"Ξέρεις τι φοβάμαι, ρε συ; Θα αγριέψουν τα πράγματα, θα βγουν τα μαχαίρια και θα σφαχτούμε μεταξύ μας".
"Πάψε ρε τις μπούρδες", προσπάθησα να ελαφρύνω την κουβέντα, "στο κάτω-κάτω μπορεί να ξυπνήσουμε άμα πέσουνε μερικές σουγιαδιές".
Δεν κατάλαβε το πνεύμα μου.
"Ρε συ, δεν πρόκειται να φαγωθεί κανένα μεγάλο κάθαρμα", επέμεινε, "αθώοι άνθρωποι θα σκοτωθούν".
Η συνέχεια της κουβέντας δεν έχει σημασία.
Όμως, εκείνο το "αθώοι άνθρωποι" ομολογώ ότι δεν έφυγε από το μυαλό μου.
Αθώοι άνθρωποι.
Μια περίφραση που την ακούμε συχνά πυκνά όταν κάποιοι χάνουν βίαια την ζωή τους, άσχετα από τον τρόπο που γίνεται αυτό: έγκλημα, τρομοκρατική επίθεση, σεισμός, πόλεμος, ναυάγιο, πείνα... Βάζω στοίχημα ότι η συντριπτική πλειοψηφία, ίσως το σύνολο όλων μας, αν μας ρωτούσαν, θα κατατάσσαμε τους εαυτούς μας στους "αθώους ανθρώπους".
Όμως, υπάρχουν δυο σχετικά ερωτήματα στα οποία έχουν ενδιαφέρον οι απαντήσεις, ένα έλασσον και ένα μείζον.
Το έλασσον είναι: ως προς ποιά κατηγορία είμαστε αθώοι;
Και το μείζον: είμαστε όντως αθώοι;
Αν και το πρώτο ερώτημα μπορεί να δεχτεί οποιαδήποτε υποκειμενική απάντηση, το δεύτερο φοβάμαι πως θα μας δυσκολέψει. Κι επειδή το έλασσον περιέχεται στο μείζον, ας ασχοληθούμε με το μείζον. Άραγε, είμαστε όντως αθώοι...
Όμως, εκείνο το "αθώοι άνθρωποι" ομολογώ ότι δεν έφυγε από το μυαλό μου.
Αθώοι άνθρωποι.
Μια περίφραση που την ακούμε συχνά πυκνά όταν κάποιοι χάνουν βίαια την ζωή τους, άσχετα από τον τρόπο που γίνεται αυτό: έγκλημα, τρομοκρατική επίθεση, σεισμός, πόλεμος, ναυάγιο, πείνα... Βάζω στοίχημα ότι η συντριπτική πλειοψηφία, ίσως το σύνολο όλων μας, αν μας ρωτούσαν, θα κατατάσσαμε τους εαυτούς μας στους "αθώους ανθρώπους".
Όμως, υπάρχουν δυο σχετικά ερωτήματα στα οποία έχουν ενδιαφέρον οι απαντήσεις, ένα έλασσον και ένα μείζον.
Το έλασσον είναι: ως προς ποιά κατηγορία είμαστε αθώοι;
Και το μείζον: είμαστε όντως αθώοι;
Αν και το πρώτο ερώτημα μπορεί να δεχτεί οποιαδήποτε υποκειμενική απάντηση, το δεύτερο φοβάμαι πως θα μας δυσκολέψει. Κι επειδή το έλασσον περιέχεται στο μείζον, ας ασχοληθούμε με το μείζον. Άραγε, είμαστε όντως αθώοι...
...για τον θάνατο δεκάδων ηλικιωμένων, οι οποίοι αυτοκτόνησαν γιατί δεν μπορούσαν να ζήσουν με την κουτσουρεμένη σύνταξή τους και δεν άντεχαν να γίνονται βάρος στα άνεργα παιδιά τους;
...για τις δεκάδες οικογένειες που, ενώ στερούνται ως και το φαΐ, μένουν άστεγες επειδή είτε η πολιτεία είτε οι τράπεζες κατάσχουν τα σπίτια τους;
...για τις δεκάδες χιλιάδες που, μέσα σε τρία χρόνια, βυθίστηκαν στην ανεργία, είτε επειδή απολύθηκαν είτε επειδή "διατέθηκαν" είτε επειδή αναγκάστηκαν να κλείσουν τα μαγαζάκια τους;
...για τον ξερριζωμό τριακοσίων χιλιάδων νέων ανθρώπων, οι οποίοι είτε έχουν ήδη μεταναστεύσει είτε έχουν καταθέσει τα βιογραφικά τους προκειμένου να μεταναστεύσουν;
...για τις χιλιάδες πρώην περήφανων απλών ανθρώπων, οι οποίοι κουρέλιασαν την περηφάνεια τους και ψάχνουν στα σκουπίδια για να βρουν κάτι να φάνε;
...για το στέριωμα ναζιστικών και φασιστικών οργανώσεων και γκρουπούσκουλων, τα οποία καμώνονται τους υπερασπιστές τής ηθικής αλλά βγάζουν άφθες όταν θίγονται τα αφεντικά τους;
Όχι, βέβαια!
Δεν μπορεί να είμαστε αθώοι για όλα αυτά, από την στιγμή που με οποιονδήποτε τρόπο (είτε με την ψήφο μας είτε με τις θέσεις μας είτε με τον τρόπο ζωής μας) υποστηρίζουμε το σάπιο σύστημα που τα προκαλεί.
Δεν μπορεί να είμαστε αθώοι, από την στιγμή που η αντίδρασή μας σε όσα μας πληγώνουν περιορίζεται σε δυο φάσκελα στην οθόνη τής τηλεόρασης ή σε βλακώδεις καφενειακές αναλύσεις.
Δεν μπορεί να είμαστε αθώοι, από την στιγμή που απαξιώνουμε την οργανωμένη κοινή δράση και ενδιαφερόμαστε αποκλειστικά για τους εαυτούληδές μας.
Δεν μπορεί να είμαστε αθώοι, από την στιγμή που η πολιτική μας παιδεία έχει εκφυλιστεί σε ηλίθια ωχαδερφικά τσιτάτα τού είδους "όλοι ίδιοι είναι" ή "ό,τι και να κάνουμε δεν αλλάζει τίποτε".
Δεν μπορεί να είμαστε αθώοι, από την στιγμή που δεν καταδεχόμαστε ούτε καν να σηκωθούμε από την καρέκλα τής καφετέριας για να πάμε να ψηφίσουμε.
Δεν μπορεί να είμαστε αθώοι, από την στιγμή που όχι μόνο δεν έχουμε συμμετάσχει ποτέ σε απεργία αλλ' επί πλέον έχουμε και "τεκμηριωμένη" άποψη για την "ορθότητα" αυτής της στάσης μας.
Δεν μπορεί να είμαστε αθώοι, από την στιγμή που επικροτούμε όχι αυτόν που τρώει τα χαστούκια αλλά αυτόν που τα ρίχνει.
Δεν μπορεί να είμαστε αθώοι, από την στιγμή που καμωνόμαστε τους αμύντορες της ηθικής αλλά ξεχνάμε ότι όλοι οι άνθρωποι είναι ίσοι και μας ενοχλούν οι μετανάστες που κάθονται δίπλα μας στα παγκάκια τής πλατείας.
Δεν μπορεί να είμαστε αθώοι, από την στιγμή που απαρνηθήκαμε την τάξη μας επειδή θεωρήσαμε πως "ψηλώσαμε" (τρομάρα μας!) και τακιμιάσαμε με τους δυνάστες μας.
Δεν μπορεί να είμαστε αθώοι, από την στιγμή που, ενώ τα χέρια μας έχουν ρόζους, εμείς νοιαζόμαστε για το ποιος θα αναλάβει διαχειριστής τής φτώχειας μας αντί να παλεύουμε για να πάρουμε εμείς την διαχείριση.
Αθώοι άνθρωποι... Πόσο αθώοι είμαστε τελικά; Και πόσο άνθρωποι;
Υστερόγραφο. Θέλω να δω πόσοι αθώοι άνθρωποι δεν θα τολμήσουν ή δεν θα καταδεχτούν να πάρουν μέρος στη σημερινή απεργία...
Από Cogito ergo sum