαλιάζουν» τις εξελίξεις στην Ευρώπη (15ος - αρχές 19ου αιώνα) σε μόλις 15 σελίδες!!! Από εκεί και πέρα το βιβλίο με 219 σελίδες αφηγείται την ελληνική ιστορία από το 1821 μέχρι το 1974.
Το Ν.Β είναι γεμάτο λάθη, διαστρεβλώσεις, ψέματα και παραλείψεις. Τα κεφάλαια είναι εντελώς ασύνδετα, τα κείμενα πυκνά, με απίθανες λεπτομέρειες, κουραστικές επαναλήψεις, χωρίς ιστορική συνέχεια. Οι μαθητές καλούνται να αποστηθίσουν και να παπαγαλίσουν ημερομηνίες, πρόσωπα και γεγονότα τα οποία δεν συνδέονται μεταξύ τους. Το Ν.Β τσακίζει τη δυνατότητα καλλιέργειας ιστορικής σκέψης στα παιδιά γιατί αποσυνδέει τα ιστορικά γεγονότα από το πλαίσιό τους και τις αιτίες τους.
ΕΝΟΤΗΤΑ 1η : Οι εξελίξεις στην Ευρώπη κατά τους Νεότερους χρόνους (μέσα 15ου- αρχές 19ου αιώνα).
- Σε 25 σελίδες αναφέρονται η Αναγέννηση, η Θρησκευτική Μεταρρύθμιση, οι Ανακαλύψεις, ο Διαφωτισμός, η Αμερικάνικη και η Γαλλική Επανάσταση.
Στο κεφ. 1, σελ. 13, παρουσιάζεται η Αναγέννηση και η Θρησκευτική Μεταρρύθμιση. Δεν κρίνονται άξια να αναφερθούν και δεν εμφανίζονται πουθενά η φεουδαρχία, οι δουλοπάροικοι, η ληστρική εκμετάλλευση των χωρικών από τους πλούσιους γαιοκτήμονες, ο σκοταδισμός, οι προλήψεις και οι δεισιδαιμονίες, η εκκλησιαστική καταπίεση, τα εγκλήματα και οι δολοφονίες της Ιεράς Εξέτασης.
Στο κεφ. 2, σελ. 17, αναφέρονται οι Γεωγραφικές Ανακαλύψεις και αθωώνεται η αποικιοκρατία των Ευρωπαίων καθώς το Ν.Β εξηγεί ότι: «…οι Ευρωπαίοι ίδρυσαν αποικίες…εκεί ήρθαν σε επαφή με τους πολιτισμούς αρχαίων λαών, όπως οι Ίνκας και οι Αζτέκοι, αλλά ελάχιστα επηρεάστηκαν από αυτούς. Συχνά οι νέοι κάτοικοι αντιμετώπισαν με περιφρόνηση τους ιθαγενείς και τους εκμεταλλεύθηκαν…». Η αλήθεια βέβαια είναι ότι οι Ευρωπαίοι άποικοι εξαφάνισαν βίαια (σφάζοντας, κλέβοντας, αρπάζοντας, βιάζοντας, λεηλατώντας) το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού των ντόπιων κατοίκων. Στην Αμερική, στην Ασία, στην Αφρική και στην Αυστραλία οι αποικιοκράτες δολοφονούσαν μαζικά, έκαιγαν, ρήμαζαν, οργάνωναν μεταφορές δούλων, έκαναν γενοκτονίες. Με αυτόν τον πλούτο προόδευαν οι μεγάλες δυνάμεις της εποχής (Αγγλία, Γαλλία, Ισπανία κλπ), για αυτό έκαναν εκστρατείες και πολέμους, για αυτό προσπαθούσαν να εξασφαλίσουν εδάφη και πλουτοπαραγωγικές πηγές.
Στο κεφ. 3, σελ. 18 μάλιστα δίνεται και ο ορισμός του καπιταλισμού. Κατά τους συγγραφείς: «Καπιταλισμός ή Κεφαλαιοκρατία: Πρόκειται για ένα οικονομικό σύστημα που βασίζεται στην ανεμπόδιστη λειτουργία της αγοράς, χωρίς την παρέμβαση του κράτους». Μόνο που αυτός είναι ο ορισμός του Φιλελευθερισμού!!! Σε οποιοδήποτε λεξικό στη λέξη Κεφαλαιοκρατία διαβάζουμε το σωστό ορισμό:«οικονομικό σύστημα που βασίζεται στην ύπαρξη μεγάλων ιδιωτικών κεφαλαίων».
Στο Κεφ. 4, σελ. 21, παρουσιάζεται η Γαλλική Επανάσταση. Η Γαλλική Επανάσταση αποτέλεσε κοσμοϊστορικό γεγονός γιατί ταρακούνησε και γκρέμισε την απολυταρχία των βασιλιάδων, κατάργησε τα προνόμια των ευγενών και των αριστοκρατών, ο λαός αναγνωρίστηκε ως πηγή κάθε εξουσίας, τα φυσικά δίκαια του Διαφωτισμού έγιναν πολιτικά δικαιώματα, η αστική τάξη προώθησε τα συμφέροντά της, διαχωρίστηκε το Κράτος από την Εκκλησία και αποτέλεσε τη μήτρα νέων ιδεολογικών ρευμάτων όπως: ο σοσιαλισμός, ο φιλελευθερισμός, ο κοινωνικός ριζοσπαστισμός κλπ. Όπως παρουσιάζεται στο Ν.Β με τις τρεις φάσεις της, την τρομοκρατία («….χιλιάδες Γάλλοι πολίτες εκτελέστηκαν, ως εχθροί του λαού, ενώ την ίδια τύχη είχαν ο βασιλιάς Λουδοβίκος και η βασίλισσα Αντουανέτα…») και την ήττα του Ναπολέοντα στο Βατερλό το 1815 δημιουργούνται ερωτήματα και συγχύσεις.
Μήπως τελικά επιδιώκεται να μείνει ως άποψη στα μυαλά των μαθητών η πάγια θέση των συντηρητικών ιστορικών, ότι τελικά οι επαναστάσεις είναι επικίνδυνες, κακές και «ανθυγιεινές» γιατί οδηγούν στην τρομοκρατία, τη βία, το αίμα και τη δικτατορία;
ΕΝΟΤΗΤΑ 2η: Οι Έλληνες κάτω από την οθωμανική και τη λατινική κυριαρχία (1453-1821).
Στο Κεφ. 1, σελ. 29 με 11 γραμμές παρουσιάζεται η περίοδος της Λατινοκρατίας: Βενετοί κυρίως, Φράγκοι, Γενουάτες, διάφορα τάγματα ιπποτών κλπ. Σύμφωνα με το Ν.Β «οι Έλληνες είχαν αρκετά προβλήματα» υπέστησαν «διακρίσεις» (βαριά φορολογία, αγγαρείες, απαγόρευση συμμετοχής στη διοίκηση) με αποτέλεσμα «…συχνά να προκαλούνται διαμαρτυρίες, ακόμα και εξεγέρσεις…» (Ζάκυνθος 1628).Τελικά οι αιώνες πέρασαν, οι βενετικές κατακτήσεις έπεφταν στα χέρια των Οθωμανών και «οι Βενετοί άρχισαν να γίνονται πιο φιλικοί προς τους Έλληνες, που είχαν αναλάβει το βάρος της άμυνας…οι διακρίσεις περιορίσθηκαν και λόγω της μακραίωνης συνύπαρξης… τους μικτούς γάμους και τις κοινές οικονομικές δραστηριότητες».
Με αυτά τα λόγια εξωραΐζεται μια μαύρη και σκοτεινή περίοδος. Στην πραγματικότητα οι Λατίνοι κατακτητές συναγωνίζονταν σε βαρβαρότητα τους Οθωμανούς. Καταδυνάστευαν τους ντόπιους πληθυσμούς, εφάρμοζαν το φεουδαρχικό σύστημα, επέβαλαν την καλλιέργεια συγκεκριμένων προϊόντων που εμπορεύονταν με αποτέλεσμα οι αγρότες να πεινούν, επέβαλαν ληστρική φορολογία, άρπαζαν τα χωράφια, έκαναν βίαιες στρατολογήσεις σε σημείο αραίωσης των πληθυσμών (ειδικά στα νησιά), επέβαλαν την καταναγκαστική εργασία των κατοίκων στα οχυρωματικά έργα που έκαναν στα λιμάνια, στα κάστρα και στους εμπορικούς σταθμούς. Χιλιάδες παιδιά αρπάζονταν βίαια για να υπηρετήσουν στις βενετσιάνικες γαλέρες. Ο Πάπας και η καθολική εκκλησία ετοίμαζαν αλλεπάλληλα σχέδια για τη μαζική αλλαξοπίστηση των ορθοδόξων της Ανατολής. Αληθινή συμφορά για τις ελληνικές αρχαιότητες ήταν οι εκστρατείες των Λατίνων στην Ανατολή. Λεηλασίες, κλοπές, βομβαρδισμοί μνημείων, καταστροφές σπουδαίων έργων τέχνης.
Μόνο η ελληνική αριστοκρατία των παλιών βυζαντινών γαιοκτημόνων στα Ιόνια και στην Κρήτη συνεργάστηκε με τους Βενετούς, πήρε τίτλους ευγενείας και διοικητικά αξιώματα. Οι δουλοπάροικοι, φτωχοί αγρότες συχνά ξεσηκώνονταν και σφάζονταν από τους χριστιανούς της Δύσης. 6.
Στο Κεφ. 3, σελ. 37 παρουσιάζεται η θρησκευτική και η πολιτική οργάνωση των Ελλήνων. Εκεί εμφανίζονται, εξωραϊσμένα, ως ηγεσία του σκλαβωμένου έθνους το Πατριαρχείο, οι Φαναριώτες και οι κοτσαμπάσηδες.
Μαύρη σελίδα στην ελληνική ιστορία η συνεργασία και οι συναλλαγή της ανώτερης και ανώτατης εκκλησιαστικής ηγεσίας με τους Οθωμανούς. Πατριάρχες, αρχιεπίσκοποι και μητροπολίτες διορίζονταν από το Σουλτάνο. Τα αξιώματα εξασφαλίζονταν με εξαγορά. Βυζαντινισμοί, δολοπλοκίες, φατριασμοί, ραδιουργίες, εξαγορά και δωροδοκίες, τεράστια σκάνδαλα για την αρπαγή του Πατριαρχικού θρόνου. Ο ανώτατος κλήρος ήταν εχθρός κάθε φιλελεύθερης ιδέας, κάθε νεωτερισμού. Παρεμπόδιζαν τη διάδοση των επιστημών, μαίνονταν κατά των φυσικομαθηματικών και της φιλοσοφίας, καταδίκαζαν τον Διαφωτισμό και τη Γαλλική Επανάσταση. Οι ραγιάδες έπρεπε με κάθε τρόπο να είναι νομιμόφρονες. Τη στάση και τη διαφθορά της εκκλησιαστικής ηγεσίας στηλιτεύει και η «Ελληνική Νομαρχία».
Οι Φαναριώτες εμφανίζονται στο Ν.Β ως «μια άλλη ηγετική ομάδα...με αξιόλογη μόρφωση, γνώριζαν ξένες γλώσσες και αναλάμβαναν υψηλά αξιώματα στην οθωμανική διοίκηση. Οι Φαναριώτες, όπως και οι ιεράρχες, ήταν απόλυτα εξαρτημένοι από τις διαθέσεις του κάθε Σουλτάνου…». Οι φαναριώτες ήταν διεφθαρμένοι, άπληστοι για εξουσία και πλούτο, τουρκόφρονες, αδίστακτοι, μηχανορράφοι, χρησιμοποιούσαν κάθε μέσο για να μπουν στην τουρκική διοίκηση και να υπηρετήσουν το Σουλτάνο.
-------------------------------
6. Σιμόπουλος Κυριάκος, Ξενοκρατία, Μισσεληνισμός και Υποτέλεια, εκδ. στάχυ, Αθήνα, 1990, σελ. 313.
Με εξαγορά και μπαξίσια έπαιρναν τη διοίκηση των παραδουνάβιων ηγεμονιών και ύστερα για να καλύψουν τις δαπάνες καταλήστευαν τους ντόπιους πληθυσμούς. Οι Σουλτάνοι τους χρησιμοποιούσαν και ύστερα, αφού πουλούσαν σε άλλους τα αξιώματα, τους έσφαζαν. Ο Αδ. Κοραής τους κορόιδευε, τους χλεύαζε: «Γελώ και μη θέλων οσάκις συλλογισθώ ότι τους νυν ονομαζόμενους και νομιζομένους Άρχοντας των Γραικών προσφυέστατα ήθελε τις συγκρίνει με τα πολλά εκείνα τετράποδα αρχοντόπουλα, όσα βλέπομεν εις τας Αυλάς των μακελείων τρεφόμενα. Λακτίζονται, δάκνονται, τρώγονται συναλλήλως έως φθάση εκάστου η φοβερά της σφαγής ώρα …».8.
Για τους κοτσαμπάσηδες το Ν.Β αναφέρει: «..Οι Τούρκοι αναγκάστηκαν να σεβαστούν την τοπική ηγεσία κάθε χωριού, επειδή οι ίδιοι δεν είχαν κατάλληλα οργανωμένο διοικητικό μηχανισμό για να υπολογίζουν τον φόρο που αναλογούσε σε κάθε κάτοικο. Με το πέρασμα του χρόνου, αρκετοί κοινοτικοί άρχοντες απέκτησαν μεγάλη περιουσία και πολιτική δύναμη». Πώς βρέθηκαν όμως οι Έλληνες κοτσαμπάσηδες μέσα στην Τουρκοκρατία με μεγάλη περιουσία και εξουσία; Το βιβλίο φυσικά δεν απαντά. Οι κοτσαμπάσηδες ήταν: «οι μεγαλύτεροι εχθροί των Ελλήνων. Σέρνονται στα πόδια του Τούρκου και απογυμνώνουν τους συμπατριώτες τους που έπρεπε να υπερασπίζονται και να παρηγορούν…» γράφει ο Άγγλος Thomas Thorton. «Ήταν Τούρκοι κατά την ψυχήν και την καρδιάν και μόνον το όναμά των ήτο χριστιανικόν» γράφει ο Φωτάκος. Τα ίδια ο Καποδίστριας: «Τούρκοι, φέροντες όνομα χριστιανικόν». «Τουρκοκοτσαμπάσηδες» τους αποκαλούσε ο λαός. 9.Ο Άγγλος ιστορικός Φίνλεϋ γράφει: «…η προστασία της Οθωμανικής κυβερνήσεως βαθμιαία δημιουργούσε μια ελληνική αριστοκρατία διοικητικών οργάνων και φοροεισπρακτόρων. Την αριστοκρατία αυτή αποτελούσαν οι Φαναριώτες…και οι κοτσαμπάσηδες…Η ηθική και πολιτική θέση τούτης της τάξης αποδόθηκε με την ονομασία της σαν είδος “ χριστιανών Τούρκων”..». 10. Αυτές λοιπόν ήταν, κατά τους συγγραφείς, οι ηγετικές ομάδες των Ελλήνων.
Στο Κεφ. 4, σελ. 41 το Ν. Β μιλά για τους κλέφτες και τους αρματολούς, χωρίς πολλές εξηγήσεις για τη δράση (χτυπούσαν Τούρκους και Έλληνες δυνάστες), τη ζωή, τις περιπέτειες, τα κοινωνικά χαρακτηριστικά και το αντιστασιακό τους πνεύμα: «…βασικό χαρακτηριστικό των κλεφτών ήταν η εχθρότητα που ένιωθαν για τους Τούρκους, και γενικά για την εξουσία, στοιχείο που τους έκανε αγαπητούς στο λαό. Έτσι, οι κλέφτες έγιναν σύμβολο της αντίστασης των υπόδουλων Ελλήνων ενάντια στους κατακτητές..».Βέβαια δεν υπάρχει καμία αναφορά για ανάλογα ένοπλα σώματα που δρούσαν στις άλλες περιοχές της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας: Σέρβοι χαϊντούκοι, Βούλγαροι χαϊντούτοι, χαΐνηδες στην Κρήτη, πανδώροι στη Ρουμανία κ.α.
Στο Κεφ. 5, σελ. 45 παρουσιάζεται η οικονομική ζωή στην Οθωμανική αυτοκρατορία. Λείπουν κι εδώ αρκετά στοιχεία. Η Οθωμανική Αυτοκρατορία διοικούνταν απολυταρχικά-δεσποτικά. Ο Σουλτάνος είχε απόλυτη εξουσία. Οικοδομήθηκε μία αυτοκρατορία με φεουδαρχικές δομές. Η μεγάλη πλειοψηφία των λαών της αυτοκρατορίας ήταν φτωχοί κτηνοτρόφοι ή δούλευε στα κτήματα των Τούρκων πασάδων και των ντόπιων γαιοκτημόνων, ήταν πάντα φτωχή και στερημένη. Από τον 16-17ο αιώνα το σύστημα παρακμάζει. Η Ευρώπη περνά στον καπιταλισμό, χρησιμοποιεί μαζικά τις μηχανές (εξάπλωση βιομηχανικής επανάστασης), αυξάνει την παραγωγή της ενώ η Οθωμ. Αυτοκρατορία μένει πίσω στη φεουδαρχία. Η παρακμή της Αυτοκρατορίας βαθαίνει. Γίνεται «ο Μεγάλος Ασθενής». Οι πολιτικές και στρατιωτικές εξελίξεις (1774 Κιουτσούκ Καϊναρτζή) ευνοούν τους Έλληνες εμπόρους και καραβοκύρηδες που ταξιδεύουν παντού, πλουτίζουν, μορφώνονται και φέρνουν το διαφωτισμό και τις επαναστατικές ιδέες στην Ελλάδα. Εμπορικό, βιοτεχνικό και παροικιακό κεφάλαιο ασφυκτιούσε μέσα στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Η επανάσταση πλησίαζε.
-------------------------
7. Σιμόπουλος Κυριάκος, Η Διαφθορά της Εξουσίας, εκδ. Στάχυ, Αθήνα, 1992, σελ. 103-106.
8. ό.π, σελ. 90-93.
9. ό.π., σελ. 89.
10. Αντιτετράδια της εκπαίδευσης, Για τον κοινωνικό χαρακτήρα της επανάστασης του 1821(μπροσούρα), Αθήνα, 2006, σελ. 3.
Στο Κεφ. 7, σελ. 54 κάνει την εμφάνισή του ξανά ο μύθος του «Κρυφού σχολειού» ως αποτύπωση στη συλλογική μνήμη των δύσκολων συνθηκών μόρφωσης που επικράτησαν τους πρώτους αιώνες της Τουρκοκρατίας (μέχρι το 17ο αιώνα ισχυρίζεται το βιβλίο). Τώρα πώς η συλλογική μνήμη αποτύπωσε το «κρυφό σχολειό» τον 15ο και 16ο αιώνα και το αποτύπωσε τον 19ο αιώνα σε ζωγραφικό πίνακα ο Γύζης το 1886 και ο Ι. Πολέμης σε ποίημα το 1899 (!!!!) αυτό μόνο με κάποιον μεταφυσικό τρόπο που ξέρουν οι συγγραφείς μπορεί να γίνει. 11.
Στο κεφ. 9, σελ. 63 περιγράφονται τα κυριότερα επαναστατικά κινήματα. Τα κινήματα αυτά (και δεκάδες άλλα μικρότερα) είναι το αποτέλεσμα της καταπίεσης και του αυταρχισμού που βίωναν στην καθημερινή τους ζωή οι φτωχοί αγρότες από τους Οθωμανούς και Έλληνες δυνάστες τους. Τη δίψα των φτωχών κολίγων για «γη και ελευθερία» εκμεταλλεύονταν οι Μεγάλες Δυνάμεις της εποχής (Ισπανοί, Βενετοί, Ρώσοι, Γάλλοι, ο πάπας κ.α.). Για να υπερασπιστούν τις κτήσεις τους, τα λιμάνια τους, τα συμφέροντά τους, για να αποσπάσουν διευκολύνσεις από το Σουλτάνο, κατέφευγαν στον πόλεμο. Χρησιμοποιούσαν τους Έλληνες ως δυνάμεις αντιπερισπασμού.
Όταν ο πόλεμος τελείωνε οι Ευρωπαίοι έπαιρναν ό,τι ήθελαν από το Σουλτάνο, υπέγραφαν συνθήκες και εγκατέλειπαν τους επαναστατημένους Έλληνες στα χέρια του τούρκικου στρατού. Ερήμωναν τα χωριά και τα νησιά από τις σφαγές και τις λεηλασίες. Οι ραγιάδες λούφαζαν από το φόβο μέχρι τον επόμενο ξεσηκωμό.
Άξεστοι, αγράμματοι, βάρβαροι πολεμιστές, οι στρατηγοί των Ευρωπαίων ρήμαζαν και αυτοί τον τόπο με τις αρπαγές, τις βίαιες επιστρατεύσεις, τις κλοπές, τις λεηλασίες. Το 1687, στις 26 Σεπτέμβρη, ο Βενετός στρατηγός Μοροζίνι δε δίστασε να βομβαρδίσει την Ακρόπολη και να ανατινάξει τον Παρθενώνα!!!! Το γεγονός εμφανίζεται στη σελ. 125 του Ν.Β (ματιά στο παρελθόν: Πολύπαθη Ακρόπολη) χωρίς άλλα στοιχεία για τις καταστροφές που προξένησαν οι ευρωπαϊκές αποστολές στα αρχαία μνημεία του τόπου.
Στην ενότητα λείπουν οι αναφορές στην καθημερινή ζωή των ραγιάδων: χαρές και λύπες, ήθη, έθιμα, συνήθειες, σχέσεις που είχαν μεταξύ τους, γιορτές, πανηγύρια, θρύλοι, γλώσσα, ασχολίες, πνευματική ζωή κλπ.
ΕΝΟΤΗΤΑ 3η: Η Μεγάλη Επανάσταση (1821-1830)
Αυτή η ενότητα είναι η πιο εκτεταμένη (18 κεφάλαια, 74 σελίδες). Εδώ οι συγγραφείς αφηγούνται τα γεγονότα από το Μάρτη του 1821 μέχρι την ελληνική ανεξαρτησία το 1832. Οι συγγραφείς παρουσιάζουν τα κυριότερα ιστορικά γεγονότα κυρίως κατά τόπους και δίνουν έμφαση στη δράση κάποιων σημαντικών ηρωικών προσώπων. Ακολουθούν δηλαδή το μοντέλο της ιδεαλιστικής, συντηρητικής ιστοριογραφίας. Τα γεγονότα αποκόβονται από το πλαίσιο τους, δεν έχουν χρονική σειρά, δημιουργείται σύγχυση, γίνονται ανούσιες επαναλήψεις. Μαθητές 11-12 ετών είναι αναγκασμένοι να απομνημονεύουν γεγονότα, ηρωικές πράξεις, μάχες, ημερομηνίες, χωρίς να μπορούν να κατανοήσουν, πώς όλα αυτά συνδέονται και εξελίσσονται.
Στο κεφ.1 παρουσιάζεται η Φιλική Εταιρεία. Οι λαοί της Ευρώπης ζητούν να αποτινάξουν τις μοναρχίες, απαιτούν συνταγματικά δικαιώματα. Βρίσκουν απέναντί τους την Ιερά Συμμαχία. Το 1820-21 καταστέλλονται οι επαναστάσεις στην Ισπανία και στην Ιταλία . Στο κεφ. 2 η ελληνική εξέγερση ξεκινά στη Μολδοβλαχία. Η Ιερά Συμμαχία καταδικάζει την επανάσταση και κάνει ό,τι μπορεί να την καταπνίξει. Στο συνέδριο του Λάιμπαχ θριαμβεύει ο Μέτερνιχ, ο κατεξοχήν εκπρόσωπος της ευρωπαϊκής δεσποτείας (εμφανίζεται στη σελ. 140 να συγκρούεται με τον Καποδίστρια, λες και είχαν προσωπικές διαφωνίες).
--------------------------------
11. Σημειώνουμε εδώ πως το παλαιότερο βιβλίο που διδασκόταν στην Στ΄Δημοτικού ξεκαθάριζε πως πρόκειται για θρύλο. Στα νεότερα χρόνια, ΟΕΔΒ, εκδ. 2000, σελ. 55
Στο κεφ. 3 η επανάσταση εξαπλώνεται στην Πελοπόννησο: «…αρχές του 1821 οι φιλικοί Παπαφλέσσας και Κολοκοτρώνης, έφτασαν στην Πελοπόννησο και συνεργάστηκαν με τους προκρίτους και τους αρχιερείς για το συντονισμό του αγώνα…». Στην πραγματικότητα κοτσαμπάσηδες και ιεράρχες δίσταζαν και έκαναν ό,τι περνούσε από το χέρι τους για να αναβάλλουν την επανάσταση. Ο Π.Π Γερμανός έβριζε τον Παπαφλέσσα (τον αποκαλούσε: «άρπαγα, εξωλέστατον, αλιτήριον, ασυνείδητον, απατεώνα» που δε φρόντιζε για τίποτε άλλο «ειμή τίνι τρόπω να ερεθίση την ταραχήν του έθνους διά να πλουτίση εκ των αρπαγών») και τον φυλάκισε στο Μέγα Σπήλαιο από όπου δραπέτευσε. 12. Σημειώνουμε εδώ ότι το παλιό βιβλίο της Στ΄ Δημοτικού (Στα νεότερα χρόνια) ξεκαθάριζε τον εθνικό μύθο για το λάβαρο της Αγίας Λαύρας και για την προεπαναστατική σύσκεψη στη Βοστίτσα όπου οι κοτσαμπάσηδες και ο Π.Π. Γερμανός αποφάσισαν να αναβάλλουν την επανάσταση (σελ. 96 και 101). Τα γεγονότα όμως τους πρόλαβαν. Η Επανάσταση είχε ξεκινήσει σε πολλά σημεία. Τίποτε πια δεν τη σταματούσε.
Στο κεφ. 4, σελ. 86-87 παρουσιάζονται τα κέντρα της επανάστασης στη Στερεά Ελλάδα, ο θάνατος του Διάκου στην Αλαμάνα και το χάνι της Γραβιάς, Μάης του 1821 (ο Οδ. Ανδρούτσος στη συνέχεια εξαφανίζεται!!!).
Από τη Στερεά Ελλάδα στο κεφ. 5 πηγαίνουμε στα νησιά του Αιγαίου σελ. 91. Εδώ αναφέρονται τα νησιά που πήραν μέρος στην επανάσταση και ηρωικοί καπεταναίοι. Περιγράφονται οι ναυτικές πολεμικές επιχειρήσεις: πολιορκία παραθαλάσσιων κάστρων, οι καταδρομές στα παράλια της Μ. Ασίας και οι ναυμαχίες με τη χρήση των πυρπολικών. Επίσης αναφέρεται η καταστροφή της Χίου, Απρίλης 1822. Το 1824 εμφανίζεται ο τουρκοαιγυπτιακός στόλος που καταστρέφει την Κάσο και τα Ψαρά και το κεφάλαιο καταλήγει με τη νίκη του Μιαούλη στη ναυμαχία του Γέροντα τον Αύγουστο του 1824.
Στο κεφ. 6 φεύγουμε από τα νησιά και πηγαίνουμε στην Ήπειρο, τη Θεσσαλία και τη Μακεδονία όπου η επανάσταση δεν μπορεί να επικρατήσει. Η τραγωδία στο Πέτα (Ιούλιος 1822) δεν χρεώνεται στον Αλ. Μαυροκορδάτο που οδήγησε το ελληνικό σώμα σε μάχη κατά παράταξη και χωρίς ιππικό. Κατά τους συγγραφείς η τραγική ήττα οφειλόταν στο ότι οι ελληνικές δυνάμεις δεν είχαν την απαιτούμενη οργάνωση ενώ οι Τούρκοι ήταν πολυάριθμοι.13.
Στο κεφ. 7, σελ. 99, περιγράφεται η άλωση της Τριπολιτσάς. Εδώ φαίνεται οι Τούρκοι να μην αντιδρούν. Ωστόσο ο Χουρσίτ είχε στείλει στρατεύματα για να λύσουν την πολιορκία τα οποία ανακόπηκαν στη Στερεά Ελλάδα. Τα γεγονότα αυτά όμως έχουν παρουσιαστεί στο 4ο κεφ.
Το κεφ. 8, σελ. 103, έχει τίτλο: οι αγώνες του Κανάρη. Εδώ αναλύεται η δράση των πυρπολικών την οποία έχουμε ξαναδεί στη σελ. 91 και εξιστορείται συνολικά η δράση του Κ. Κανάρη από το 1822 μέχρι το 1825 και μετά την Απελευθέρωση.
Στο κεφ. 9, σελ. 107, από τους αγώνες του Κανάρη στη θάλασσα, επιστρέφουμε στο 1822, στην εκστρατεία του Δράμαλη και την καταστροφή στα Δερβενάκια όπου η στρατιωτική ιδιοφυία του Κολοκοτρώνη σώζει την επανάσταση.
Το κεφ. 10, σελ. 111, έχει τίτλο ο Μάρκος Μπότσαρης. Εδώ παρουσιάζεται η πρώτη πολιορκία του Μεσολογγίου και η δράση του Μ. Μπότσαρη μέχρι τον ηρωικό του θάνατο στο Κεφαλόβρυσο το 1823.
----------------------------
12. Σταματόπουλος Τάκης, Ο Π.Π. Γερμανός χωρίς θρύλο, εκδ. Κάλβος, Αθήνα, χ.η., σελ. 14-16.
13. Ο Αλ. Μαυροκορδάτος άσχετος με τα στρατιωτικά αλλά υπερφίαλος, αλαζόνας, φιλόδοξος ήθελε απαραίτητα να δρέψει και στρατιωτικές δάφνες. Στο Πέτα κατάστρεψε την επανάσταση στη Δυτ. Ελλάδα, αφάνισε τους φιλέλληνες και έκτοτε δεν πήρε μέρος σε καμία μάχη.
Το κεφ. 11. σελ. 115, έχει τίτλο ο Ιμπραήμ στην Πελοπόννησο-ο Παπαφλέσσας. Οι αιγυπτιακές δυνάμεις καταστρέφουν τα Ψαρά και την Κάσο και αποβιβάζονται στην Πελοπόννησο (έχει αναφέρει τη συνεργασία Τούρκων-Αιγυπτίων στη σελ. 91, κεφ.5 !!). Οι Έλληνες έχουν διχαστεί από «εμφύλιες διαμάχες» που οφείλονται σε προσωπικά συμφέροντα, τοπικές διενέξεις και μικροψυχίες..» (σελ. 116) και ο Κολοκοτρώνης, (αφού θριαμβεύει στα Δερβενάκια, σελ. 107, βρίσκεται στη φυλακή!! Ο Παπαφλέσας πολεμά ηρωικά και σκοτώνεται στο Μανιάκι προσπαθώντας να σταματήσει τον Ιμπραήμ. Ο Κολοκοτρώνης κράτα την Πελοπόννησο επαναστατημένη με τον κλεφτοπόλεμο και με το «τσεκούρι και φωτιά στους προσκυνημένους» που δεν αναφέρεται. Τακτικές αναποτελεσματικές και «ευτυχώς» που η επαναστατική Κυβέρνηση ανέθεσε την οργάνωση τακτικού στρατού στον Γάλλο Κάρολο Φαβιέρο. Είναι φανερό πως η συγγραφική ομάδα πέφτει σε σωρεία λαθών και αντιφάσεων και σκορπά τη σύγχυση στους μαθητές.
Κοτζαμπάσηδες, φαναριώτες, ιεράρχες και πλούσιοι καραβοκύρηδες επεδίωκαν να διατηρήσουν όσα κατείχαν επί τουρκοκρατίας και απαιτούσαν πλήρη νομή της εξουσίας και των εθνικών γαιών. Ο εμφύλιος πόλεμος υποδαυλίζεται από την Αγγλία και τη Γαλλία που θέλουν με κάθε τρόπο να ελέγξουν τους επαναστατημένους Έλληνες. Η ελληνική Κυβέρνηση (Α. Μαυροκορδάτος-Κωλέτης) γίνεται υποχείριο της εξωτερικής πολιτικής της Γαλλίας και της Αγγλίας. Τα αγγλικά δάνεια κατασπαταλώνται άσκοπα, εξοντώνονται, φυλακίζονται ή δολοφονούνται πλήθος λαϊκοί αγωνιστές: Πάνος Κολοκοτρώνης , Οδ. Ανδρούτσος, Παν. Καρατζάς, ο Μπαλής στην Άνδρο, ο Οικονόμου στην Ύδρα κ.α. Το 1825 Η Κυβέρνηση ετοιμάζει ένα θλιβερό κείμενο, την Πράξη Υποτέλειας, στην οποία εκλιπαρούν την Αγγλία να κάνει την Ελλάδα προτεκτοράτο της: «Το Ελληνικόν Έθνος, δυνάμει της παρούσης πράξεως θέτει εκουσίως την Ιεράν Παρακαταθήκη της αυτού Ελευθερίας, Εθνικής Ανεξαρτησίας και της πολιτικής αυτού υπάρξεως υπό την μοναδικήν υπεράσπισιν της Μεγάλης Βρετανίας».
Το κεφ. 12, σελ. 119 έχει τίτλο «η δεύτερη πολιορκία του Μεσολογγίου-ο Διονύσιος Σολωμός» όπου περιγράφεται η πολιορκία, η έξοδος και μας πληροφορεί ότι «…ο εθνικός μας ποιητής Δ. Σολωμός από τη Ζάκυνθο, έγραψε το έργο “Ελεύθεροι Πολιορκημένοι”».
Στο κεφ. 13, σελ. 123 περιγράφονται «οι αγώνες του Καραϊσκάκη» από τον Απρίλη του 1826 μέχρι το θάνατό του τον Απρίλη του 1827. Η τεράστια καταστροφή στον Ανάλατο (μεγάλες απώλειες, παράδοση της φρουράς της Ακρόπολης, τέλος της επανάστασης στη Στερεά) οφείλεται στο «πεσμένο ηθικό των στρατιωτών». Ξέρουμε όμως ότι την ευθύνη είχαν οι Άγγλοι Κόχραν και Τσώρτς που διέταξαν την κατά μέτωπο σύγκρουση με τους Τούρκους στο πεδίο του Ανάλατου, χωρίς ιππικό και εφεδρείες. 14.
Στο κεφ. 14, σελ. 127 παρουσιάζεται ο Φιλελληνισμός χωρίς να εξηγείται ότι αυτός ήταν αποτέλεσμα της Γαλλικής Επανάστασης και του κινήματος του Ρομαντισμού. Οι λαοί της Ευρώπης ζητούσαν ελευθερία, Σύνταγμα, πολιτικά δικαιώματα και καταστροφή της μοναρχίας. Απέναντί τους υψώνονταν η Ιερά Συμμαχία, οι ραδιουργίες του Μέτερνιχ, οι συντηρητικές κυβερνήσεις που υποπτεύονταν και εξόντωναν με τις αστυνομίες τους κάθε επαναστατική φωνή. Στον ηρωικό αγώνα των Ελλήνων, οι Ευρωπαίοι έβλεπαν τους δικούς τους πόθους για ελευθερία. Μέσα στους αγνούς φιλέλληνες υπήρξαν βέβαια και πράκτορες, μισθοφόροι, τυχοδιώκτες, άνεργοι αξιωματικοί οι οποίοι επιστρατεύτηκαν από τις Μεγάλες Δυνάμεις για να ελέγξουν και να ξεστρατίσουν το κίνημα του Φιλελληνισμού.
-----------------------------------
14. Κόχραν και Τσώρτς ήταν μισθοφόροι, επαγγελματίες στρατιωτικοί στην υπηρεσία της αγγλικής εξωτερικής πολιτικής. Έχει διατυπωθεί η άποψη πως επίτηδες επιδίωξαν την στρατιωτική συντριβή των Ελλήνων στη Στερεά και το θάνατο του Καραϊσκάκη, αφού η Αγγλία επέμεναν στη δημιουργία ενός μικρού ελληνικού κρατιδίου μέχρι τον Ισθμό. Για το βίο και την πολιτείας τους δες: Σιμόπουλος Κυριάκος, Ξενοκρατία, Μισσεληνισμός και Υποτέλεια, εκδ. στάχυ, Αθήνα, 1990, σελ. 419-426.
Το κεφ. 15, σελ. 131 έχει τίτλο: Η παρέμβαση των Μεγάλων Δυνάμεων και η ναυμαχία του Ναυαρίνου. Οι συγγραφείς εκτιμούν ότι οι Μεγάλες δυνάμεις είχαν αρχικά αρνητική στάση αλλά μετά, λόγω των αντικρουόμενων συμφερόντων τους, κράτησαν πιο ευνοϊκή στάση. Αθωώνονται με αυτό τον τρόπο από τις ευθύνες τους για τον Εμφύλιο πόλεμο, τη δημιουργία των τριών κομμάτων (Γαλλικό-Αγγλικό-Ρωσικό), τις συνεχείς επεμβάσεις τους στα πολιτικά ζητήματα, την επιβολή των περιορισμένων συνόρων, το άδικο αίμα που χύθηκε για 10 ολόκληρα χρόνια για να φτιαχτεί στο τέλος ένα ακρωτηριασμένο κρατίδιο, χωρίς οικονομικούς πόρους και ξένο μονάρχη.
Στο κεφ. 16, σελ. 135 περιγράφονται «οι Εθνοσυνελεύσεις και η πολιτική οργάνωση του Αγώνα». Παρά τις αντιθέσεις και τις συγκρούσεις οι Έλληνες ζητούσαν να οργανωθεί ένα ελεύθερο, δημοκρατικό κράτος με ισονομία και ισοπολιτεία. Αυτοί οι πόθοι δεν δικαιώθηκαν. Αντίθετα τα τρία κόμματα δημιούργησαν ένα εξαρτημένο κρατίδιο με θεσμούς πολύ πίσω ακόμα και από τις προεπαναστατικές διακηρύξεις.
Στο κεφ. 17, σελ. 17 παρουσιάζεται ο Καποδίστριας και το έργο του. Η δολοφονία του αποδίδεται στον συγκεντρωτισμό του και στη σύγκρουσή του με τοπικά συμφέροντα. Στην πραγματικότητα ο Καποδίστριας, παιδί της απολυταρχίας, κυβέρνησε αυταρχικά, δεν εμπιστεύτηκε τις λαϊκές δυνάμεις, δεν μοίρασε τις εθνικές γαίες. Ο λαός κουρασμένος από τον πόλεμο, τη φτώχεια και την πείνα, αδιαφόρησε. Εύκολα το γαλλικό και αγγλικό κόμμα (κοτσαμπάσηδες, πλοιοκτήτες, φαναριώτες κλπ), τα οποία θεωρούσαν τον Καποδίστρια πράκτορα των Ρώσων, σταμάτησαν το πραγματικά ανορθωτικό του έργο με τη δολοφονία του.
Στο κεφ. 18, σελ. 143 παρουσιάζεται «το τέλος της επανάστασης και η ελληνική ανεξαρτησία».
Με τον τρόπο που παρουσιάζονται τα γεγονότα είναι φανερό πως θα υπάρξουν μέσα στις τάξεις μεγάλες δυσκολίες για τους μαθητές και τους εκπαιδευτικούς. Πέρα από τις ιδεολογικές εμμονές, τα λάθη και τις παραλείψεις οι συγγραφείς έχουν κάνει ένα σοβαρό παιδαγωγικό σφάλμα (;). Το βιβλίο απευθύνεται σε μαθητές Δημοτικού και όχι σε φοιτητές. Είναι αδύνατον να συγκρατηθούν και να οργανωθούν όλα αυτά. Οι μάχιμοι δάσκαλοι πρέπει πάλι να αγωνιστούν για να ξεπεράσουν τον σκόπελο. Ένας λιγόλογος, συγκεντρωτικός χάρτης με τα κυριότερα γεγονότα χωρισμένα σε περιόδους π.χ η φάση των επιτυχιών 1821-24, η φάση της κάμψης 1825-27 και 1827-1832 προς την ανεξαρτησία, προφανώς θα βοηθούσε τους μαθητές να οργανώσουν στοιχειωδώς όλες αυτές τις πληροφορίες με τις οποίες βομβαρδίζονται.
ΕΝΟΤΗΤΑ 4η: Η Ελλάδα στον 19ο αιώνα
Η συγγραφική ομάδα συνεχίζει να εξιστορεί τα γεγονότα με τον ίδιο τρόπο. Χειρουργικές επεμβάσεις στα γεγονότα, επιλεκτική μνήμη, ασύνδετες πληροφορίες, επαναλήψεις και σύγχυση.
Στο κεφ. 1, σελ. 151 περιγράφεται η βασιλεία του Όθωνα και ο Ιωάννης Κωλέττης. Οι Μεγάλες Δυνάμεις εμφανίζονται να εγγυώνται τα σύνορα, το πολίτευμα και την ανεξαρτησία της χώρας, αθωώνονται έτσι για τις εγκληματικές τους παρεμβάσεις που στοίχησαν ποταμούς αίματος. Οι Βαυαροί εμφανίζονται να παίρνουν δραστικά μέτρα για την ανασυγκρότηση του κράτους, τη διοίκηση, τη δικαιοσύνη, την παιδεία, την οικονομία. Αθωώνονται για την συμπεριφορά τους απέναντι στους ρακένδυτους Έλληνες. Περιφρόνησαν καθετί ελληνικό, φέρθηκαν σαν δυνάμεις κατοχής, περιφρόνησαν τους αγωνιστές και τους μετέτρεψαν σε ζητιάνους ή ληστές, κανένα σχέδιο για το μοίρασμα της γης, καμιά προσπάθεια για την οικονομική ανασυγκρότηση, κατασπατάλησαν τα χρήματα του εθνικού ταμείου και η Ελλάδα ζούσε πάντα στο φάσμα της χρεοκοπίας. Ο λαός τους έβριζε «βαυαρική ακρίδα». Τα ανεκπλήρωτα όνειρα για «γη, σύνταγμα και ελευθερία» γίνονται εξεγέρσεις (1843 και 1862) και οδηγούν στην εκθρόνιση του Όθωνα.
Θετικά εμφανίζεται και ο Κωλέττης, ο εμπνευστής της Μεγάλης ιδέας. Άνθρωπος του Αλή Πασά, πράκτορας της Γαλλίας, αναδείχτηκε με εκλογές βίας και νοθείας, λαϊκιστής, ραδιούργος, δημαγωγός, η ενσάρκωση της διαφθοράς, διασπάθισε το δημόσιο χρήμα για να ταΐζει τα τρωκτικά της κομματικής του φατρίας. Η Μεγάλη Ιδέα χρησιμοποιήθηκε από τη βασιλεία ως αφιόνι για το λαό για να ξεπερνώνται τα εσωτερικά προβλήματα. Μεγάλη Ιδέα με απελευθέρωση των υπόδουλων Ελλήνων και η πρωτεύουσα στην Πόλη, αυτά ήταν τα συνθήματα του Κωλέττη και του Βασιλιά. Απελευθέρωση των αλύτρωτων με ένα ανοργάνωτο, διεφθαρμένο κράτος, άθυρμα στα χέρια των Άγγλων και Γάλλων, χωρίς παιδεία, χρηστή διοίκηση, με εξαθλιωμένο το λαό και ανυπόληπτη χώρα. Σε όλο τον 19ο αιώνα η Μεγάλη Ιδέα υπήρξε πηγή ταπεινώσεων και εθνικών συμφορών (Κριμαϊκός πόλεμος 1854-1857, το «μαύρο» 1897 κλπ). 15.
Στο κεφ. 2, σελ. 155 παρουσιάζεται η βασιλεία του Γεώργιου Α΄και ο Χαρ. Τρικούπης. Στη σελ. 156 περιγράφεται η βιομηχανική επανάσταση και το κείμενο καταλήγει: «…η Βιομηχανική Εποχή είχε και θλιβερές συνέπειες, όπως οι άσχημες συνθήκες διαβίωσης στις μεγάλες πόλεις και η εκμετάλλευση της παιδικής εργασίας». Κουβέντα βέβαια για τον καπιταλισμό, την υπερεκμετάλλευση της εργατικής τάξης, τις ατελείωτες ώρες και τις βάρβαρες συνθήκες εργασίας, τους μισθούς πείνας, τη λεηλασία των πρώτων υλών από τις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις σε όλες τις ηπείρους, τις πρώτες προσπάθειες οργάνωσης του εργατικού κινήματος, το σοσιαλισμό και τη μαρξιστική θεωρία, τους εργατικούς αγώνες και τις λαϊκές εξεγέρσεις.
Στο κεφ. 3, σελ. 159, περιγράφονται τα επαναστατικά κινήματα στη Μακεδονία και την Κρήτη αποκομμένα εντελώς από το πλαίσιο και την εξωτερική πολιτική των Μεγάλων Δυνάμεων που κάνουν ωμές επεμβάσεις, αλλάζουν και χαράζουν σύνορα, σταματούν εξεγέρσεις, επιβάλλουν αποφάσεις, προστατεύουν ή ακρωτηριάζουν το «Μεγάλο Ασθενή», την Οθωμανική Αυτοκρατορία, χειρίζονται τον αλυτρωτισμό των βαλκανικών λαών ανάλογα με τα συμφέροντά τους. Όλα αυτά αναλύονται στο κεφ. 6, σελ. 171 (Η κρίση στα Βαλκάνια) με αποτέλεσμα φυσικά να μην μπορούν να συνδεθούν.
Στο κεφ. 4, σελ. 163, δίνεται μια συνοπτική εικόνα για την Ελλάδα στα τέλη του 19ου αιώνα. Επαναλαμβάνονται όσα είχε πει για την πολιτική κατάσταση και την πτώχευση στο κεφ. 2. Ο αιώνας λήγει για την Ελλάδα με μια ταπεινωτική ήττα το 1897 και την επιβολή του Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου, προϊόντα της Μεγάλης Ιδέας του Παλατιού και της δράσης των «Εθνικών Εταιρειών».16.
Τέλος στο κεφ. 5, σελ. 167 παρουσιάζεται ο ελληνισμός της Θράκης, της Μ. Ασίας και του Πόντου.
ΕΝΟΤΗΤΑ 5η: Η Ελλάδα στον 20ο αιώνα
Από τη σελ. 176 έως του τέλους του βιβλίου περιγράφονται όλα τα γεγονότα του 20ου αιώνα απ΄ τον μακεδονικό αγώνα μέχρι τις μέρες μας. Μέσα σε αυτόν τον αιώνα η Ελλάδα γνώρισε δύο Βαλκανικούς πολέμους, δύο Παγκόσμιους Πολέμους, δύο ξενικές κατοχές, μία εθνική καταστροφή (τον ξεριζωμό του μικρασιατικού ελληνισμού), δύο εμφύλιους σπαραγμούς, τρεις δικτατορίες, δεκάδες πραξικοπήματα, την ξένη προστασία και τις ωμές επεμβάσεις στα εσωτερικά της. Είναι πρόκληση για κάθε ιστορικό. Δυστυχώς κι εδώ οι συγγραφική ομάδα παρουσιάζει επιλεκτική μνήμη.
--------------------------------
15. Για τον Κωλέττη: Σιμόπουλος Κυριάκος, Η Διαφθορά της Εξουσίας, εκδ. Στάχυ, Αθήνα, 1992, σελ. 151-154.
16. Για το μαύρο 1897 δες :Γιανουλόπουλος Γ., «Η ευγενής μας τύφλωσις…» εξωτερική πολιτική και «εθνικά θέματα» από την ήττα του 1897 έως την Μικρασιατική κατστροφή, εκδ. Βιβλιόραμα, Αθήνα, 1999.
Ο διχασμός βενιζελικών και βασιλικών περιορίζεται στις διαφορετικές απόψεις του Βενιζέλου και του βασιλιά Κωνσταντίνου για τη συμμετοχή ή όχι της Ελλάδας στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο (σ. 191). Τα ίδια και ο Εμφύλιος του 1947, αποδίδεται αποκλειστικά σε «λάθη και παραλείψεις των δύο πλευρών καθώς και παρεμβάσεις των ξένων δυνάμεων…» (σελ.213). Αυτή η απλοϊκή και λανθασμένη ερμηνεία, δημιουργεί την εντύπωση ότι οι πολιτικές συγκρούσεις, δεν έχουν κοινωνική, οικονομική, πολιτισμική βάση και επιπλέον είναι «επικίνδυνες», επομένως καλό είναι οι διαφορές να λύνονται σε ένα κλίμα «συναίνεσης, ταξικής συνεργασίας και εθνικής συνοχής».
Επίσης η Οκτωβριανή Επανάσταση αναφέρεται χωρίς καμία αναφορά στον κομμουνισμό και την επίδραση που είχε αυτός στους εργατικούς και κοινωνικούς αγώνες που αναπτύχθηκαν σε όλο τον κόσμο κατά τον 20ο αιώνα (σελ. 192). Προφανώς πρόκειται για ένα «ενοχλητικό» γεγονός που δύσκολα μπορεί να αναφέρει κανείς χωρίς να προχωρήσει σε «πολύπλοκες εξηγήσεις και αξιολογικές κρίσεις». Βέβαια υπάρχει και η κωμική πλευρά καθώς στο Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο με τους Συμμάχους συντάσσεται κι ένα κράτος με το όνομα Ρωσία (δεν υπήρχε τότε) και προφανώς οι συγγραφείς εννοούν την Σοβιετική Ένωση (σελ. 205). Ούτε κουβέντα βέβαια για την εργατική τάξη που εκείνη την περίοδο έκανε τα πρώτα της οργανωτικά βήματα: ίδρυση ΓΣΕΕ και ΣΕΚΕ (ΚΚΕ), πρώτες μαχητικές απεργίες και διεκδικήσεις κλπ.
Στην περιγραφή της μικρασιατικής εκστρατείας και της Καταστροφής, κεφ. 5, σελ. 195, υποβαθμίζονται οι ευθύνες του Βασιλιά. Μετά το 1920 ανέλαβαν την διακυβέρνηση της χώρας οι αντιβενιζελικοί με ρητή εκλογική εντολή την κατάπαυση του πολέμου. Γρήγορα ξέχασαν την υπόσχεση που τους ανέδειξε στην εξουσία. Ήθελαν να κερδίσουν και αυτοί τη δόξα του Βενιζέλου για τις νίκες και θέλησαν να αποδείξουν πως μπορούν να εκφράσουν καλύτερα τα συμφέροντα του μεγάλου ελληνικού κεφαλαίου. Έτσι συνέχισαν τον πόλεμο στα βάθη της Ανατολίας, πολύ έξω από τη ζώνη που προέβλεπε η συνθήκη των Σεβρών. Το μοίρασμα των εδαφών από τις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις και η προέλαση του ελληνικού στρατού προκάλεσαν εξέγερση του ντόπιου τουρκικού πληθυσμού απέναντι στους κατακτητές. Ο τούρκικος εθνικός στρατός του Κεμάλ Ατατούρκ πύκνωσε και ενισχύθηκε γιατί ήταν ο μόνος που αντιστεκόταν. Οι προπολεμικές τουρκικές θηριωδίες σε βάρος του χριστιανικού πληθυσμού όχι απλά συνεχίστηκαν από τον κεμαλικό στρατό, αλλά βρήκαν και μεγάλη νομιμοποίηση και απήχηση μέσα στους μουσουλμανικούς πληθυσμούς. Απέναντι σε αυτόν τον ενθουσιώδη εθνικιστικό στρατό ο ελληνικός στρατός βρέθηκε με ένα επιτελείο ανίκανων στρατιωτικών, κουρασμένος, δυσκίνητος, χωρίς ανεφοδιασμό και στατικός. Στο διπλωματικό επίπεδο πολύ εύκολα οι «σύμμαχοι» της Αντάντ εγκατέλειψαν την Ελλάδα και έκλεισαν οικονομικές και στρατιωτικές συμφωνίες με τον Κεμάλ. Η Ελλάδα παρέμενε μόνη της να συνεχίζει έναν πόλεμο πού ήδη είχε χαθεί. Οι σφαγές στον Πόντο και την Ιωνία, το κάψιμο της Σμύρνης, η ανταλλαγή των πληθυσμών ήταν το τέλος της Μεγάλης Ιδέας.
Στο κεφ. 6, σελ. 201, αναφέρεται ο Μεσοπόλεμος. Η δικτατορία του Μεταξά παρουσιάζεται ως αποτέλεσμα της ασυνεννοησίας των πολιτικών κομμάτων και της κοινωνικής αναταραχής (απεργίες, διαδηλώσεις Θεσ/νίκη Μάης 1936 κλπ). Ο Μεταξάς παρά τις διώξεις που ασκεί στους πολιτικούς του αντιπάλους, παρουσιάζεται έμπειρος στρατιωτικός, διορατικός (είχε προβλέψει τον πόλεμο, είχε προετοιμάσει το στρατό, καταστρώνοντας ακόμα και σχέδια) και αγγλόφιλος!!! Η προσπάθεια αποκατάστασης και εξωραϊσμού της δικτατορίας του Μεταξά είναι εμφανής. Δεν υπάρχει χώρος για τις φυλακίσεις, τις εξορίες, τις εκτοπίσεις, τα βασανιστήρια του Μανιαδάκη, τις δηλώσεις μετάνοιας, τη λογοκρισία, το πιστοποιητικό κοινωνικών φρονημάτων την προσπάθεια εκφασισμού της νεολαίας με την δράση της ΕΟΝ κλπ. Δεν χωρούν εδώ οι ρεμούλες του καθεστώτος, οι αποικιοκρατικές συμβάσεις με το αγγλικό και το ελληνικό κεφάλαιο, η απαγόρευση του συνδικαλισμού και των απεργιών. Είναι τυχαίο πως το καθεστώς Μεταξά και τη χούντα των συνταγματαρχών θαυμάζουν, αναπολούν και έχουν ως πρότυπο όλες οι νεοναζιστικές και ακροδεξιές οργανώσεις; 17.
Στο κεφ. 9, σελ. 213 η ενότητα που αναφέρεται στη δεκαετία του 1940 και τα γεγονότα της κατοχής, της αντίστασης και του εμφυλίου φέρει τον τίτλο : «Μια δεκαετία αγώνων και θυσιών για την ελευθερία (1941-1949)», ενοποιώντας έτσι κάτω από το συγκεκριμένο τίτλο διαφορετικές ιστορικές φάσεις και γεγονότα. Το δικαιολογημένο ερώτημα είναι αφού ο πόλεμος τελείωσε το 1944, ποιοι με ποιον μάχονταν για την ελευθερία της Ελλάδας μέχρι το 1949; Το κείμενο που ακολουθεί στη συγκεκριμένη ενότητα, δεν δικαιώνει τον παραπάνω τίτλο επαναλαμβάνοντας το γνωστό ιστορικό σχήμα του «αδελφοκτόνου εμφυλίου» που ακολουθεί η σχολική ιστορία μετά τη μεταπολίτευση και αντιγράφει αυτούσια τμήματα του προηγούμενου βιβλίου που αντικαθιστά. Έτσι όμως, οι αντιφάσεις που προκύπτουν από το συνδυασμό τίτλου και κειμένου δημιουργούν ακόμα πιο καυτά ερωτήματα ιδιαίτερα στον ενήλικο αναγνώστη. Είναι αλήθεια πως οι αντιστασιακές οργανώσεις δημιουργήθηκαν με την «ηθική και υλική υποστήριξη της Βρετανίας»; Ποιος ήταν ο ρόλος του ΚΚΕ στην ίδρυση του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ, του μεγαλύτερου αντάρτικου στρατού στην Ευρώπη; Ποιοι βασανίζονταν στα μπουντρούμια των Γερμανών και ποιοι εκτελούνταν στα μπλόκα, στην Καισαριανή και στο Χαϊδάρι; Ποιοι αποτελούσαν τις δοσίλογες Κυβερνήσεις, ποιοι πλούτισαν από την μαύρη αγορά και οδήγησαν 300.000 Έλληνες στο θάνατο από τον λιμό; Ποιοι σταμάτησαν την επιστράτευση των εργατών που θα οδηγούνταν στη Γερμανία και την προσάρτηση της Μακεδονίας από τους Βούλγαρους; Αλήθεια «..οι πράξεις αντίστασης προκαλούσαν τα αντίποινα των κατακτητών..» και όχι η ναζιστική-φασιστική ιδεολογία; Πώς αυτοί που αγωνίστηκαν για την ελευθερία στο μεγάλο αντιφασιστικό πόλεμο και την αντίσταση την περίοδο 1940 – 1944 (π.χ οι Μ. Γλέζος και Α. Σάντας που αναφέρει και το σχολικό βιβλίο) αντιμετώπισαν μετά την απελευθέρωση τις διώξεις, τις φυλακές, τα ξερονήσια και τα εκτελεστικά αποσπάσματα; Πώς αυτοί που η σχολική ιστορία επιμένει και μέσα στις σελίδες του νέου βιβλίου να αποσιωπά, δηλαδή οι Έλληνες συνεργάτες του γερμανικού και ιταλικού φασισμού, οι ταγματασφαλίτες, οι μαυραγορίτες και οι δοσίλογοι, αποτέλεσαν μετά την απελευθέρωση την αιχμή του δόρατος για την πολιτική και φυσική εξόντωση του λαϊκού κινήματος της αντίστασης; Και πως τελικά ο αγώνας των μεν εναντίον των δε, φέρει σύμφωνα με τη συγγραφική ομάδα τον τίτλο «αγώνες και θυσίες για την ελευθερία» ; 18.
Γιατί πρέπει μια ολόκληρη περίοδος (1950 – 1974) που χαρακτηρίστηκε από έντονους κοινωνικούς και πολιτικούς αγώνες, απαγορεύσεις πολιτικών κομμάτων και εξορίες (Μακρόνησος, Λέρος, Αη Στράτης κ.α), πολιτικές δολοφονίες και εκτελέσεις (Μπελογιάννης, Πλουμπίδης, Λαμπράκης, Πέτρουλας κ.α), εκλογές βίας και νοθείας, αποστασία, Ιουλιανά, παρεμβάσεις του Παλατιού, του στρατού (ΙΔΕΑ) και του αμερικάνικου παράγοντα, να παρουσιαστεί ως «η μεταπολεμική ανασυγκρότηση της Ελλάδας», κεφ. 10, σελ. 219 ; Αφού μπήκαμε στο ΝΑΤΟ «για να προστατέψουμε την εδαφική μας ακεραιότητα και να προσεγγίσουμε τη Δύση» πώς οι σύμμαχοι Τούρκοι από το 1955 και μετά ξεριζώνουν τους Έλληνες της Πόλης και το 1974 κάνουν εισβολή και κατοχή στην Κύπρο; Αν πράγματι η Ελλάδα είχε μπει σε φάση ανασυγκρότησης, τότε γιατί οι Έλληνες μετανάστευαν μαζικά; Πώς προκύπτει η «πολιτική αστάθεια» που εκμεταλλεύεται μια «ομάδα συνταγματαρχών» για να κάνει πραξικόπημα το 1967; Γιατί υποβαθμίζεται η περίοδος της δικτατορίας σε μια μόνο παράγραφο; Οι δικτάτορες δρούσαν μόνοι; Ποιος ήταν ο ρόλος των Αμερικάνων στην επιβολή της δικτατορίας στην Ελλάδα και σε αρκετές χώρες σε όλο των κόσμο; Επιπλέον γιατί η βία, τα βασανιστήρια, το ΕΑΤ-ΕΣΑ αλλά και η καταστολή, οι νεκροί και οι τραυματίες της εξέγερσης του Πολυτεχνείου, δεν αναφέρονται πλέον στο βιβλίο του μαθητή;
-----------------------------------
17. Αγγελής Βαγγέλης, Γιατί χαίρεται ο κόσμος και χαμογελάει, πατέρα..: Μαθήματα Εθνικής Αγωγής και νεολαιίστικη προπαγάνδα στα χρόνια της μεταξικής δικτατορίας, Βιβλιόραμα, Αθήνα, 2006.
18. Δες και ανακοίνωση του Παιδαγωγικού Ομίλου, 9/9/92012. Για μια φρέσκια, σφαιρική, σύγχρονη και ολοκληρωμένη ματιά του 20ου αιώνα δες: Χατζηιωσήφ Χρήστος-Παπαστράτης Πρ., Ιστορία της Ελλάδας του 20ου αιώνα, τομ. Β2, Γ1, Γ2, Δ1,Δ2, εκδ. Βιβλιόραμα, Αθήνα, 2000.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ:
«Ο ιστορικός δεν δημιουργεί την ιστορία. Η ιστορία δημιουργείται από τους λαούς. Ο ιστορικός δεν περιγράφει τα γεγονότα του παρελθόντος ούτε και είναι συλλέκτης των λειψάνων του χτες. Ο ιστορικός μέσα στα πλαίσια της επιστημονικής πειθαρχίας και στη βάση των νόμων της κοινωνίας, ερμηνεύει την κοινωνία. Υποδείχνει λύσεις στα προβλήματα, δίνει απαντήσεις στα ερωτήματα που προκαλούνται από την κοινωνική δράση και από τα αποτελέσματα της δράσης αυτής των κοινωνικών δυνάμεων και των ατόμων. Έτσι, οι άνθρωποι γνωρίζουν τον ίδιο τον εαυτό τους, γίνονται ικανοί να κρίνουν το παρελθόν, να συνειδητοποιήσουν το παρόν, να οραματιστούν το μέλλον. Το ιστορικό έργο γίνεται το μικροσκόπιο για την έρευνα των περασμένων, το πρίσμα ανάλυσης των άμεσων, το τηλεσκόπιο επισήμανσης των μελλούμενων. Με λίγα λόγια η Ιστορική Επιστήμη είναι η κοινωνική όραση των ανθρώπων. Ο ιστορικός έχει χρέος να οξύνει αυτή την όραση και να μην τη μειώνει…».
Νίκος Ψυρρούκης, ο φασισμός και η 4η Αυγούστου, εκδ. Αιγαίον, Λευκωσία, 1994, σελ. 50.
1. Το Νέο Βιβλίο, όπως και το βιβλίο της κ. Ρεπούση, έχει σοβαρά μεθοδολογικά και ιδεολογικά προβλήματα. Η επιλογή των βιβλίων δεν γίνεται με όρους επιστημονικούς, ιστορικούς ή παιδαγωγικούς αλλά με όρους κομματικών υπολογισμών και στοχεύει στην ιδεολογική χειραγώγηση εκπαιδευτικών και μαθητών. Αφού τα Ιστορικά Τμήματα σιωπούν, τα Παιδαγωγικά Τμήματα αδιαφορούν και τα συνδικάτα αποσύρονται αναλαμβάνουν δράση οι φασίστες, οι πατριδοκάπηλοι πλασιέ βιβλίων, ομάδες «πατριωτών» και τα διάφορα ινστιτούτα. Τα νέα παιδιά είναι τα θύματα αυτής της κατάστασης γιατί μαθαίνουν λάθος, μισούν την ιστορία κι εύκολα πέφτουν θύματα σε ποικιλώνυμους «ζηλωτές», εμπόρους του φανατισμού και της μισαλλοδοξίας. Η σχολική ιστορία πρέπει να κόψει άμεσα κάθε δεσμό με τον εθνικισμό και τον κοσμοπολιτισμό γιατί και οι δύο προσπαθούν να φτιάξουν μια ιστορία κομμένη και ραμμένη στα μέτρα και στους στόχους της κυρίαρχης αστικής ιδεολογίας. Ιστορικοί, διανοούμενοι και δάσκαλοι της πράξης, συλλογικότητες, όμιλοι και περιοδικά, πρέπει να συναντηθούν, να συζητήσουν, να μιλήσουν με ειλικρίνεια και να οργανώσουν σοβαρά την παρέμβασή τους στα Αναλυτικά Προγράμματα, τα Βιβλία και τις εθνικές εορτές.
2. Ένα σχολικό εγχειρίδιο δεν μπορεί να λύσει ιστορικά προβλήματα ή να καλύψει τα πάντα. Πρέπει να είναι σύντομο, απλό, κατανοητό, να παρουσιάζει τα μεγάλα γεγονότα σε χρονική σειρά και συνδεδεμένα μεταξύ τους, χωρίς κουραστικές λεπτομέρειες, επικαλύψεις, επαναλήψεις και λάθη. Με αυτόν τον τρόπο οι μαθητές σιγά σιγά θα αποκτήσουν τα βασικά νοητικά εργαλεία για να ερμηνεύουν τον κόσμο γύρω τους. Σταδιακά με το διάβασμα, την έρευνα και την μελέτη οι γνώσεις τους θα εμπλουτίζονται και η σκέψη τους θα μπορεί να αναλύει σε βάθος πιο σύνθετα γεγονότα και κοινωνικά φαινόμενα, θα έχουν δηλαδή καλλιεργήσει κριτική, ιστορική συνείδηση. Για να γίνουν αυτά χρειάζεται χρόνος. Η καθιέρωση της ενιαίας δωδεκάχρονης υποχρεωτικής δημόσιας δωρεάν εκπαίδευσης μπορεί να εξασφαλίσει αυτό το διδακτικό χρόνο και να δώσει τα περιθώρια για μια διαφορετική διάταξη της δομής της ύλης της Ιστορίας από το Δημοτικό ως το Λύκειο.
3. Η σχολική ιστορία, απευθύνεται σε μικρά παιδιά, πρέπει να είναι όμορφη και συναρπαστική. Πρέπει να συγκινεί, να κεντρίζει το ενδιαφέρον και την περιέργειά τους, να ενθουσιάζει, να είναι γλαφυρή, να καλλιεργεί το κριτικό τους πνεύμα, να δίνει εμπειρίες έρευνας. Η συλλογή και η αξιοποίηση των οικογενειακών βιωμάτων και μαρτυριών (π.χ πρόσφυγες ή μετανάστες πρόγονοι, μαρτυρίες από αγωνιστές της αντίστασης που καλέσαμε στο σχολείο, αφηγήσεις για τη χούντα και το Πολυτεχνείο κλπ), οι επισκέψεις σε μουσεία και αρχαιολογικούς χώρους, η τοπική ιστορία, τα ιστορικά ντοκιμαντέρ και ταινίες, οι θεατρικές παραστάσεις μπορούν να βοηθήσουν τη διδασκαλία και να κάνουν τα παιδιά να αγαπήσουν την ιστορία. Όλα αυτά βέβαια απαιτούν μέσα, υποδομή, χρόνο και πόρους. Προϋποθέτουν δηλαδή ένα άλλο σχολείο. Το φίδι έχει βγει από το αυγό, σέρνεται στους δρόμους και στις σχολικές τάξεις, σταλάζει φαρμάκι στις ψυχές των νέων το ρατσισμό, τη μισαλλοδοξία και το φασισμό. Στις σημερινές δύσκολες συνθήκες οι μαχητές του μαυροπίνακα και της κιμωλίας πρέπει να μείνουμε όρθιοι και να δώσουμε ξανά τη δική μας μάχη και να βρούμε τον κόκκινο μίτο που ενώνει όλους τους αγώνες του λαού μας για «γη και ελευθερία»…..…
